तरक्षु
यन्त्रोपारोपितकोशांशः[सम्पाद्यताम्]
कल्पद्रुमः[सम्पाद्यताम्]
 पृष्ठभागोऽयं यन्त्रेण केनचित् काले काले मार्जयित्वा यथास्रोतः परिवर्तयिष्यते। तेन मा भूदत्र शोधनसम्भ्रमः। सज्जनैः मूलमेव शोध्यताम्। |
तरक्षुः, पुं, (तरं बलं मार्गं वा क्षिणोति । क्षिणु हिंसायाम् + मितद्र्वादित्वात् डुः ।) व्याघ्र- विशेषः । नेकडे वाघ इति भाषा ॥ तत्- पर्य्यायः । तर्क्षुः २ मृगादनः ३ तरक्षुकः ४ । इति शब्दरत्नावली ॥ (यथा, हरिवंशे । १६३ । १४ । “ततो मायां परां चक्रे देवशत्रुः प्रतापवान् । सिहान् व्याघ्रान् वराहांश्चतरक्षूनृक्षवा- नरान् ॥”)
अमरकोशः[सम्पाद्यताम्]
|
पृष्ठभागोऽयं यन्त्रेण केनचित् काले काले मार्जयित्वा यथास्रोतः परिवर्तयिष्यते। तेन मा भूदत्र शोधनसम्भ्रमः। सज्जनैः मूलमेव शोध्यताम्। |
तरक्षु पुं।
तरक्षुः
समानार्थक:तरक्षु,मृगादन
2।5।1।4।4
सिंहो मृगेन्द्रः पञ्चास्यो हर्यक्षः केसरी हरिः। कण्ठीरवो मृगारिपुर्मृगदृष्टिर्मृगाशनः। पुण्डरीकः पञ्चनखचित्रकायमृगद्विषः। शार्दूलद्वीपिनौ व्याघ्रे तरक्षुस्तु मृगादनः॥
पदार्थ-विभागः : , द्रव्यम्, पृथ्वी, चलसजीवः, मनुष्येतरः, जन्तुः, स्तनपायी
वाचस्पत्यम्[सम्पाद्यताम्]
|
पृष्ठभागोऽयं यन्त्रेण केनचित् काले काले मार्जयित्वा यथास्रोतः परिवर्तयिष्यते। तेन मा भूदत्र शोधनसम्भ्रमः। सज्जनैः मूलमेव शोध्यताम्। |
तरक्षु¦ पु॰ तरं गतिं मार्गं वा क्षिणोति मितद्रु॰ डु। मृगा-दने क्षुद्रव्याघ्रे अमरः।
“श्वा कृष्णकर्णो गर्दभस्तर-क्षुस्ते रक्षसामिन्द्राय” यजु॰
२४ ।
४० । प्रश्वमेधे राक्ष-सेन्द्रदेवताकपशुकथनम्।
“तरक्षूनृक्षवानरान्” हरिवं॰
१६
५ अ॰।
शब्दसागरः[सम्पाद्यताम्]
|
पृष्ठभागोऽयं यन्त्रेण केनचित् काले काले मार्जयित्वा यथास्रोतः परिवर्तयिष्यते। तेन मा भूदत्र शोधनसम्भ्रमः। सज्जनैः मूलमेव शोध्यताम्। |
तरक्षु¦ m. (-क्षुः) A hyena. E. तर a road, and क्षि to anoy, affix डु infesting the road; also with कन् added तरक्षुक m. (-कः) or with ड affix तरक्ष m. (-क्षः) but not common. तरं गतिं मार्गं वा क्षिणोति |
Monier-Williams[सम्पाद्यताम्]
|
पृष्ठभागोऽयं यन्त्रेण केनचित् काले काले मार्जयित्वा यथास्रोतः परिवर्तयिष्यते। तेन मा भूदत्र शोधनसम्भ्रमः। सज्जनैः मूलमेव शोध्यताम्। |
तरक्षु m. a hyena VS. xxiv , 40 MaitrS. iii , 14 , 21 GopBr. i , 2 , 8 MBh. Hariv. 9373 R. Sus3r.
Vedic Index of Names and Subjects[सम्पाद्यताम्]
|
पृष्ठभागोऽयं यन्त्रेण केनचित् काले काले मार्जयित्वा यथास्रोतः परिवर्तयिष्यते। तेन मा भूदत्र शोधनसम्भ्रमः। सज्जनैः मूलमेव शोध्यताम्। |
Tarakṣu, the ‘hyæna,’ is mentioned in the list of victims at the Aśvamedha, or horse sacrifice, in the Yajurveda.[१]
- ↑ Taittirīya Saṃhitā, v. 5, 19, 1, where Sāyaṇa explains the animal to be ‘a kind of tiger with an ass's appearance’ (vyāghra-viśeṣo gardabhākāraḥ);
Maitrāyaṇī Saṃhitā, iii. 14, 21;
Vājasaneyi Saṃhitā, xxiv. 40.
Cf. Zimmer, Altindisches Leben, 81.