कान्ता
संस्कृतम्
[सम्पाद्यताम्]- कान्ता, जाया, पत्नी, पली, भार्या, वल्लभा, नारी, प्रिया, हृदयेशा, सुरता, ऊढा, गृहिनी, जनिः, जनी, दयिता, त्रिणीता, धूता, पाणिप्रणयिनी, पुरंधिः, पुरंध्री, प्राणेशा, प्राणेश्र्वरी, प्रेष्ठा, प्रियतमा, रामा, रमणा, योषणा, योषिता, ललना, वाशिता, विलासिनी, विरा, श्रृङ्गारिणी, सधर्मचारिणी, सहचरी, सती, स्त्री, ग्ना, पतिः, प्रणयिनी, रमा, रमणी।
लिङ्ग
[सम्पाद्यताम्]| एकवचनम् | द्विवचनम् | बहुवचनम् | |
|---|---|---|---|
| प्रथमा विभक्तिः | कान्ता | कान्ते | कान्ताः |
| सम्बोधनप्रथमा | कान्ते | कान्ते | कान्ताः |
| द्वितीया विभक्तिः | कान्ताम् | कान्ते | कान्ताः |
| तृतीया विभक्तिः | कान्तया | कान्ताभ्याम् | कान्ताभिः |
| चतुर्थी विभक्तिः | कान्तायै | कान्ताभ्याम् | कान्ताभ्यः |
| पञ्चमी विभक्तिः | कान्तायाः | कान्ताभ्याम् | कान्ताभ्यः |
| षष्ठी विभक्तिः | कान्तायाः | कान्तयोः | कान्तानाम् |
| सप्तमी विभक्तिः | कान्तायाम् | कान्तयोः | कान्तासु |
नामः
[सम्पाद्यताम्]- कान्ता नाम पत्नी, भार्या। विवाहॆन बन्धॆन गृहस्थाश्रमाय स्वीकृता नारी। सामान्यॆन "सहधर्मम् चरत" इति स्वीकरण वाक्यम्। आकर्षणशीला इति भावः
- पत्नी
- भार्या
- दाराः
- दयिता
- प्रिया,
- कलत्रम्
- गृहिणी
- गॆहिनी
- प्रॆयसि
- जाया
- वल्लभा
- सहधर्मिणी
- जामित्रम्
- रमा
इतरलिम्गम्
[सम्पाद्यताम्]- कान्तः
प्रयॊगः
[सम्पाद्यताम्]"कान्ता सम्मिततया उपदेशयुजॆ" काव्यप्रयोजन बिषयॆ दण्डि
कश्चित् कान्ता विरहगुरुणा स्वाधिकारात् प्रमत्तः [१]
अनुवादाः
[सम्पाद्यताम्]- मलयाळम्-ഭാര്യ പത്നികാന്ത
- आङ्ग्लम्-wife, spouse beloveddarling
- हिन्दी-पत्नी, कान्ता
- तमिळ्-மனைவி, பெண்டாட்டி, இல்லத்தரசி, வீட்டுக்காரி
- मराठी - पत्नी, बायको
- तेलुगु-భార్య
- कन्नड-ಪನ್ತೀ
<referances/>
यन्त्रोपारोपितकोशांशः
[सम्पाद्यताम्]कल्पद्रुमः
[सम्पाद्यताम्]
 पृष्ठभागोऽयं यन्त्रेण केनचित् काले काले मार्जयित्वा यथास्रोतः परिवर्तयिष्यते। तेन मा भूदत्र शोधनसम्भ्रमः। सज्जनैः मूलमेव शोध्यताम्। |
कान्ता, स्त्री, (काम्यते असौ । कम् + णिच् + कर्म्मणि क्त + टाप् ।) नारी । (यथा शृङ्गारतिलके ६ । “झटिति प्रविश गेहं मावहिस्तिष्ठ कान्ते ! ग्रहणसमयवेला वर्त्तते शीतरश्मेः । अयि ! सुविमलकान्तिं वीक्ष्य नूनं स राहु- र्ग्रसति तव मुखेन्दुं पूर्णचन्द्रं विहाय” ॥) प्रिय- ङ्गुवृक्षः । इति मेदिनी ॥ सर्व्वाङ्गसुन्दरी स्त्री । इत्यमरः । २ । ६ । ३ ॥ (गङ्गा यथा, काशीखण्डे २९ । ४३ । “कूटस्था करुणा कान्ता कूर्म्मयाना कलावती” ॥) वृहदेला । रेणुका । नागरमुस्ता । इति राज- निर्घण्टः ॥
अमरकोशः
[सम्पाद्यताम्]|
पृष्ठभागोऽयं यन्त्रेण केनचित् काले काले मार्जयित्वा यथास्रोतः परिवर्तयिष्यते। तेन मा भूदत्र शोधनसम्भ्रमः। सज्जनैः मूलमेव शोध्यताम्। |
कान्ता स्त्री।
स्त्रीविशेषः
समानार्थक:अङ्गना,भीरु,कामिनी,वामलोचना,प्रमदा,मानिनी,कान्ता,ललना,नितम्बिनी,सुन्दरी,रमणी,रामा
2।6।3।2।3
विशेषास्त्वङ्गना भीरुः कामिनी वामलोचना। प्रमदा मानिनी कान्ता ललना च नितम्बिनी॥
पदार्थ-विभागः : , द्रव्यम्, पृथ्वी, चलसजीवः, मनुष्यः
Apte
[सम्पाद्यताम्]|
पृष्ठभागोऽयं यन्त्रेण केनचित् काले काले मार्जयित्वा यथास्रोतः परिवर्तयिष्यते। तेन मा भूदत्र शोधनसम्भ्रमः। सज्जनैः मूलमेव शोध्यताम्। |
कान्ता [kāntā], 1 A beloved or lovely woman.
A mistress, wife in general; कान्तासखस्य शयनीयशिलातलं ते U.3.21; Śi.1.73.
The Priyaṅgu creeper.
Large cardamoms.
A kind of perfume.
The earth.-Comp. -अङ्घ्रिदोहदः the Aśoka tree; see अशोक. (cf. also कान्ताचरणदोहदः.)
Monier-Williams
[सम्पाद्यताम्]|
पृष्ठभागोऽयं यन्त्रेण केनचित् काले काले मार्जयित्वा यथास्रोतः परिवर्तयिष्यते। तेन मा भूदत्र शोधनसम्भ्रमः। सज्जनैः मूलमेव शोध्यताम्। |
कान्ता f. a beloved or lovely woman , wife , mistress Katha1s.
कान्ता f. of कान्तSee.
- ↑ मेघदूतम् स्लॊकम् १