आधा

विकिशब्दकोशः तः

यन्त्रोपारोपितकोशांशः[सम्पाद्यताम्]

Apte[सम्पाद्यताम्]

पृष्ठभागोऽयं यन्त्रेण केनचित् काले काले मार्जयित्वा यथास्रोतः परिवर्तयिष्यते। तेन मा भूदत्र शोधनसम्भ्रमः। सज्जनैः मूलमेव शोध्यताम्।


आधा [ādhā], 3 U.

To put, place, deposit, implant, lodge; ब्रह्मण्याधाय कर्माणि Bg.5.1;8.12. जनपदे न गदः पदमादधौ R.9.4; Bg.5.1; दुष्यन्तेनाहितं तेजः Ś.4.4; आहितो जयविपर्ययो$पि मे R.11.86 inflicted on me 19.26; संभृते शिखिनि गूढमादधुः 19.54 consigned to the flames, burnt; धैर्यं चा$$धिषताधिकम् Bk.7.12 plucked up greater courage.

To apply, propose, fix upon, direct towards; प्रतिपात्रमाधीयतां यत्नः Ś.1; मय्येव मन आधत्स्व Bg.12.8; गमने मतिमाधत्त Rām.; Ś.2.3; आधीयतां धैर्ये धर्मे च धीः K.63 direct; सर्वकार्येष्वाहितमतिः K.56.

To appropriate to oneself, hold, possess, take, carry, have, bear; भूयो बभौ दर्पणमादधानाम् Ku.7.26; आधत्ते कनकमयातपत्रलक्ष्मीम् Ki.5.39. takes or assumes; गर्भमाधत्त राज्ञी R.2.75,5.57; आहितक्रोधा Amaru.21.

To bear up, uphold, support; शेषः सदैवाहितभूमिभारः Ś.5.4.

To cause, produce, create, rouse, excite (fear, wonder &c.); छायाश्चरन्ति बहुधा भयमादधानाः Ś.3.26; Ki.4.12,6.19,8.46,57; Ku.6.2; Bk.2.8; विस्मयमादधाति M.5.17; K.246; नवरसरुचिरां निर्मितिमादधती भारती K. P.1; to put in, infuse; Śi.2.76.

To supply, give, impart (with dat., gen. or loc.); शुद्धिमादधाना R.1.85; इन्द्रं त्रैलोक्यमाधाय Mb.

To appoint; तमेव चाधाय विवाहसाक्ष्ये R.7.2.

To consecrate (as fire); तत्राग्निमाधाय समित्समिद्धम् Ku.1.57.

To perform, practise (as a vow &c.).

Monier-Williams[सम्पाद्यताम्]

पृष्ठभागोऽयं यन्त्रेण केनचित् काले काले मार्जयित्वा यथास्रोतः परिवर्तयिष्यते। तेन मा भूदत्र शोधनसम्भ्रमः। सज्जनैः मूलमेव शोध्यताम्।


आधा/ आ- P. A1. -दधाति, -धत्ते(in the later language usually A1. ) , 1. sg. आ-दधामिAV. ii , 10 , 5 , etc. ; Impv. 2. sg. आ-धेहिAV. vi , 26 , 1 , etc. ; pf. 3. pl. -दधुस्RV. viii , 103 , 1 , etc. ; aor. 3. pl. आ--धुस्RV. iv , 6 , 6 , etc. ; p. -दधान, p. Pass. -धीयमान(in comp. e.g. आ-धीयमान-चित्तRa1jat. v , 164 ); perf. -दधौ, etc. ; ([see under 1. धा]) , ( P. and A1. )to place on , put down , deposit , put; to impregnate , instil( e.g. good sentiments) , impress , direct; to apply , appoint RV. AV. S3Br. MBh. etc. ; to add (fuel to fire) RV. S3Br. A1s3vGr2. Pa1rGr2. etc. ; to give or deposit in pledge , stake (money) RV. ; to give , supply , lend , deliver RV. AV. Pa1rGr2. BhP. etc. ; to accept , receive RV. AV. MBh. BhP. etc. ; to make , constitute , effect Ragh. Ma1lav. Ra1jat. etc. ; (only A1. )to keep , preserve , appropriate to one's self , hold , possess , take; to conceive (as a woman) , get children RV. etc. : Caus. -धापयति, to cause to put: Desid. A1. -धित्सते, to wish to kindle (a fire) TBr. : P. ( p. -धित्सत्)to be about to take up (a stick for punishing) MBh. xii , 3170.

"https://sa.wiktionary.org/w/index.php?title=आधा&oldid=490777" इत्यस्माद् प्रतिप्राप्तम्