क्र

यन्त्रोपारोपितकोशांशः

Apte

पृष्ठभागोऽयं यन्त्रेण केनचित् काले काले मार्जयित्वा यथास्रोतः परिवर्तयिष्यते। तेन मा भूदत्र शोधनसम्भ्रमः। सज्जनैः मूलमेव शोध्यताम्।

क्रम् [kram], 1 U., 4. P. (क्रामति, क्रमते, क्राम्यति, चक्राम, चक्रमे, अक्रमीत्, अक्रस्त, क्रान्त)

To walk, step, go; क्रामत्यनुदिते सूर्ये वाली व्यपगतक्लमः Rām.; गम्यमानं न तेनासीदगतं क्रामता पुरः Bk.8.2;25.

To go to, approach (with acc.).; देवा इमान् लोकानक्रमन्त Śat. Br.

To pass or go over, go across, traverse; U.2.13; सुखं योजनपञ्चाशत्क्रमेयम् Rām.

To leap, jump; क्रमं वबन्धं क्रमितुं सकोपः (हरिः) Bk. 2.9.5.51.

To go up, ascend; क्रामत्युच्चैर्भूभृतो यस्य तेजः Śi.16.83.

(a) To cover, occupy, take possession of, fill; क्रान्ता यथा चेतसि विस्मयेन R.14.17. (b) To reach up to, pervade, penetrate; क्रामद्भिर्घनपदवीमनेकसंख्यैः Ki.5.34.

To surpass, excel; स्थितः सर्वोन्नतेनोर्वीं क्रान्त्वा मेरुरिवात्मना R.1. 14.

To undertake, strive after, be able or competent for, show energy for (with dat. or inf.); व्याकरणाध्यय- नाय क्रमते Sk; धर्माय क्रमते साधुः Vop; व्युत्पत्तिरावर्जितकोविदापि न रञ्जनाय क्रमते जडानाम् Vikr.1.16; हत्वा रक्षांसि लवितुमक्रमी- न्मारुतिः पुनः । अशोकवनिकामेव Bk.9.23.

To be developed or increased, to have full scope, be at home (with loc.); कृत्येषु क्रमन्ते Dk.17; क्रमन्ते$स्मिञ्शास्त्राणि, or ऋक्षु क्रमते बुद्धिः Sk. क्रममाणो$रिसंसदि Bk.8.22.

To succeed, have effect (Atm.); न चक्रमस्याक्रमताधिकं धरम् Śi.1.54.

To be repeated (as a letter or word in the arrangement called क्रम q. v.)

To fulfil, accomplish.

To have sexual intercourse with; to cover (in copulation); क्रमस्पर्श इव रोहितमनवग्लायता सदा Av.4.4.7. (By वृत्तिसर्गतायनेषु क्रमः P.I.3.38; क्रम् by itself is used in the Ātm. in the sense of 'continuity' or 'want of interruption', 'energy or application', and 'development or increase', and also 'conquering or getting over.)-Caus. (क्रमयति, क्रामयति)

To cause to go &c.

To repeat a letter (as in the क्रम arrangement). -Desid. चिक्रमिषति, चिक्रंसते &c.