अवरोध
यन्त्रोपारोपितकोशांशः[सम्पाद्यताम्]
कल्पद्रुमः[सम्पाद्यताम्]
पृष्ठभागोऽयं यन्त्रेण केनचित् काले काले मार्जयित्वा यथास्रोतः परिवर्तयिष्यते। तेन मा भूदत्र शोधनसम्भ्रमः। सज्जनैः मूलमेव शोध्यताम्। |
अवरोधः, पुं, (अव + रुध् + भावे घञ् ।) तिरो- धानं । (आधारे घञ् ।) राजस्त्रीगृहं । राजगृहं । इति विश्वहेमचन्द्रौ ॥ (“आपानभूमिगमनमवरोधस्य दर्शनम्” । इति रामायणे ।) राजदाराः । इति मेदिनी ॥ (“यस्यावरोधस्तनचन्दनानां प्रक्षालनाद्वारिविहारकाले । कलिन्दकन्या मथुराङ्गतापि गङ्गोर्म्मिसंसक्तजलेव भाति” ॥ इति रघुवंशे । निरोधः । बाधा । अन्तरायः । आच्छादनं । केदारादिवेष्टनं ।)
वाचस्पत्यम्[सम्पाद्यताम्]
पृष्ठभागोऽयं यन्त्रेण केनचित् काले काले मार्जयित्वा यथास्रोतः परिवर्तयिष्यते। तेन मा भूदत्र शोधनसम्भ्रमः। सज्जनैः मूलमेव शोध्यताम्। |
अवरोध¦ पु॰ अव + रुध--भावे घञ्।
१ निरोधे
“फेनाय-मानं स्रोतोऽवरोधः” सुश्रु॰ बलादि॰ मदुप् वा ठनोबाधक इनि अवरोधवान् अवरोधी अवरोधयुक्ते त्रि॰। कर्म्मणि घञ्। राजान्तःपुरस्थायां
२ योषिति,
३ राजदारेषु च।
“तत्र हूणावरोधानां भर्त्तषु व्यक्तविक्रमम्।
“कलत्रवन्तमात्मनमवरोधे महत्यपि” रघुः आधारे घञ्।
४ राजान्तःपुरे।
“पश्यावरोधे शतशोमदीयै” इति रघुः। [Page0439-b+ 38]
“निन्ये विनीतैरवरोधदर्क्षैः” कुमा॰।
“विस्रस्तवस्त्रमवरा-धबधूःपपात” माघः। ल्युट्। अवरोधनं निरोधे न॰।
शब्दसागरः[सम्पाद्यताम्]
पृष्ठभागोऽयं यन्त्रेण केनचित् काले काले मार्जयित्वा यथास्रोतः परिवर्तयिष्यते। तेन मा भूदत्र शोधनसम्भ्रमः। सज्जनैः मूलमेव शोध्यताम्। |
अवरोध¦ m. (-धः)
1. The seraglio of a palace, the queen's apartment.
2. A queen.
3. A palace.
4. A covering.
5. Hindrance, obstruction.
6. A fence, a pen, an inclosure, confinement.
7. Restraint. E. अव, रुध to inclose or shut up, घञ् aff.
Apte[सम्पाद्यताम्]
पृष्ठभागोऽयं यन्त्रेण केनचित् काले काले मार्जयित्वा यथास्रोतः परिवर्तयिष्यते। तेन मा भूदत्र शोधनसम्भ्रमः। सज्जनैः मूलमेव शोध्यताम्। |
अवरोधः [avarōdhḥ], 1 Hindrance, obstruction; फेनायमानं स्त्रोतो$- वरोधः Suśr.
Restraint; अन्तःप्राणावरोध Mk.1.1.
Inner apartments or women's apartments, harem, seraglio; निन्ये विनीतैरवरोधदक्षैः Ku.7.73; Śi.5.7; अवरोधजनः K.57; ˚गृहेषु राज्ञः Ś.5.3,6.12.
The wives of a king taken collectively (oft. pl.); अवरोधे महत्यपि R.1.32,4.68,87, also यस्यावरोधस्तनचन्दनानां प्रक्षालनाद्वारि- विहारकाले 6.48,16,58, Mv.6.2.
An enclosure, confinement.
Siege, investment, blockade; दुर्गावरोधः H.3.
A covering, lid.
A fence, a pen.
A watchman.
Depression, hollow.
Layer (plant) see under अवरुह्.
Procuring; प्रजानन्दामृतावरोधेन गृहेषु लोकं नियमयत् Bhāg.5.4.14. cf. अवरोधस्तिरोधाने राजदारेषु तद्गृहे Nm.
Comp. अयनम् a seraglio.
siege.
अवरोधः [avarōdhḥ], 1 Moving down, descending.
A shoot sent up by the root of a plant; a slip (for planting); the pendent shoots of the (Indian) fig-tree.
Monier-Williams[सम्पाद्यताम्]
पृष्ठभागोऽयं यन्त्रेण केनचित् काले काले मार्जयित्वा यथास्रोतः परिवर्तयिष्यते। तेन मा भूदत्र शोधनसम्भ्रमः। सज्जनैः मूलमेव शोध्यताम्। |
अवरोध/ अव-रोध m. hindrance , obstruction , injury , harm Sus3r. etc.
अवरोध/ अव-रोध m. seclusion , imprisonment A1p. Comm. on Ya1jn5.
अवरोध/ अव-रोध m. an enclosure , confinement , besieging Hit.
अवरोध/ अव-रोध m. a covering , lid L.
अवरोध/ अव-रोध m. a fence , pen L.
अवरोध/ अव-रोध m. the inner apartments of a palace , the queen's or women's apartments MBh. i , 1812 R. etc.
अवरोध/ अव-रोध m. a palace L.
अवरोध/ अव-रोध m. pl. the women's apartments , the wives of a king S3ak. Ragh. etc.
अवरोध/ अव-रोध m. (1. रुध्= रुह्)" moving down " , See. 1. रोध
अवरोध/ अव-रोध m. (= अव-रोहbelow) a shoot or root sent down by a branch (of the Indian fig-tree) AitBr.
Purana Encyclopedia[सम्पाद्यताम्]
पृष्ठभागोऽयं यन्त्रेण केनचित् काले काले मार्जयित्वा यथास्रोतः परिवर्तयिष्यते। तेन मा भूदत्र शोधनसम्भ्रमः। सज्जनैः मूलमेव शोध्यताम्। |
AVARODHA : A King of the family of Bharata.
_______________________________
*1st word in right half of page 78 (+offset) in original book.