सह्
यन्त्रोपारोपितकोशांशः[सम्पाद्यताम्]
Apte[सम्पाद्यताम्]
 पृष्ठभागोऽयं यन्त्रेण केनचित् काले काले मार्जयित्वा यथास्रोतः परिवर्तयिष्यते। तेन मा भूदत्र शोधनसम्भ्रमः। सज्जनैः मूलमेव शोध्यताम्। |
सह् [sah], I. 4 P. (सह्यति)
To satisfy.
To be pleased.
To endure, bear. -II. 1 Ā. (सहते, epic Paras. also; सोढ; the स् of सह् is changed to ष् after prepositions ending in ह, as नि, परि, वि, except when ह् is changed for ढ्)
(a) To bear, endure, suffer, put up with; खलोल्लापाः सोढाः Bh.3.6; पदं सहेत भ्रमरस्य पेलवं शिरीषपुष्पं न पुनः पतत्रिणः Ku.5.4; so दुःखम्, संपातम्, क्लेशम् &c.; R.12.63;.11.52; Bk.17.59. (b) To tolerate, allow; प्रकृतिः खलु सा महीयसः सहते नान्यसमुन्नतिं यया KI.2.21; Me. 17; R.14.63.
To forgive, forbear; वारंवारं मयैतस्याप- राधः सोढः H.3; प्रियः प्रियायार्हसि देव सोढुम् Bg.11.44.
To wait, be patient; द्वित्राण्यहान्यर्हसि सोढुमर्हन् R.5.25;15. 45.
To bear, support, bear up; क इदानीं सहकारमन्तरेण पल्लवितामतिमुक्तलतां सहेत Ś.3.
To conquer, defeat, oppose, be able to resist.
To suppress, stop.
To be able (with inf.) -Caus. (साहयति-ते)
To cause to bear or suffer.
To make bearable or supportable; गुर्वपि विरहदुःखमाशाबन्धः साहयति Ś.4.16. -Desid. (सिसहिषते) To wish to bear &c.
Monier-Williams[सम्पाद्यताम्]
|
पृष्ठभागोऽयं यन्त्रेण केनचित् काले काले मार्जयित्वा यथास्रोतः परिवर्तयिष्यते। तेन मा भूदत्र शोधनसम्भ्रमः। सज्जनैः मूलमेव शोध्यताम्। |
सह् cl.1 A1. ( Dha1tup. xx , 22 ) सहते( Ved. and ep. also तिand exceptionally साहति, once in MBh. 1. sg. सह्यामि; p. सहत्सहमान[See. ] ; pf. सेहे, ससाह; Ved. also ससाहेand सासाहत्; सासहत्; सासहीष्टाः, ; सासह्याम, ; p. सेहान, सासहान, सासह्वस्and साह्वस्[See. ] ; aor. असाक्षि, साक्षि, साक्षतेRV. ; साक्षीत्GopBr. ; सक्षतिAV. ; सक्षत्, साक्षामRV. ; Impv. सक्षि, साक्ष्वib. ; p. सक्षत्ib. ; असहिस्टRV. ; Prec. सह्यास्, साह्यामib. ; साक्षीय. AV. ; साहिषीमहिRV. ; fut. सोढाMBh. etc. ; सहिताGr. ; सक्ष्यतिMBh. , तेBr. ; साक्ष्ये[?] AV. ; -सहिष्यति, तेMBh. ; Cond. असहिस्यत्ib. ; inf. सहध्यैRV. Ka1t2h. ; साढ्यैMaitrS. ; सोढुम्, सहितुम्MBh. ; ind.p. सोढ्वाA1pS3r. Sch. ; साध्वा, सहित्वाGr. ; सह्यRV. etc. ; सहम्Br. ) , to prevail , be victorious; to overcome , vanquish , conquer , defeat (enemies) , gain , win (battles) RV. AV. Br. R. Bhat2t2. ; to offer violence to( acc. ) AitBr. S3Br. Page1193,1; to master , suppress , restrain MBh. R. etc. ; to be able to or capable of( inf. or loc. ) ib. ; to bear up against , resist , with. stand AV. etc. ; to bear , put up with , endure , suffer , tolerate (with न, " to grudge ") MBh. Ka1v. etc. ; to be lenient towards , have patience with any one( gen. ) Bhag. ; to spare any one Ma1rkP. Pan5cat. ; to let pass , approve anything Sarvad. ; (with कलम्, कल-क्षेपम्etc. ) to bide or wait patiently for the right time Ka1v. Katha1s. : Caus. or cl.10. साहयति( aor. असीषहत्) , to forbear Dha1tup. xxxiv , 4 : Desid. of Caus. सिसाहयिषतिPa1n2. 8-3 , 62 ? : Desid. सीक्षते( p. सीक्षत्; accord. to Pa1n2. 8-3 , 61 , also सिसहिष) , to wish to overcome RV. TS. : Intens. सासष्यते, सासोढि(See. सासहि) Gr. ([See. सहस्and ? for ? ; ? , ?.])
सह् (strong form साह्) mfn. bearing , enduring , overcoming( ifc. ; See. अभिमाति-षाह्etc. )
सह् cl.4 P. सह्यति, to satisfy , delight Dha1tup. xxvi , 20 ; to be pleased ib. ; to bear , endure(See. 1. सह्) ib.