होत्रक

विकिशब्दकोशः तः


यन्त्रोपारोपितकोशांशः[सम्पाद्यताम्]

Monier-Williams[सम्पाद्यताम्]

पृष्ठभागोऽयं यन्त्रेण केनचित् काले काले मार्जयित्वा यथास्रोतः परिवर्तयिष्यते। तेन मा भूदत्र शोधनसम्भ्रमः। सज्जनैः मूलमेव शोध्यताम्।


होत्रक m. an inferior होतृpriest or an assistant of the -H होतृ(in a wider sense applied to all the chief priests ; See. under होतृ) AitBr. Gr2S3rS.

होत्रक m. N. of a son of काञ्चनBhP.

Purana index[सम्पाद्यताम्]

पृष्ठभागोऽयं यन्त्रेण केनचित् काले काले मार्जयित्वा यथास्रोतः परिवर्तयिष्यते। तेन मा भूदत्र शोधनसम्भ्रमः। सज्जनैः मूलमेव शोध्यताम्।


--a son of काञ्चन and father of Janhu. भा. IX. १५. 3.

Vedic Index of Names and Subjects[सम्पाद्यताम्]

पृष्ठभागोऽयं यन्त्रेण केनचित् काले काले मार्जयित्वा यथास्रोतः परिवर्तयिष्यते। तेन मा भूदत्र शोधनसम्भ्रमः। सज्जनैः मूलमेव शोध्यताम्।


Hotraka in the Aitareya Brāhmaṇa[१] denotes ‘assistant of the Hotṛ’ priest.

Vedic Rituals Hindi[सम्पाद्यताम्]

पृष्ठभागोऽयं यन्त्रेण केनचित् काले काले मार्जयित्वा यथास्रोतः परिवर्तयिष्यते। तेन मा भूदत्र शोधनसम्भ्रमः। सज्जनैः मूलमेव शोध्यताम्।


होत्रक पु.
एक सहायक पुरोहित (सोम याग में इनकी संख्या 12 होती है, मा.श्रौ.सू. 2.1.1.4; 2.4.1.21 (चमसाध्वर्यु लोग अथवा सहायक ऋत्विज् लोग); 2.1.5.14 (दक्षिणायें); ‘होता’ का सहायक; इनका वरण (चयन) इनके स्व-स्व कार्यों के सम्पादन के समय किया जाता है। ये एवं चमसाध्वर्यु लोग प्रधान ऋत्विजों के सहायक होते हैं, श्रौ.को. (अं.) 1.9; II.5.37; द्रष्टव्य - The Ritual sutra, जे.गोंड, शब्दसूची, पृ. 662; चि.भा.से. ः कुल मिलाकर छः, ‘चमसिन्’ लोगों से अंशतः मिलते-जुलते (सदृश), आप.श्रौ.सू. 22.23.4. प्रातःसवन में पाँच होत्रक, एवं मध्याह्न के समय में छः होत्रक होते हैं, बौ.श्रौ.सू. 21.22, शस्त्र के पाठ में भाग लेने वाले होत्रक हैं ः मैत्रावरुण, ब्राह्मणाच्छंसी एवं अच्छावाक, काशिकर 291 (नेष्टा, पोता एवं आगनीध्र को भी होत्रकों की सूची में सम्मिलित करते हैं) इण्डेक्स; भा.श्रौ.सू. 13.2०.21।

  1. ii. 36, 5;
    vi. 6, 2. In the Sūtras it is variously used--sometimes in this sense, sometimes more widely--so as to include all the priests except the four chief priests (cf. Āśvalāyana Śrauta Sūtra, v. 6, 17).
"https://sa.wiktionary.org/w/index.php?title=होत्रक&oldid=481172" इत्यस्माद् प्रतिप्राप्तम्