पन्था

संस्कृतम्

लिङ्ग्म्-

    आकारान्त स्त्रीलिम्ग पन्था शब्दस्य रूपाणि

	एकवचनम्	द्विवचनम्	बहुवचनम्
प्रथमा विभक्तिः	अजा	अजे	अजाः
सम्बोधनप्रथमा	अजे	अजे	अजाः
द्वितीया विभक्तिः	अजाम्	अजे	अजाः
तृतीया विभक्तिः	अजया	अजाभ्याम्	अजाभिः
चतुर्थी विभक्तिः	अजायै	अजाभ्याम्	अजाभ्यः
पञ्चमी विभक्तिः	अजायाः	अजाभ्याम्	अजाभ्यः
षष्ठी विभक्तिः	अजायाः	अजयोः	अजानाम्
सप्तमी विभक्तिः	अजायाम्	अजयोः	अजासु

• मार्गम्

अनुवादाः

• आङ्गल-way path
• मलयालम्-
• हिन्दि-पात()
• बङ्गाळि-पन्था() ()
• फ़्रॆन्च्-पन्था (fr)
• रूसीय्-पन्था (ru) ()
• जेर्मन्-पन्था
• स्पानिष्-पन्था (es)
• तेलुगु-पन्था
• तमिल्- पन्था
• पोलिष्- पन्था (pl)
• कन्नड- पन्था ()

यन्त्रोपारोपितकोशांशः

कल्पद्रुमः

पृष्ठभागोऽयं यन्त्रेण केनचित् काले काले मार्जयित्वा यथास्रोतः परिवर्तयिष्यते। तेन मा भूदत्र शोधनसम्भ्रमः। सज्जनैः मूलमेव शोध्यताम्।

पन्थाः, [इन्] पुं, पतन्ति यान्त्यनेन । (पत ऌ गतौ + “पतस्थ च ।” उणां । ४ । १२ । इति इनिः थश्चान्तादेशः ।) रथ्या । रास्ता इति भाषा ॥ (यथा, मनुः । ४ । ४५ । “न मूत्रं पथि कुर्व्वीत न भस्मनि न गोव्रजे ॥”) तत्पर्य्यायः । अयनम् २ वर्त्म ३ मार्गः ४ अध्वा ५ पदवी ६ सृतिः ७ सरणिः ८ पद्धतिः ९ पद्या १० वर्त्तनी ११ एकपदी १२ । इत्यमरः । २ । १ । १५ ॥ पथः १३ पदविः १४ पदवी १५ सरणी १६ शरणिः १७ पद्धती १८ वर्त्तनिः १९ । इति भरतः ॥ शरणी २० वाटः २१ धर्म्मवर्त्तनम् २२ माथः २३ विवधः २४ वीवधः २५ । इति शब्द- रत्नावली ॥ * ॥ तस्य लक्षणम् । “त्रिंशद्धनूषि विस्तीर्णो देशमार्गस्तु तैः कृतः । विंशद्धनुर्ग्राममार्गः सीमामार्गो दशैव तु ॥ धनूंषि दश विस्तीर्णः श्रीमान् राजपथः कृतः । नृवाजिरथनागानामसम्बाधः सुसञ्चरः ॥ धनूंषि चैव चत्वारि शाखारथ्यास्तु निर्म्मिताः । त्रिकराश्चोपरथ्यास्तु द्विकराप्युपरक्षका ॥ जङ्घापथश्चतुष्पादस्त्रिपादस्य गृहान्तरम् । वृतीपादस्त्वर्द्धपादः प्राग्वंशः पादकः स्मृतः ॥ अवकरः परीवारः पादमात्रः समन्ततः ॥” इति देवीपुराणे गोपुरद्वारलक्षणाध्यायः ॥ * ॥ चतुष्पथलक्षणादि यथा, -- “एकलिङ्गे श्मशाने वा शून्यागारे चतुष्पथे । तत्रस्थः साधयेद्योगी विद्यां त्रिभुवनेश्वरीम् ॥ चतुष्पथन्तु तत् प्रोक्तं त्रिकोणं यत्र वर्त्तते ॥” इति नीलतन्त्रम् ॥ * ॥ पथगमनगुणाः “अध्वा मेदःकफस्थौल्यसौकुमार्य्यविनाशनः । यत्तु चङ्क्रमणं नातिदेहपीडाकरं भवेत् ॥” तदायुर्बलमेधाग्निप्रदमिन्द्रियशोधनम् ॥” इति राजवल्लभः ॥ * ॥ ब्राह्मणादिभ्यः पथावकाशो देयो यथा, -- “पन्था देयो ब्राह्मणाय स्त्रियै राज्ञे ह्यचक्षुषे । वृद्धाय भारयुक्ताय रोगिणे दुर्ब्बलाय च ॥” इति कौर्म्मे उपविभागे ११ अध्यायः ॥ * ॥ गोपथदानफलं यथा, -- “गोमार्गस्य तथा कर्त्ता गोलोके क्रीडते चिरम् ।” इति प्रतिष्ठातत्त्वे हयशीर्षपञ्चरात्रम् ॥ * ॥ अस्याचारादावुपचारो यथा, -- “तर्कोऽप्रतिष्ठः श्रुतयो विभिन्ना नैको मुनिर्यस्य मतं प्रमाणम् । धर्म्मस्य तत्त्वं निहितं गुहायां महाजनो येन गतः स पन्थाः ॥” इति महाभारते । ३ । ३१२ । ११२ । धर्म्मवकप्रश्ने युधिष्ठिरोत्तरम् ॥ * ॥ नरकविशेषः । यत्रा- टाट्यते । इति मनौ ४ अध्यायः ॥