त्रस
यन्त्रोपारोपितकोशांशः[सम्पाद्यताम्]
कल्पद्रुमः[सम्पाद्यताम्]
 पृष्ठभागोऽयं यन्त्रेण केनचित् काले काले मार्जयित्वा यथास्रोतः परिवर्तयिष्यते। तेन मा भूदत्र शोधनसम्भ्रमः। सज्जनैः मूलमेव शोध्यताम्। |
त्रस, क धृतौ । ग्रहे । निषेधे । इति कविकल्पद्रुमः ॥ (चुरां-परं-सकं-सेट् ।) एतदाद्याश्चत्वारो रेफ- युक्ताद्याः । क, त्रासयति मृगं व्याधः वधति गृह्णाति निराकरोति वा इत्यर्थः । इति दुर्गा- दासः ॥
त्रस, इ कि भासि । इति कविकल्पद्रुमः ॥ (चुरां- पक्षे भ्वां-परं-अकं-सेट् ।) इ, त्रंस्यते । कि, त्रंसयति त्रंसति । भासि दीप्तौ । इति दुर्गादासः ॥
त्रस, ई ण भये । इति कविकल्पद्रुमः ॥ (भ्वां- परं-अकं-सेट् । ईदित्वात् अनिड्निष्ठः ।) ई, त्रस्तः । ण, त्रेसतुः तत्रसतुः । त्रसति । इति दुर्गादासः ॥
त्रस, य ई भये । इति कविकल्पद्रुमः ॥ (दिवां- परं-अकं-सेट् । ईदित्वादनिड्निष्ठः ।) य, त्रस्यति । ई, त्रस्तः । इति दुर्गादासः ॥
त्रसम्, क्ली, (त्रस्यति बिभेत्यस्मिन् इति । त्रस- भये + घञर्थे कः ।) वनम् । इति त्रिकाण्ड- शेषः ॥
त्रसः, त्रि, (त्रसतीति । त्रस भये + पचाद्यच् ।) जङ्गमः । इत्यमरः । ३ । १ । ७४ ॥ (यथा, महाभारते । १२ । ९ । १९ । “ऋजुः प्रणिहितो गच्छंस्त्रसस्थावरवर्ज्जकः ॥”)
अमरकोशः[सम्पाद्यताम्]
|
पृष्ठभागोऽयं यन्त्रेण केनचित् काले काले मार्जयित्वा यथास्रोतः परिवर्तयिष्यते। तेन मा भूदत्र शोधनसम्भ्रमः। सज्जनैः मूलमेव शोध्यताम्। |
त्रस वि।
चरम्
समानार्थक:चरिष्णु,जङ्गम,चर,त्रस,इङ्ग,चराचर,जगत्
3।1।74।1।4
चरिष्णु जङ्गमचरं त्रसमिङ्गं चराचरम्. चलनं कम्पनं कम्प्रं चलं लोलं चलाचलम्.।
पदार्थ-विभागः : , द्रव्यम्, पृथ्वी
वाचस्पत्यम्[सम्पाद्यताम्]
|
पृष्ठभागोऽयं यन्त्रेण केनचित् काले काले मार्जयित्वा यथास्रोतः परिवर्तयिष्यते। तेन मा भूदत्र शोधनसम्भ्रमः। सज्जनैः मूलमेव शोध्यताम्। |
त्रस¦ गतौ ग्रहे निषेधे च चुरा॰ उभ॰ सक॰ सेट्। त्रसयतिते अतित्रसत् त।
त्रस¦ भासे बा चुरा॰ उभ॰ पक्षे भ्वा॰ पर॰ अक॰ सेट्इदित्। त्रिंसयति ते त्रंसति अतत्रंसत् त अत्रंसीत्।
त्रस¦ भये वा दिबा॰ पक्षे भ्वा॰ पर॰ अक॰ सेट्। त्रसति अत्रा-सीत् अत्रसीत् त्रत्रास फणा॰ त्रेसतुः तत्रसतुः। ईदित् त्रस्तः। तस्य दिवादित्वे सार्वधातुके श्यन्। त्रस्यति।
“त्रस्यन्ती चलशफरीविघट्टितोरुः” माघः
“त्रस-त्तुराद्रिसुताससंभ्रमस्वयंग्रहाश्लेघसुखेन निष्क्रियाम्”
“मुहुरत्रसद्भिरपि यत्र गौरवात्” माघः।
“त्रस्यन् वै जा-यमानेभ्यः” भट्टिः।
“ततो रामेति चक्रन्दुस्त्रेसुःपरिदिदेविरे” भट्टिः
“कपेरत्रासिषुर्नादान् मृगाःसिंहध्वनेरिव” भट्टिः।
“राक्षसस्य न चात्रासीत् प्रनष्टु-मयतिष्ट च” भट्टिः। उद् + उत्कटत्रासे।
“बालानुत्त्रासयन्ति ह” हरिवं॰
३२
७७ ।
त्रस¦ त्रि॰ त्रस--भये आधारे घञर्थे क।
१ वने त्रिका॰। त्रस-गतौ अच्।
२ जङ्गमे त्रि॰ अमरः। त्रसरेणुः।
शब्दसागरः[सम्पाद्यताम्]
|
पृष्ठभागोऽयं यन्त्रेण केनचित् काले काले मार्जयित्वा यथास्रोतः परिवर्तयिष्यते। तेन मा भूदत्र शोधनसम्भ्रमः। सज्जनैः मूलमेव शोध्यताम्। |
त्रस (ई) त्रसी¦ r. 1st and 4th cls. (त्रसति त्रस्यति)
1. To fear, to be afraid.
2. To run, to go quickly. (इ) त्रसि r. 1st and 10th cls. (त्रंसति त्रंसयति-ते)
1. To speak.
2. To shine. Also त्रस r. 10th cl. (त्रसयति-ते)
1. To hold.
2. To seize or take.
3. To oppose to prevent or forbid.
4. To frighten. भ्वा० दिवा० प० अक० सेट् | क्षुरा० उभ० अक० सेट् इदित् |
त्रस¦ mfn. (-सः-सा-सं) Moveable, loco-motive. n. (-सं) A wood, a forest. E. त्रस् to go, affix अच् or आधारे घञर्थे क |
Apte[सम्पाद्यताम्]
|
पृष्ठभागोऽयं यन्त्रेण केनचित् काले काले मार्जयित्वा यथास्रोतः परिवर्तयिष्यते। तेन मा भूदत्र शोधनसम्भ्रमः। सज्जनैः मूलमेव शोध्यताम्। |
त्रस [trasa], a. [त्रस्-घञर्थे क] Movable, locomotive. -सः The heart.
सम् A wood, forest.
Animals.
The aggregate of moving or living beings (लिङ्गशरीर); ऋजुः प्रणिहितो गच्छंस्त्रसस्थावरवर्जकः Mb.12.9.19.
Animals and men. -Comp. -दस्युः N. of a Vedic prince and author of some Vedic Sūktas; (also त्रसद्दस्यु); cf. Bhāg.9.6.33.
रेणुः an atom, the mote or atom of dust which is seen moving in a sunbeam; cf. जालान्तरगते भानौ सूक्ष्मं यद् दृश्यते रजः । प्रथमं तत्प्रमाणानां त्रसरेणुं प्रचक्षते ॥ Ms.8.132; also Y.1.361.
N. of one of the wives of the sun.
Monier-Williams[सम्पाद्यताम्]
|
पृष्ठभागोऽयं यन्त्रेण केनचित् काले काले मार्जयित्वा यथास्रोतः परिवर्तयिष्यते। तेन मा भूदत्र शोधनसम्भ्रमः। सज्जनैः मूलमेव शोध्यताम्। |
त्रस mfn. moving
त्रस n. the collective body of moving or living beings (opposed to स्थावर) MBh. xii f. Jain.
त्रस m. " quivering " , the heart L.
त्रस n. a wood L.