चतुरश्र
यन्त्रोपारोपितकोशांशः
[सम्पाद्यताम्]कल्पद्रुमः
[सम्पाद्यताम्]
 पृष्ठभागोऽयं यन्त्रेण केनचित् काले काले मार्जयित्वा यथास्रोतः परिवर्तयिष्यते। तेन मा भूदत्र शोधनसम्भ्रमः। सज्जनैः मूलमेव शोध्यताम्। |
चतुरश्रः, त्रि, (चतस्रोऽश्रयोऽस्य । “सुप्रातसुश्व- सुदिवेति ।” ५ । ४ । १२० । इति अच्प्रत्ययेन निपातितः ।) चतुष्कोणः । यथा, -- “चतुरश्रं त्रिकोणं वा वर्त्तुलं चार्द्धचन्द्रकम् । कर्त्तव्यमानुपूर्ब्बेण ब्राह्मणादिषु मण्डलम् ॥” इत्याह्रिकतत्त्वे बौधायनः ॥ लग्नाच्चतुर्थाष्टमलग्नम् । इति दीपिका ॥
वाचस्पत्यम्
[सम्पाद्यताम्]|
पृष्ठभागोऽयं यन्त्रेण केनचित् काले काले मार्जयित्वा यथास्रोतः परिवर्तयिष्यते। तेन मा भूदत्र शोधनसम्भ्रमः। सज्जनैः मूलमेव शोध्यताम्। |
चतुरश्र¦ त्रि॰ चतस्रोऽश्रयः कोणा अस्य नि॰ अच्।
१ चतु-ष्कोणे पा॰ तालव्यमध्यस्यैव निपातनम्। दन्तमध्यत्वेचतुरस्रिरित्येव स्यात्। अस्य दन्त्यमध्यत्वं शब्दकल्पद्रु-मोक्तं चिन्त्यम् सुप्रातसुश्वेति” पा॰
५ ।
४ ।
१ सू॰ ताल-मध्यस्यैव ग्रहणात्
“चतुरश्रं त्रिकोणं वा वर्त्तु{??}चार्द्धचन्द्रकम्। कर्त्तव्यमानुपूर्ब्बेण ब्राह्मणादिषु मण्ड-लम्” वौधा॰।
२ ब्रह्मसन्ताने केतुभेदे पु॰
“चतुरश्रा,ब्रह्मसन्तानाः” वृ॰ सं॰
११ अ॰। केतुशब्दे दृश्यम्।
३ अन्यू-नानतिरिक्ते त्रि॰।
“बभूव तस्याश्चतुरश्रशोभि” कुमा॰।
“चतस्रोऽश्रयोऽस्य तच्चतुरश्रमन्यूनानतिरिक्तम्” मल्लि॰।
Monier-Williams
[सम्पाद्यताम्]|
पृष्ठभागोऽयं यन्त्रेण केनचित् काले काले मार्जयित्वा यथास्रोतः परिवर्तयिष्यते। तेन मा भूदत्र शोधनसम्भ्रमः। सज्जनैः मूलमेव शोध्यताम्। |
चतुरश्र/ चतुर्--अश्र mf( आ)n. four-cornered , quadrangular Ka1tyS3r. Kaus3. Pa1n2. 5-4 , 120 Hariv. 12378 etc.
चतुरश्र/ चतुर्--अश्र mf( आ)n. regular Jain. Kum. i , 32 ( Va1m. v , 2 , 60 )
चतुरश्र/ चतुर्--अश्र m. a quadrangular figure
चतुरश्र/ चतुर्--अश्र m. a square W.
चतुरश्र/ चतुर्--अश्र m. (in astron. ) N. of the 4th and 8th lunar mansions Laghuj.
चतुरश्र/ चतुर्--अश्र m. (in music) a kind of measure
चतुरश्र/ चतुर्--अश्र m. ( scil. hasta) a particular position of the hands (in dancing)
चतुरश्र/ चतुर्--अश्र m. ( pl. )N. of various केतुs VarBr2S. xi , 25
चतुरश्र/ चतुर्--अश्र n. a particular posture (in dancing) Vikr. iv , 41/42 Sch.
Vedic Rituals Hindi
[सम्पाद्यताम्]|
पृष्ठभागोऽयं यन्त्रेण केनचित् काले काले मार्जयित्वा यथास्रोतः परिवर्तयिष्यते। तेन मा भूदत्र शोधनसम्भ्रमः। सज्जनैः मूलमेव शोध्यताम्। |
चतुरश्र वि.
(चत्वारि अश्राणि यस्य) चार कोनों (किनारों) वाले; वर्गाकार ‘खर’-संज्ञक ढूह के बारे में उक्ति, का.श्रौ.सू. 8.5.29 (खरं पुरस्तात्करोति उद्धतावोक्षिते सितोपकीर्णं चतुरस्रम्, चतुरस्रं=चतुष्कोणम्, स.वृ.); चतुष्कोण (स्थण्डिल), शां.गृ.सू. 1.7.2.