वैष्णवी
यन्त्रोपारोपितकोशांशः[सम्पाद्यताम्]
कल्पद्रुमः[सम्पाद्यताम्]
 पृष्ठभागोऽयं यन्त्रेण केनचित् काले काले मार्जयित्वा यथास्रोतः परिवर्तयिष्यते। तेन मा भूदत्र शोधनसम्भ्रमः। सज्जनैः मूलमेव शोध्यताम्। |
वैष्णवी, स्त्री, (विष्णोरियम् । विष्णु + अण् । स्त्रियां ङीप् ।) विष्णुशक्तिः । यथा, -- “एषा त्रिशक्तिरुद्दिष्टा नयसिद्धान्तगामिनी । एषा श्वेता परा सृष्टिः सात्त्विकी ब्रह्मसंहिता ॥ एषैव कृष्णा तमसि रौद्री देवी प्रकीर्त्तिता ॥ अष्टादश यथा कोट्यो वैष्णव्या भेद उच्यते । या विष्णो राजसी शक्तिः पालिनी चैव वैष्णवी ॥” इति वाराहे त्रिशक्तिमाहात्म्यनामाध्यायः ॥ अपि च । “शङ्खचक्रगदाधारी विष्णुमाता तथारिहा । विष्णुरूपाथवा देवी वैष्णवी तेन गीयते ॥” इति देवीपुराणे ४५ अध्यायः ॥ अपरञ्च । “विष्णुभक्ता विष्णुरूपा विष्णोः शक्तिस्वरूपिणी । सृष्टौ च विष्णुना सृष्टा वैष्णवी तेन कीर्त्तिता ॥” इति ब्रह्मवैवर्त्ते प्रकृतिखण्डे ५४ अध्यायः ॥ दुर्गा । इति शब्दरत्नावली ॥ गङ्गा । यथा, पद्मपुराणम् । “विष्णोः पादप्रसूतासि वैष्णवी विष्णुपूजिता । पाहि नस्त्वेनसस्तस्मादाजन्ममरणान्तिकात् ॥” इत्यादि आह्रिकाचारतत्त्वे स्नानार्थगङ्गावाहन- मन्त्रः ॥ अन्यच्च । “विष्णुपादप्रसूतासि वैष्णवीनामधारिणी । सर्व्वत्र रक्ष मां नित्यं गङ्गा त्रिपथगामिनी ॥” इति गङ्गाकवचम् ॥ अपराजिता । इति शब्दचन्द्रिका ॥ शतावरी । इति राजनिर्घण्टः ॥ तुलसी । इति शब्द- माला ॥
अमरकोशः[सम्पाद्यताम्]
|
पृष्ठभागोऽयं यन्त्रेण केनचित् काले काले मार्जयित्वा यथास्रोतः परिवर्तयिष्यते। तेन मा भूदत्र शोधनसम्भ्रमः। सज्जनैः मूलमेव शोध्यताम्। |
वैष्णवी स्त्री।
शक्तिदेवता
समानार्थक:ब्राह्मी,माहेश्वरी,कौमारी,वैष्णवी,वाराही,इन्द्राणी,चामुण्डा
1।1।35।3।4
कपर्दोऽस्य जटाजूटः पिनाकोऽजगवं धनुः। प्रमथा: स्युः पारिषदा ब्राह्मी इत्याद्यास्तु मातरः। ब्राह्मी माहेश्वरी चैव कौमारी वैष्णवी तथा। वारीही च तथेन्द्राणी चामुण्डा सप्तमातरः॥
सम्बन्धि1 : शिवः
जन्य : शिवः
: चर्ममुण्डा
पदार्थ-विभागः : , द्रव्यम्, आत्मा, देवता
Monier-Williams[सम्पाद्यताम्]
|
पृष्ठभागोऽयं यन्त्रेण केनचित् काले काले मार्जयित्वा यथास्रोतः परिवर्तयिष्यते। तेन मा भूदत्र शोधनसम्भ्रमः। सज्जनैः मूलमेव शोध्यताम्। |
वैष्णवी f. patr. fr. विष्णुMBh.
वैष्णवी f. a female worshipper of विष्णुPan5car.
वैष्णवी f. the personified शक्तिof विष्णु(regarded as one of the मातृs , and identified with दुर्गाand मनसा) MBh. Ra1jat. etc.
वैष्णवी f. Asparagus Racemosus L.
वैष्णवी f. Ocymum Sanctum L.
वैष्णवी f. Clitoria Ternatea L.
वैष्णवी f. (in music) a partic. मूर्छनाSam2gi1t.
Purana index[सम्पाद्यताम्]
|
पृष्ठभागोऽयं यन्त्रेण केनचित् काले काले मार्जयित्वा यथास्रोतः परिवर्तयिष्यते। तेन मा भूदत्र शोधनसम्भ्रमः। सज्जनैः मूलमेव शोध्यताम्। |
(I)--a name of योगमाया; फलकम्:F1: भा. X. 2. ११.फलकम्:/F सात्विकी s4akti; फलकम्:F2: Br. IV. १९. 7; ३६. ५८; ४४. १११; Vi. II. ११. १४.फलकम्:/F a mind-born mother; फलकम्:F3: M. १७९. ११.फलकम्:/F makes the sun shine radiant. फलकम्:F4: Vi. II. ११. २०.फलकम्:/F [page३-345+ ३१]
(II)--a goddess among the मातृस्; Icon of, after the manner of विष्णु; गरुड is the riding animal; four hands in the वरद पोसे। M. १३. ५२; २६१. २८.
Vedic Rituals Hindi[सम्पाद्यताम्]
|
पृष्ठभागोऽयं यन्त्रेण केनचित् काले काले मार्जयित्वा यथास्रोतः परिवर्तयिष्यते। तेन मा भूदत्र शोधनसम्भ्रमः। सज्जनैः मूलमेव शोध्यताम्। |
वैष्णवी स्त्री.
(विष्णोः इयम् = ऋक्) विष्णु को सम्बोधित एक ऋचा, ‘विष्णोर्नुकं वीर्याणि प्रवोचम्’, ऋ.वे. 1.154.1; 1.22.17, श्रौ.को. (सं.) II.391।