गर्त
यन्त्रोपारोपितकोशांशः[सम्पाद्यताम्]
अमरकोशः[सम्पाद्यताम्]
 पृष्ठभागोऽयं यन्त्रेण केनचित् काले काले मार्जयित्वा यथास्रोतः परिवर्तयिष्यते। तेन मा भूदत्र शोधनसम्भ्रमः। सज्जनैः मूलमेव शोध्यताम्। |
गर्त स्त्री-पुं।
भूमौ_वर्तमानं_रन्ध्रम्
समानार्थक:गर्त,अवट
1।8।2।2।1
छिद्रं निर्व्यथनं रोकं रन्ध्रं श्वभ्रं वपा शुषिः। गर्तावटौ भुवि श्वभ्रे सरन्ध्रे सुषिरं त्रिषु॥
: शुष्कनद्यादौ_कृतगर्तः
पदार्थ-विभागः : , द्रव्यम्, पृथ्वी, अचलनिर्जीवः, स्थानम्, प्राकृतिकस्थानम्
Apte[सम्पाद्यताम्]
|
पृष्ठभागोऽयं यन्त्रेण केनचित् काले काले मार्जयित्वा यथास्रोतः परिवर्तयिष्यते। तेन मा भूदत्र शोधनसम्भ्रमः। सज्जनैः मूलमेव शोध्यताम्। |
गर्तः [gartḥ] र्ता [rtā] र्तम् [rtam], र्ता र्तम् [गॄ-तन् Uṇ.3.86]
A hollow, hole, cave; ससत्त्वेषु गर्तेषु Ms.4.47,23.
A grave.
र्तः The hollow of the loins.
A kind of disease.
N. of a country, a part the Trigartas q. v.
Ved. A throne.
A chariot; the seat of a chariot; तिष्ठद्धरी अध्यस्तेव गर्ते Rv.6.2.9.
A table for playing at dice.
A house.
The post of an assembly room. -Comp. -आश्रयः an animal living in holes or under ground, as a mouse or rat; Ms.7.72.
Monier-Williams[सम्पाद्यताम्]
|
पृष्ठभागोऽयं यन्त्रेण केनचित् काले काले मार्जयित्वा यथास्रोतः परिवर्तयिष्यते। तेन मा भूदत्र शोधनसम्भ्रमः। सज्जनैः मूलमेव शोध्यताम्। |
गर्त m. a high seat , throne (of मित्रand वरुण) RV. (" a house " Naigh. )
गर्त m. the seat of a war-chariot , vi , 20 , 9
गर्त m. ( Nir. iii , 5 ) a chariot Gaut. xvi , 7
गर्त m. a table for playing at dice Nir. iii , 5.
गर्त m. (= कर्तSee. )a hollow , hole , cave , grave S3Br. xiv S3a1n3khBr. A1s3vGr2. S3a1n3khGr2. Kaus3. MBh. etc.
गर्त m. a canal Mn. iv , 203
गर्त m. the hollow of the loins L.
गर्त m. a kind of disease L.
गर्त m. N. of a country (part of त्रि-गर्त, in the north-west of India) L. (See. Pa1n2. 4-2 , 137 )
गर्त n. a hole , cave MBh. vii , 4953
गर्त n. N. of a river S3ivaP.
Purana index[सम्पाद्यताम्]
|
पृष्ठभागोऽयं यन्त्रेण केनचित् काले काले मार्जयित्वा यथास्रोतः परिवर्तयिष्यते। तेन मा भूदत्र शोधनसम्भ्रमः। सज्जनैः मूलमेव शोध्यताम्। |
--a son of वसिष्ठ and ऊर्जा. Br. II. ११. ४१.
Vedic Index of Names and Subjects[सम्पाद्यताम्]
|
पृष्ठभागोऽयं यन्त्रेण केनचित् काले काले मार्जयित्वा यथास्रोतः परिवर्तयिष्यते। तेन मा भूदत्र शोधनसम्भ्रमः। सज्जनैः मूलमेव शोध्यताम्। |
Garta in the Rigveda[१] primarily denotes the seat of the chariot on which the archer sat. It seems to have been of considerable size, being described as bṛhant,[२] ‘large.’ The word then comes to denote the chariot[३] itself, either really or metaphorically.[४]
Vedic Rituals Hindi[सम्पाद्यताम्]
|
पृष्ठभागोऽयं यन्त्रेण केनचित् काले काले मार्जयित्वा यथास्रोतः परिवर्तयिष्यते। तेन मा भूदत्र शोधनसम्भ्रमः। सज्जनैः मूलमेव शोध्यताम्। |
गर्त पु.
भूमि में (किया गया) गड्ढा, श्रौ.को.(सं.) II.514
- ↑ vi. 20, 9. Zimmer, Altindisches Leben, 246, 247. Zimmer wrongly takes this passage to refer to standing in the car. See Hopkins. Journal of the American Oriental Society, 13, 238, 239;
Geldner, Vedische Studien, 3, 48, and cf. garta-sad, ‘sitting on the car seat,’ in Rv. ii. 33. 11. - ↑ v. 62, 8;
68, 5. - ↑ So probably in v. 62, 5;
gartā-ruh, ‘mounting the chariot,’ in Rv. i. 124, 7;
Nirukta, iii. 5, may refer merely to mounting the seat. The passage is obscure;
see Geldner, Rigveda, Kommentar, 22. - ↑ vii. 64, 4 (of the hymn).