स्रुव
यन्त्रोपारोपितकोशांशः
[सम्पाद्यताम्]कल्पद्रुमः
[सम्पाद्यताम्]
 पृष्ठभागोऽयं यन्त्रेण केनचित् काले काले मार्जयित्वा यथास्रोतः परिवर्तयिष्यते। तेन मा भूदत्र शोधनसम्भ्रमः। सज्जनैः मूलमेव शोध्यताम्। |
स्रुवः, पुं, स्त्री, (स्रवति घृतादिकमस्मादिति । स्रु + “स्रुवः कः ।” उणा ० २ । ६१ । इति कः ।) यज्ञपात्रविशेषः । इति मेदिनी ॥ (यथा, मनुः । ५ । ११७ । “चरूणां स्रुक्स्रुवाणाञ्च शुद्धिरुष्णेन वारिणा ॥”) तद्विवरणं स्रुक्शब्दे द्रष्टव्यम् ॥
अमरकोशः
[सम्पाद्यताम्]|
पृष्ठभागोऽयं यन्त्रेण केनचित् काले काले मार्जयित्वा यथास्रोतः परिवर्तयिष्यते। तेन मा भूदत्र शोधनसम्भ्रमः। सज्जनैः मूलमेव शोध्यताम्। |
स्रुव पुं।
यज्ञपात्रम्
समानार्थक:ध्रुवा,उपभृत्,जहू,स्रुव,स्रुच्
2।7।25।1।4
ध्रुवोपभृज्जुहूर्ना तु स्रुवो भेदाः स्रुचः स्त्रियः। उपाकृतः पशुरसौ योऽभिमन्त्र्य क्रतौ हतः॥
सम्बन्धि1 : यज्ञः
: स्रुवादियज्ञपात्राणि
पदार्थ-विभागः : उपकरणम्,गार्हिकोपकरणम्
वाचस्पत्यम्
[सम्पाद्यताम्]|
पृष्ठभागोऽयं यन्त्रेण केनचित् काले काले मार्जयित्वा यथास्रोतः परिवर्तयिष्यते। तेन मा भूदत्र शोधनसम्भ्रमः। सज्जनैः मूलमेव शोध्यताम्। |
स्रुव¦ पुंस्त्री॰ स्रु--क।
१ खदिरकाष्ठभवे हस्तमिते यत्त्रषात्रभेदेयज्ञपत्रशब्दे दृश्यम्।
१ सल्लक्याम्
२ मूर्वायाञ्च स्त्री मेदि॰
Apte
[सम्पाद्यताम्]|
पृष्ठभागोऽयं यन्त्रेण केनचित् काले काले मार्जयित्वा यथास्रोतः परिवर्तयिष्यते। तेन मा भूदत्र शोधनसम्भ्रमः। सज्जनैः मूलमेव शोध्यताम्। |
स्रुवः [sruvḥ] वा [vā], वा 1 A sacrificial ladle; चरूणां स्रुक्स्रुवाणां च शुद्धिरुष्णेन वारिणा Ms.5.117.
A Soma ladle.
A spring, cascade. -Comp. -कर्ण a. having ladle-mark on the ear. -तरुः Flacourtia Sapida (Mar. वेहकळ).-प्रग्रहण a. taking all to one's self. -हस्तः N. of Śiva.
Monier-Williams
[सम्पाद्यताम्]|
पृष्ठभागोऽयं यन्त्रेण केनचित् काले काले मार्जयित्वा यथास्रोतः परिवर्तयिष्यते। तेन मा भूदत्र शोधनसम्भ्रमः। सज्जनैः मूलमेव शोध्यताम्। |
स्रुव m. (See. स्रुच्)a small wooden ladle (with a double extremity , or two oval collateral excavations , used for pouring clarified melted butter into the large ladle or स्रुक्[see स्रुच्] ; sometimes also employed instead of the latter in libations) RV. etc.
स्रुव m. a sacrifice , oblation L.
Purana index
[सम्पाद्यताम्]|
पृष्ठभागोऽयं यन्त्रेण केनचित् काले काले मार्जयित्वा यथास्रोतः परिवर्तयिष्यते। तेन मा भूदत्र शोधनसम्भ्रमः। सज्जनैः मूलमेव शोध्यताम्। |
--a sacrificial utensil. वा. ६५. ३२. [page३-724+ ३१]
Vedic Index of Names and Subjects
[सम्पाद्यताम्]|
पृष्ठभागोऽयं यन्त्रेण केनचित् काले काले मार्जयित्वा यथास्रोतः परिवर्तयिष्यते। तेन मा भूदत्र शोधनसम्भ्रमः। सज्जनैः मूलमेव शोध्यताम्। |
Sruva, as opposed to Sruc, denotes in the ritual literature[१] a small ladle used to convey the offering (Ājya) from the cookingpot (Sthālī) to the large ladle (Juhū). In the Rigveda,[२] however, it was clearly used for the actual Soma libation.
Vedic Rituals Hindi
[सम्पाद्यताम्]|
पृष्ठभागोऽयं यन्त्रेण केनचित् काले काले मार्जयित्वा यथास्रोतः परिवर्तयिष्यते। तेन मा भूदत्र शोधनसम्भ्रमः। सज्जनैः मूलमेव शोध्यताम्। |
स्रुव पु.
काढ़ने (निकालने) का एक चम्मच, ऋ.वे. 1.116.24; ‘स्रुवेण’ यूपाहुतिं जुहोति (भा.श्रौ.सू. 7.1.2; द्रष्टव्य - वा करनागाल जे, KZ 67, 154-82; श्रौ.प.नि. 8.48।) स्रुव