१. आद्यव्यञ्जनवर्णः । अस्योच्चारणस्थानम् —कण्ठः । = क (नागरीवर्णः) — । {ka ni gang du'ang mi gnas pa'o//} ककारं न क्वचित् स्थितम् हे.त.८ख/२४; । {ka ta ka} कतकः वि.सू.३६ख/४६ । २. = {ka ba} स्तम्भः — । {ka chen} महास्तम्भः बो.अ.११ख/५.४० । ३. पदांशः ( {ming cha}) : ।{dpyid ka} ग्रीष्मः (? वसन्तः) ल.अ.९३क/४०; । {gdengs ka} फणः अ.क.२२२ख/२४.१६३ । ४. प्र. [1] अवस्थाबोधकः ( {shar ka}) — ।{nyi ma shar kar} सूर्यस्य अभ्युद्गमनवेलायाम् ल.वि.११क/१२; । {'chi ka} —{'chi kar} मरणावस्थायाम् अ.सा.३२२क/१८१ [2] समुच्चयबोधकः । {gsum ka} — {'di gsum ka yang yod pa ma yin te} न चैतत् त्रयमपि प्र.अ.११०क/११७ । ५. कः — । {ka ni tshangs pa rlung nyi ma/} /{me dang gshin rje bdag nyid dang /} /{gsal ba dang ni 'gro ba la 'o//} श्री.को.१६४क/रा.को.१ (१. = {tshangs pa} ब्रह्मा, २. = {rlung} वायुः, ३. = {nyi ma} सूर्यः, ४. = {me} अग्निः, ५. = {gshin rje} यमः, ६. = {bdag nyid} आत्मा, ७. = {gsal ba} प्रकाशः)
ka ka
सं. १. काकः [1] = {bya rog} वायसः श्री.को.१६४क [2] वृक्षविशेषः श्री.को.१६४क; रा.को.२.७७ । २. = {bya rog tshogs} काकम्, काकसमूहः श्री.को.१६४क; रा.को.२.७१ । ३. = {bya rog shing} काका, काकजङ्घावृक्षः श्री. को.१६४क; रा.को.२.७९
ka ka ni
काकणिः ( काकणी, काकिणिः, काकिणी, काकिनी) । १. पणचतुर्थांशः म.व्यु.९३७; काकिणी च चतुर्भागो माषकस्य पणस्य च वा.को.१८५३; । {ka ka Ni bzhi la ma Sha ka'o} काकणिचतुष्कं माषकः वि.सू.१५ख/१७; द्र.— । {'gron bu nyi shu'i rin gyi ming} छो.को.१ । २. मानदण्डः — । {kA ka NI ni bzhi cha dang /} {srang dang tshad kyi dbyug pa la} श्री.को.१८३; रा.को.२.७९.
ka ka nI la
काकनीलः, इन्द्रनीलमणिभेदः : {in+d+ra nI la'i bye brag} छो.को.१; {dbang sngon nam in+d+ra nI la ste rin po che sngon po'i rigs kyi ming} ङ.को.२६३; {in+d+ra nI la dang ni ma la gnyis las cung zad nag pa'i rdo sman zhig yin pa 'dis nad ma lus sel} बो.को.१.
ककुदः १. = {gtso bo} प्राधान्यम् — {gtso bo dang ni rgyal po'i rtags/} {khyu mchog nog rnams ka ku da'o} प्राधान्ये राजलिङ्गे च वृषाङ्गे ककुदः अ.को.२२४ख/३.३. ९२; {ka ku da ni gtso bo dang /} {rgyal po'i rtags dang glang gi nog} ङ.को.४०४ २. = {khyu mchog nog} वृषाङ्गम् अ.को. २२४ख/३.३.९२; ङ.को.४०४ ३. = {rgyal po'i rtags} राजचिह्नम् अ.को.२२४ख/३.३.९२; ङ.को.४०४.
ka ku b+ha
१. ककुभः [1] अर्जुनवृक्षः — {gtsang po'i sra shing dpa' bo'i shing /} {dbang po'i shing dang ka ku b+ho rdzun} नदीसर्जो वीरतरुरिन्द्रद्रुः ककुभोऽर्जुनः अ.को.१५७क/२.४.४५ [2] = {dug mo nyung} कुटजवृक्षः; (= {ka ku b+ha ya}) {shing dug mo nyung ngam arju na} बो.को.१; द्र.— ककुभः कुटजेऽर्जुने (: शब्दार्णवः) [3] वीणाप्रान्तवक्रकाष्ठम् — ( {pi wang gi}) {rtsa ba'i shing 'khyog ka ku b+ha} ङ. को.३६; ककुभस्तु प्रसेवकः वै.को.३.९.१२० २. ककुभम्, कुटजकुसुमम् — {ka ku b+ha yi dri ldan}…{yun ring thogs par} कालक्षेपं ककुभसुरभौ (ककुभैः कुटजकुसुमैः सुरभौ सुगन्धिनि : मल्लिनाथसूरिकृतटीका) मे.दू.३४३ख/१.२३; आ.को.२३६.
ka ku b+ha ya
= {ka ku b+ha/}
ka ko la
१. = {zla ba'i bye ma} पृथ्वीका, बृहदेला; तत्पर्यायः : {zla ba'i bye ma'am zla stobs} चन्द्रबाला, {e lA} एला, {niSha ku Ti} निष्कुटिः, {mang po} बहुला अ.को.१६३क/२.४.१२५; {tshang mang zla ba gzhon nu ma/} {zla ba'i bye ma ka ko la} ङ.को.१७१ २. = {kA ko la/}
ka k+ko la
= {kak+ko la/}
ka k+ko lA
= {kak+ko lA/}
ka rka ta
= {karka ta/}
ka kha
१. भोटत्रिंशद्व्यञ्जनवर्णाः : {bod yig gsal byed sum cu'i ming} द.को.१; बो.को.२ २. कख {ka kha'i do ha zhes bya ba} कखदोहनाम क.त.२२६६.
धनम् श.को.३; द्रव्यम् लो.को.१; {nor dngos po spyi'i ming} छो.को.१; तत्पर्यायः : {rdzas dang yo byad nor dang ni/} {longs spyod don dang bi b+ha ba/} {ba su zang zing dbyig dang dkor/} {ka ca 'byor ba dngos po'o//} ङ.को. २९९.
ka co la
= {kham phor} कचोलः, शरावः — {kham phor gyi rnam pa ste ka co la'i rnam pa} स(श)रावाकृतिः कचोलाकृतिः वि.प्र.९८क/३.१७.
ka cha
= {ka ca/}
ka chen
महास्तम्भः १. महान् स्तम्भः — {chos la sems pa'i ka chen la/} /{ji ltar btags pa mi 'chor bar//} धर्मचिन्तामहास्तम्भे यथा बद्धो न मुच्यते बो.अ.११ख/५. ४० २. उपाधिविशेषः — {dbus kyi ka chen rin chen rdo rje dang dz+nyAn shri gnyis yin} मि.को.११३क ।
कटकः, ओ कम् १. = {lag gdub} वलयः — {gdu bu dang ni gdub kor te/} {dpung pa'i gdu bu dpung pa'i rgyan/} {lag gdub lag kor ka Ta ka} ङ.को.२४३; रा.को.२.२९८ २. = {ri shod} गिरेर्नितम्बः — {ri zhol mo min ri rtsa} कटकोऽस्त्री नितम्बोऽद्रेः अ.को.१५३ख/२.३.५; {ka Ta ka ni ri shod dang /} {gdu bu dang ni 'khor lo'o//} ङ. को.३८९/रा.को.२.८ ३. = {'khor lo} चक्रम् ङ.को.३८९/रा.को.२.८.
ka Ta ki
= {ri bo} कटकी, पर्वतः श.को.४; वा.को.१६१९.
ka Ti
कटिः १. = {rked pa} श्रोणी — {ka Ti rked pa glang po'i 'gram} ङ.को.३९३; रा.को.२.१७२ २. = {glang 'gram} हस्तिगण्डस्थलम् ङ.को.३९३; मो.को. २४३.
ka To ra
= {ka to ra/}
ka T+wang+ga
= {kaT wang ga/}
ka da ra
१. कदरः, श्वेतखदिरः रा.को.२.१८ २. = {ku mu da dkar po} कह्लारम्, श्वेतोत्पलम् — {pad ma ut+pa la ka da ra/} /{me tog rnams kyis yang dag mchod//} कमलोत्पलकह्लारकुसुमैः समवाकिरत् ।। अ.क.२१३क/८७.३८.
ka dag
वि. = {ye dag} वीध्रम् — {bI d+h+raMH/} {ka dag gam ye dag} मि.को.१०ख; शुद्धः मि.को.१०ख; द्र.— {rtsa ba nas dag pa'am chos kyi dbyings stong pa nyid du gsungs} छो.को.२.
ka dam pa
= {ka dam ba} 1. कदम्बः, वृक्षविशेषः — {shing ka dam pa dang sardza dang ardzu na dang d+ha ba dang seng ldeng dang ku TA dza stug po yod pa} कदम्बसर्जार्जुनधवखदिरकुटजनिचिते जा.मा.१४९क/१७४; तत्पर्यायाः — {nI pa} नीपः, {dga' byed} प्रियकः, {gshol ldan dga' bar byed pa} हलिप्रियः अ.को.१५७क/२.४.४२; द्र.— {tshogs can stobs bzang dga' ba'i shing /} /{rdul stobs can dang 'bras mang ldan/} /{gshol ldan dga' byed shing bal can/} /{chu skyar can dang ka dam ba'o//} ङ.को.१६२ २. = {kA dam ba/}
ka dam pa skyes
कादम्बरी १. = {chang} मदिरा मि.को.३९ख; वा.को.१८८१ २. = {khu byug mo} कोकिला रा.को.२.८३ ३. = {dbyangs can ma} सरस्वती वा.को. १८८२.
कवर्गः — {'dir g}.{yon pa'i phrag pa dang dpung pa'i tshigs la nam mkha' la sogs pa'i dbyangs thung ngus phye ba'i ka sde lugs las bzlog pas so//} अत्र कवर्गो विलोमेनाकाशादिह्रस्वस्वरभिन्नो वामस्कन्धबाहुसन्धौ वि.प्र.२५६क/२.६७; {bod yig gsal byed kyi sde pa dang po ste/} {ka kha ga nga}*/ {legs sbyar gsal byed kyi sde pa dang po ste/} {ka kha ga g+ha nga} बो.को.४.
ka na ka
१. = {gser} कनकम्, स्वर्णम्— {ka na ka ni gser} श्री.को.१६५ख २. कनकः [1] नागकेसरवृक्षः श्री.को.१६५ख; रा.को.२.१९ [2] चम्पकवृक्षः श्री.को.१६५ख; रा.को.२.१९ [3] कालीयवृक्षः श्री.को.१६५ख; रा.को.२.१९.
ka na ka warma
ना. = {gser gyi go cha} कनकवर्मा १. आचार्यः श.को.५ २. वणिक् मो.को. ४२८.
ka na kha la
ना. कनखलम्, तीर्थम् — {ka na kha la yi 'jug ngogs su/} /{khrus byas yang 'byung srid ma yin//} स्नात्वा कनखले तीर्थे सम्भवेन्न पुनर्भवः ।। प्र.अ.१७५ख/५२७; तच्च तीर्थं गङ्गाद्वारसमीपस्थम् वा.को.१६४५.
ka na sgra can
= {zi ra dkar po} कणा, श्वेतजीरकम् मि.को.५७क ।
ka nas dag pa
= {ka dag/}
ka ni ka
= {ka nis ka/}
ka niSha ka
= {ka nis ka/}
ka nis ka
ना. कनिष्कः, कुशनवंश्यः नृपः — {lag na rdo rje nga yongs su mya ngan las 'das nas lo bzhi brgya lon pa na 'dir ku sha na'i rigs kyi rgyal po ka nis ka zhes bya ba 'byung bar 'gyur ba} एष चतुर्वर्षशतपरिनिर्वृतस्य मम वज्रपाणे (कुशनवंश्यः) कनिष्को नाम राजा भविष्यति वि.व.१२२क/१.१०.
ka n+yA
= {kan+yA/}
ka Na pa
• सं. कणपः, यन्त्रभेदः वा.को.१६२७; • ना. काह्णपादः, सिद्धाचार्यः — {ka Na pa'i glu} ( काह्णपादगीतिका) क.त.२३५७.
ka Na ya
कणयः, अस्त्रविशेषः — {ka Na ya/} ({legs}) {mdung gi mar sner tha gu btags pa'i mdung zhags} बो.को. ४; द्र.— कणयो लोहमात्रोऽथ शङ्कुर्ना शल्यमस्त्रियाम् वै.को.३.७.१६७.
ka r+Na pa
= {kar+Na pa/}
ka r+Ni ka
= {kar+Ni ka/}
ka pA la
कपालः, ओ लम् १. = {thod pa} शिरोऽस्थि — {mgo rus thod pa ka pA la} ङ.को.२२८; छो.को.२ २. पात्रविशेषः; द्र.— मृण्मयकर्परादिभिक्षापात्रम् रा.को.२. २३; यत्यादेर्भिक्षापात्रम् वा.को.१६५४; {bde ba skyong ste/} {mi'i thod pa las bzos pa'i snod cig} बो.को.४.
१. कपित्थः, वृक्षविशेषः; तत्पर्यायाः — {da d+hi t+tha} दधित्थः, {zho 'bras} दधिफलः, {me tog 'bru} पुष्पफलः, {so rtse nyams byed} दन्तशठः अ.को.१५५ख/२.४. २१ २. कपित्थम्, कपित्थफलम् — {ka pid tha gsol} कपित्थभक्तः वि.व.२१५ख/१.९२.
ka pi na
ना. कप्फिणः/कफिणः १. महाश्रावकः — {nyan thos chen po brgyad}…{'di lta ste/} {gnas brtan shA ri'i bu dang}…{ka pi na'o//} अष्टौ महाश्रावकाः…तद्यथा—स्थविरशारिपुत्रः…कफिणश्चेति म.मू.१३५क/४४ २. ब्राह्मणकप्फिणः — {de'i tshe na tshe dang ldan pa bram ze ka pi na rgyal po'i khab na sde can ma'i phug na}…{'jug go//} तेन खलु समयेनायुष्मान् ब्राह्मणकप्फिणो राजगृहे विहरति सेनिकगुहायाम् वि.व.१३७ख/२.११४ ३. नृपः — । {lho phyogs na rgyal po rtog ldan zhes bya ba}…({de'i})…{khye'u}…{zhig btsas so//} {de nas de btsas pa'i btsas ston byas nas ka pi na zhes ming btags so//} दक्षिणापथे कल्पो नाम राजा…तस्य…पुत्रो जातः…तस्य जातौ जातिमहं कृत्वा कप्फिण इति नामधेयं व्यवस्थापितम् अ.श.२३९ख/२२०; = {ka pi na chen po/}
ka pi na chen po
ना. १. महाकप्फिणः, महाश्रावकः — {nyan thos chen po}…{'di lta ste/} {gnas brtan shA ri'i bu dang}…{ka pi na chen po dang} महाश्रावकैः…तद्यथा—स्थविरेण च शारिपुत्रेण…महाकप्फिणेन सु.व्यू.२९५ख/२५४ २. नृपः — {de nas phyi zhig na rgyal po ka pi na chen po blon po khri brgyad stong gis zhabs 'bring byas te ri dwags shor du song ba} अथापरेण समयेन राजा महाकप्फिणोऽष्टादशामात्यसहस्रपरिवृतो मृगवधाय निर्गतः अ.श.२३९ख/२२०; = {ka pi na/}
ka pi la
= {ser skya} ।। • वि. कपिलः, पिङ्गलवर्णयुक्तः रा.को.२.२४; • सं. कपिलः, पिङ्गलवर्णः रा.को.२.२४; • ना. कपिलः, कपिलमुनिः श.को.६; रा.को.२.२४.
ka pi la
= {kam pi la/}
ka pinya dza la
• सं. = {gong ma sreg} कपिञ्जलः, पक्षिविशेषः — {sha chu ka piny+dza la dang /} {gong ma sreg ces bya ba'o} ङ.को.१९९; • ना. कपिञ्जलः, ऋषिकुमारः रा.को.२.२३.
= {phug ron} कपोतः, पक्षिविशेषः; तत्पर्यायौ — {phug ron} पारावतः, {dig mnyan} कलरवः अ.को.१६७ख/२.५.१४; द्र.— {skad cig 'dod ldan ca co sgrog/} /{rdo yi zas can ka po ta/} /{rgya phibs gnas 'cha' dig snyan dang /} /{'phrul pa'i mig can phug ron no//} ङ.को.१९७.
ka r+pu ra
= {ga bur/}
ka phreng
= {kA li} कालिः, ककारादिव्यञ्जनवर्णाः — {a phreng ka phreng gi sngags kyi rim pa zhes bya ba} आलिकालिमन्त्रज्ञाननाम क.त.२४०४; {bod yig gsal byed ka nas a bar gyi rim pa} बो.को.४.
ka phreng sgom pa'i lam
ना. कालिमार्गभावना, ग्रन्थः क. त.२४०५.
ka ba
• सं. १. स्तम्भः [1] गृहस्तम्भादयः म.व्यु.५५७३ (८२ख); {ka ba la sogs pa mi g}.{yo} स्तम्भादेरचलनम् प्र.अ.८४ख/९२; स्थूणा — {gzugs}…{ka ba tshig pa lta bu} दग्धस्थूणानिभानां रूपाणाम् वि.सू.४५क/५६; दण्डः — {srub ma'i ka ba ku Tha ra} कुठरो दण्डविष्कम्भे अ.को. १९९ख/२.९.७४ २. = {rengs byed} जडीभावः — {stamab+ha ka ba rengs byed la} ङ.को.४१२; स तु निष्प्रतिभता रा.को.२.४३२; • ना. स्थूणः, ग्रामः — {ka ba dang nye ba'i ka ba'i grong} स्थूणोपस्थूणौ ग्रामौ वि.सू.७४क/९१.
ka ba lta bu nyid
पा. स्तम्भभूतता, स्तूपभेदः — {mchod rten ni rnam pa gnyis te/} {gtsang khang can nyid dang ka ba lta bu nyid do} द्वैविध्यं स्तूपे । सहगतत्वं स्तम्भभूतता च वि.सू.९९क/११९.
ka ba 'dra ba
वि. स्तम्भाकारः — {dge 'dun bsrungs khyod kyis sems can ka ba 'dra ba gang dag mthong ba} यांस्त्वं सङ्घरक्षित सत्त्वानद्राक्षीः स्तम्भाकारान् शि.स.३७ख/३६.
ka ba bzang po
सुस्तम्भः श.को.७.
ka bed
= {ka ped/}
ka ma cha
ना. कामाख्या १. पीठम् वा.को.१९००; तीर्थम् मो.को.२७२; श.को.८ २. देवी रा.को.२.८९; वा.को. १९००.
ka ma ru
ना. कामरूपः १. देशः — {de tshe kA ma ru yul du/} /{de 'dra'i rgyal po 'byung bar 'gyur//} कामरूपे तदा देशे भविष्यन्ति तथा नृपाः म.मू.३२४ख/५०८ २. पीठम्— {gnas ni kol la gi ri nyid/} /{de bzhin du ni kAm ru nyid//} पीठं पौर्णगिरिश्चैव कामरूपं तथैव च ।। हे.त.८क/२२ ३. क्षेत्रम् स.उ.९.१६.
ka ma la
१. = {pad+ma} कमलम्, पद्मम् — {me tog ka ma la gsar du kha bye ba ltar 'jam pa'i phyag gis} स्थूलि(फुल्लि भो.को.)तनवकमलकोमलेन पाणिना सु.प्र.५३ख/१०६ २. कमलः, मृगभेदः — {ri dgas ka ma la} ङ. को. ४२३; रा.को.२.२८.
ना. कमलशीलः, आचार्यः — {de kho na nyid bsdus pa'i dka' 'grel slob dpon chen po ka ma la shI las mdzad pa rdzogs so//} कमलशीलविरचिता (तत्त्वसंग्रह)पञ्जिका समाप्ता त.प.३३१क/११३०; स तु स्वातन्त्रिकयोगाचारमाध्यमिकः बो.को.५; = {pad ma'i ngang tshul/}
ka med
= {thabs med} निरुपायः छो.को.३; {thabs shes med pa} बो.को.५.
ka mo da
१. कामोदः, स्वरप्रभेदः — स्वराः सप्त गान्धारादयः । तेषामङ्गानि प्रभेदाः कामोदादयः बो.प.२८; मो.को.२७३ २. कामोदा, रागिणीविशेषः रा.को.२.९२; वा.को.१९०५.
ka tsa ra
ना. काचरा, कपिलस्य माता — {de nas nam zhig ser skya ni/} /{rgol ba'i rgyal srid thob pa la song /} /{dben par dal bus rang gi ma/} /{ka tsa ra zhes bya bas smras//} ततः कदाचिदेकान्ते कपिलं काचराभिधा । सम्प्राप्तं वादिसाम्राज्यं जगाद जननी शनैः ।। अ.क.३०२ख/३९.६१.
= {ka tsa lin da/} काचलिन्दिकम्, वस्त्रविशेषः म. व्यु.५८७९ (८५क);
ka tsa lin di
= {ka tsa lin da/}
ka tsang ga la
• सं. = {rgya mtsho} कचङ्गलः, समुद्रः रा.को.२. ६; वा.को.१६१२; • ना. कचङ्गला १. प्रदेशः — {sangs rgyas bcom ldan 'das}…{yul ka tsang ga la na ka tsang ga la'i nags khrod na bzhugs so//} बुद्धो भगवान्…कचङ्गलायां विहरति काचङ्गलीये वनषण्डे अ.श.२०८ख/१९२ २. काचिद् वृद्धा — {o ta la na rgan mo ka tsang ga la zhes bya ba zhig gnas} ओतलायां कचङ्गला नाम वृद्धा वि.व.१३१ख/१.२०.
पा. कृकाटकम् म.व्यु.५५७५ (८२ख); {ka ba dang gdung ma'i bar gyi shing} छो.को.३; {a part of a column} मो.को.३०४; कृकाटम् — {de'i steng du ka gzhu'i 'dab ma dag go//} तेषां त्रिक(कृका भो.पा.)टपत्राणाम् वि.सू.९४ख/११३.
ka gzhu'i 'dab ma
पा. कृकाटपत्रम् — {de'i steng du ka ba'i tshar dag go//} {de'i steng du ka gzhu'i 'dab ma dag go//} तस्य स्तम्भपङ्क्तेः । तेषां त्रिक(कृका भो.पा.)टपत्राणाम् वि.सू.९४ख/११३.
ka yig
ककारः — {ka yig la sogs pa'i gsal byed} ककारादिव्यञ्जनम् वि.प्र.२५६क/२.६७; क — {gsal byed ka yig} कव्यञ्जनम् वि.प्र.२५६क/२.६७.
ka ye
= {kwa ye/}
ka ra
• सं. १. = {ka ra dkar po} शर्करा, इक्षुविकारः यो. श.२क/८; खण्डः यो.श.४क/५० २. करः [1] = {sdud pa} भागधेयः — {ka ra sdud dang lag pa 'od} ङ.को.४१७/रा.को.२.२९ [2] = {lag pa} हस्तः ङ.को.४१७/रा.को.२. २९ [3] = {'od} किरणः ङ.को.४१७/रा.को.२.२९ ३. = {btson khang} कारा कारागारम् रा.को.२.१००; • ना. कारा, द्वीपः — {ka ra zhes bya ba'i gling lho phyogs kyi rgya mtsho'i nang na 'dug pa} दक्षिणसमुद्रमध्य…काराद्वीपम् जा.मा.३१क/३६.
ka ra ka
१. = {spyi blugs} करकम्, कमण्डलुः — {spyi blugs ser ba ka ra ka} ङ.को.३८७/रा.को.२.२.२९ २. = {ser ba} करका, वर्षोपलः ङ.को.३८७/रा.को.२.२९.
ka ra dkar po
सिता, शर्करा — {sha rka ra dang ka ra dkar//} शर्करा सिता अ.को.१९७क/२.९.४३; धवलवर्णत्वात् सिता अ.वि.२.९.४३.
ka ra Ta
करटः १. = {bya rog} काकः — {bya rog glang 'gram ka ra Ta} ङ.को.३९२/रा.को.२.२.३० २. = {glang 'gram} हस्तिगण्डः ङ.को.३९२/रा.को.२.३०.
ka ra bi ra
करवीरः, वृक्षविशेषः — {ka ra bI ra dkar po'i so shing la lan bdun bsngags te zos na} श्वेतकरवीरदन्तकाष्ठमभिमन्त्र्य भक्षयेत् म.मू.१४५क/५७; तत्पर्यायाः : {rta gsod} हयमारकः, {brgyar gyes} शतप्रासः, {gtum po} चण्डातः, {lag pa dpa'} करवीरः, {pra ti hA sa} प्रतिहासः अ.को.१५९ख/२.४.७७; {so sor rgod} प्रतिहासः, {dpa' bo'i lag pa} करवीरः ङ.को.१६१/रा.को.२.३२.
ka ra bi ra'i 'dab ma lta bu
वि. करवीरपत्रिका — {a shwad+tha dang kar bI ra'i 'dab ma lta bu dag mi bcang ngo //} धारयेत्…नाश्वत्थकरवीरपत्रिकाम् वि.सू.७४ख/९१.
ka ra bi ra'i me tog
करवीरपुष्पम् — {ka ra bI ra'i me tog gi phreng ba} करवीरमाला अ.श.५४क/४७.
ka ra bI ra
= {ka ra bi ra/}
ka ra sbu ba
= {hwags} मत्स्यण्डी, खण्डविकारः; तत्पर्यायः — {hwags} फाणितम् अ.को.१९७क/२.९.४३; {ka ra sbu ba hwags} ङ.को.२९०; इक्षुविशेषस्य रसपाकत्र खण्डयोग्ये सारभूते या गुडिकाकारा जायते सा मत्स्यण्डी रा.को.३.५८३.
• सं. कारण्डवः, पक्षिविशेषः — {ngang pa dang ngur pa dang bya kA raN+Da bas mdzes par byas pa} हंसकारण्डवचक्रवाकोपशोभितः वि.व.२०३क/१.७७; • ना. कारण्डवा, नदीभेदः — {chu klung ka ran da ba de'i/} /{'gram du} कारण्डवायाः सरितस्तस्यास्तीरे अ.क.१५०ख/१४. १३५.
ka ran Da
= {ka ran da ba/}
ka rA la
वि. करालः १. = {mche gtsigs pa} दन्तुरः — {ka rA la ni mche gtsigs mtho} ङ.को.४२५/रा.को.२.३३ २. = {mtho} तुङ्गः ङ.को.४२५/रा.को.२.३३.
ka rI ra
करीरः १. = {bum pa} घटः — {ka rI ra ni bum pa dang /} {smyig ma'i myu gu shing gi bye brag} ङ.को.४१९/रा.को.२. ३४ २. = {smyig ma'i myu gu} वंशाङ्कुरः ङ.को.४१९/रा.को.२. ३४ ३. वृक्षविशेषः ङ.को.४१९; मरुभूमिज उष्ट्रप्रियः कण्टकिवृक्षः रा.को.२.३४.
ka ru
= {dkar po} श्वेतः लो.को.४; छो.को.४.
ka la ping ka
• सं. कलविङ्कः, पक्षिविशेषः — {ka la ping ka'i skad yid du 'ong ba 'dra ba dang /} {dga' bar byed pas snying du 'thad pa} कलविङ्कमनोज्ञस्वरसदृशो हृदयङ्गमः ग्रेमणीयः बो.भू.३५ख/४५; {mchil pa ka la biM ka} चटकः कलविङ्कः स्यात् अ.को.१६७ख/२.५.१८; द्र.— {rgya mtsho'i gling na gnas pa'i bya skad snyan po zhig} बो.को.६.
ka la bu
ना. कलपुत्रः, नृपविशेषः — {de'i tshe na rgyal po ka la bu zhes bya ba khro zhing gtum pa} श.को.१०.
ka la wing ka
= {ka la ping ka/}
ka la sha
• सं. = {bum pa} कलशः, घटः श.को.१०; रा.को.२.५७; • ना. देशः — {yul gyi ming ste/} {mdo las 'dzam bu gling na ka shi ka dang ka la sha dang ma ga d+ha'o zhes gsungs} छो.को.४; द्र. कलशी, तीर्थभेदः मो.को.२६०.
ka lan ta
= {ka lan da ka/}
ka lan ta ka
= {ka lan da ka/}
ka lan da ka
• सं. कलन्दकः, पक्षिविशेषः — {bya ka lan da ka gnas pa} कलन्दकनिवासः अ.श.२क/१; मि.को.१३८ख; • ना. कलन्दकः, कश्चित् पुरुषः — {de nas ka lan da ka'i bu tshe dang ldan pa bzang byin byung bas} श. को.११.
ka lan da ka gnas pa
= {ka lan da ka'i gnas/}
ka lan da ka'i gnas
ना. = {bya ka lan da ka gnas pa} कलन्दकनिवासः, स्थानम् — {sngon tshe grong khyer rgyal po'i khab/} /{ka lan da ka'i gnas zhes pa/} /{'od ma'i tshal ni yid 'phrog na//bcom} {ldan 'das ni rnam par bzhugs//} पुरे पुरा राजगृहे भगवान् वेणुकानने । कलन्दकनिवासाख्ये विजहार मनोहरे ।। अ.क.२४०ख/२८.२; मि. को.१३८ख ।
ka lam ba
कलम्बः, वृक्षविशेषः — {ka lam ba'i lo ma zas na khams 'phel lo//} श.को.११.
ka lA pa
• सं. कलापः १. = {tshogs pa} समूहः ङ.को.४११/रा.को.२.५८ २. = {rma bya'i mjug ma} मयूरपिच्छः रा.को.२.५८ ३. = {rgyan cha} भूषणम् — {ka lA pa ni rgyan cha dang /} /{rma bya mda' dong tshogs pa la} ङ.को. ४११/रा.को.२.५८ ४. = {mda' dong} तूणः ङ.को. ४११/रा.को.२.५८ ५. = {cha bsags pa} व्याकरणविशेषः — {ka lA pa'i mdo} कलापसूत्रम् क.त.४२८२; • ना. कलापः, नगरम्; = {ka lA pa'i grong /} ना. कलापग्रामः, नगरम्— {sa bcu'i dbang phyug phyag na rdo rje yang sham+b+ha la'i yul ka lA pa'i grong du nyi ma'i 'od kyi lha mo rnam par rgyal ma'i mngal nas 'khrungs par zla ba bzang po'o//} सम्भलविषयेऽपि कलापग्रामे सूर्यप्रभस्य विजयादेवीगर्भसम्भूतो दशभूमीश्वरो वज्रपाणिः सुचन्द्र इति वि.प्र.१२६क/१, पृ.२४.
ka li
कलिः १. = ग्. {yul} युद्धम्— {ka li ma ri sogs bzhin} कलिमार्यादिशब्दवत् त.स.९६ख/८६२ २. = {rtsod ldan dus} कलियुगम् ३. = {ka li kA} कलिका रा.को.२.६१.
ka li ka
१. कलिकः, क्रौञ्चपक्षी रा.को.२.६१; बकभेदः वा.को.१८०६ २. कालिकः, क्रौञ्चपक्षी रा.को.२.११२ ३. कालिका, महानिलविशेषः — {khros te 'jigs pa'i rlung chen ni/} /{ka li ka zhes bya ba spros//} कोपादुदसृजद् घोरं कालिकाख्यं महानिलम् ।। अ. क.२८४ख/३६.५३ ४. कालिकम्, कृष्णचन्दनम् रा.को.२. ११२.
ka li kA
कलिका १. अस्फुटितपुष्पम् रा.को.२. ६१ २. = {tsam pa ka'i 'bras bu} चम्पककलिका छो.को.४; बो. को.७.
ka ling ka
= {ka ling ga/} ना. कलिङ्गः १. देशः — {ka ling ga yi yul du sngon/} /{mi bdag dgra ni nyams byed pa/}… /{dpal ldan mya ngan med ces gyur//} पुरा कलिङ्गविषये नृपतिः शत्रुभङ्गकृत् । श्रीमानभूद् अशोकाख्यः अ.क.२६५ख/३२.३ २. छन्दोहम् — कलिङ्गलम्पाकयोश्च छन्दोहम् स.उ.९.१७ ३. उपछन्दोहम् — {nye ba'i ts+tshan do ka ling ka//} कलिङ्गमुपछन्दोहम् हे.त.८क/२२ ४. नृपः; अस्य नामानुसारेणैव कलिङ्ग इति देशाख्या जाता रा.को.२.६२; द्र.— {ka ling ga'i rgyal po/} {ka ling ga'i} कालिङ्गम् — {ka ling ga'i gos ltar reg na 'jam pa} कालिङ्गप्रावारमृदुसंस्पर्शानि वि.व.३९ख/१. २९.
• सं. काशः, तृणभेदः — {de yang tswa ka sha dang ku sha la 'ju ba yin te} तदेतदपि काशकुशावलम्बनम् । प्र.अ.२७७क/६४३; तत्पर्यायौ : {bur shing dri} इक्षुगन्धा, {po Ta gal} पोटगलः अ.को.१६५ख/२.४.१६३; {gsal byed zer ba'i 'dam rtsa zhig} बो.को.७; • ना. = {kha sha} खशः, देशः ल.वि.६६ख/८८.
ka sha'i
काशमयम् — {shing bal ni lnga ste/} {sha ma la'i dang arka'i dang ka sha'i dang spra ba'i dang er ka'i 'o//} पञ्च तूलानि शाल्मलमार्कं काशमयं वौकमैरकं च वि.सू. ४७ख/६०.
ka shi
• ना. काशिः, नगरम् — {nyams dga' ka shi'i grong spangs nas/} /{de tshe bdag ni mnyan yod song //} विमुच्य काशिपुरीं रम्यां श्रावस्त्याहं तदा गमे ।। म.मू.२९२ख/४५४; काशी — {kA shi'i grong khyer dag tu ni/} /{sa bdag nor lha'i bu zhes pa'i/} /{grogs la} स राजा काशीनगरीं वासवाख्यस्य भूपतेः । अ.क.२२७ख/८९.७८; काशिका — {ka shi/} {yul zhig ste ka shi ka'am} छो.को.४; • सं. कासी, पुष्पभेदः — कासीपुष्पमिव निष्फलम् बो.प.५४; द्र.— {ka shi'i me tog} छो.को.४.
ka shi ka
• वि. काशिकम् — काशिकवस्त्रप्रत्यास्तरणम् — अ.सा.४२८क/२४१; • ना. = {ka shi} काशिका, काशी रा.को.२.११८; द्र.— {yul gyi ming ste/} {mdo las 'dzam bu gling na ka shi ka dang ka la sha dang ma ga d+ha'o zhes gsungs pa'o} छो.को.४.
ka shi ka'i gos
काशिकवस्त्रम् — {bshos gsol nas ka shi ka'i na bza' yang phul lo//} भुक्तवन्तं काशिकवस्त्रैराच्छादितवान् अ.श.५८क/४९; कौशेयवस्त्रम् — {gdugs}…{ka shi ka'i gos 'phyang ba} छत्रं…कौशेयवस्त्रावलम्बितम् म.मू.२०६ख/२२६; काशिकावस्त्रम् ल.वि.१०७क/१५५.
ka shi ka'i na bza'
= {ka shi ka'i gos/}
ka shi kA
= {ka shi ka'i gos/}
ka shi pa
वि. = {ka shi ka} काशिकम् — {gos ka shi pa} काशिकानि वस्त्राणि ल.वि.११२क/१६४; {ka shi pa'i na bza'} काशिकवस्त्रम् ल.वि.१०७क/१५५.
ka shi pa'i gos
= {ka shi pa'i na bza'/}
ka shi pa'i na bza'
= {ka shi ka'i gos} काशिकवस्त्रम् ल.वि.१०७क/१५५.
ka shi mdzes ldan
ना. काशिसुन्दरः, काशिराजब्रह्मदत्तस्य पुत्रः — {'di'i yab yul ka shi'i rgyal po yin la/} {'di yang gzugs bzang zhing blta na sdug la mdzes pas na/} {de'i phyir khye'u 'di'i ming ka shi mdzes ldan zhes gdags so zhes zer ro//} यस्मादस्य पिता काशिराजः, अयं चाभिरूपो दर्शनीयः प्रासादिकः, तस्माद्भवतु दारकस्य काशिसुन्दर इति नाम अ.श.२०२क/१८६; = {ka shi mdzes pa/}
ka shi mdzes ldan ma
ना. काशिसुन्दरी, काशिराजब्रह्मदत्तस्य दुहिता/अर्हन्ती — {bu mo 'di ka shi'i rgyal po'i bu mo yin la/} {byad gzugs kyang bzang bas/} {de'i phyir bu mo 'di'i ming ka shi mdzes ldan ma zhes gdags so//} यस्मादियं काशिराजस्य दुहिता सुरूपा च, तस्माद्भवतु दारिकायाः काशिसुन्दरीति नाम अ.श.२०३ख/१८८; काशिकासुन्दरी — {de nas bu mo ka shi mdzes ldan ma nam mkha' las babs te/} {skye bo mang po'i gung la 'dug nas chos de lta bu dag bstan te} ततः काशिकासुन्दरी गगनतलादवतीर्य जनकायस्य पुरस्तात्स्थित्वा तथाविधां धर्मदेशनां कृतवती अ.श.२०५क/१८९.
ka shi mdzes pa
= {ka shi mdzes ldan/}
ka shi'i rgyal po
काशिराजः, काश्या राजा — {'di'i yab yul ka shi'i rgyal po yin la}…{de'i phyir khye'u 'di+i'i ming ka shi mdzes ldan zhes gdags so//} यस्मादस्य पिता काशिराजः…तस्माद्भवतु दारकस्य काशिसुन्दर इति नाम अ.श.२०२क/१८६.
ka shi'i me tog
कासी(शी)पुष्पम् छो.को.४; द्र.— {me tog ka shi} कासीपुष्पम् बो.प.५४.
ka she ru
ना. कशेरुः, जम्बुद्वीपस्य खण्डः रा.को.२.६९, वा.को.१८३५; {ka she ru ka/}
ka she ru ka
• ना. कशेरुकः, द्वीपः — {spun zla 'dab chags kyis de smras/} /{ka she ru ka'i gling du ni/} /{de dang mdzes ma mi bdag gis/} /{gus bcas bsnyen bkur byed te btang //} इत्युक्तः पक्षिणा भ्राता नृपतिर्विससर्ज ताम् । कान्तां कशेरुकद्वीपे तं च सत्कृत्य सादरः ।। अ.क.१४५ख/१४.७७; द्र.— {ka she ru/} ।। • सं. कशेरुकम्, तृणकन्दः रा.को.२.६९.
ka sh+ya
ना. काश्यः, नृपः — {ka shi'i grong du mi dbang kA sh+ya sngon/}… {gyur//} काश्यः पुरा काशिपुरे नरेन्द्रः…आसीत् अ.क.११८क/६५.८.
ka sh+ya pa
ना. काश्यपः, राजर्षिः — {gang gA dag gi rgyun/} /{bsod nams dag pa'i ngogs dang nye ba na/} /{snyim par bcas na dka' thub nags mthar ni/} /{rgyal po'i drang srong kA sh+ya pa gnas lo//} जह्नुसुताप्रवाहपुण्यावदाते पुलिनोपकण्ठे । साहञ्जनीनाम्नि तपोवनान्ते राजर्षिरास्ते किल काश्यपाख्यः ।। अ.क.११८ख/६५.१६.
ka r+Sha pa na
= {kar+Sha pa na/}
ka se ru
= {ka she ru/}
ka se ru ka
= {ka she ru ka/}
ka ha ka ha
अव्य. कहकहम् — {ka ha ka ha rgod par byed} हसति कहकहम् वि.प्र.७९ख/४.१६३.
kaM
कम् १. = {chu} जलम् — {kaM ni chu dang mgo bo la} ङ.को.४३४; रा.को.२.१ २. = {mgo} शिरः — {kam ni mgo dang chu la'o} ङ.को.३८७; रा.को.२.१.
kaM ka
= {kang ka/}
kaM s+ya
= {kAM s+ya/}
kA sh+ya
= {ka sh+ya/}
kaka kha TI
कक्खटी, खटिका रा.को.२.३; द्र. {ka ka ri/}
kak+ko la
• सं. कक्कोलम्; कक्कोलकम्, कोषफलम्— {ko la ka/} {ka k+ko la ka sbubs kyi 'bras} कोलकम् । कक्कोलकं कोषफलम् अ.को.१७९ख/२.६.१२९; • पा. = {pad+ma'am mo mtshan} कक्कोलकम्, पद्मम् — {pad+ma ka k+ko la zhes zer} पद्मं कक्कोलकं मतम् हे.त.१९क/६०; {bo la ka k+ko la sbyor bas} बोलकक्कोलयोगेन हे.त.१३क/३८; {mo mtshan la'ang} छो.को.१.
kak+ko la ka
= {kak+ko la/}
kak+ko lA
= {rnal 'byor ma} कक्कोला, योगिनी — {ko l+la i ri T+Thi a bo lA/} {mu m+mu Ni re kak+ko lA//} कोल्लैरे हे.त. १९ख/६२; यो.र.२.४,१४५.
kang ka
• सं. कङ्कः, पक्षिविशेषः — {de lhung ba na bya kang ka dang khwa dang bya rgod dang 'ug pa rnams za'o//} स प्रपत्यमानः कङ्कवायसगृध्रोलूकश्वर्भक्ष्यते शि.स.४५ख/४३; तत्पर्यायः : अरिष्टः मि.को.८७क; लोहपृष्ठः अ.को.१६७ख/२.५.१६; {dur bya rgyab dkar kaM ka} ङ.को.२०२; {mgo nag la rgyab dkar ba'i dur bya zhig} बो.को.७; • ना. = {gshin rje} कङ्कः, यमः श्री.को.१६४क; रा.को.२.४.
१. [1] कङ्कमुखः, सन्दंशः रा.को.२.५ [2] कङ्कमुखम्, यन्त्रभेदः वा.को.१६०९; स तु अस्थिविनष्टशल्योद्धरणार्थमुपदिश्यते रा.को.२.५; द्र.— {sha rngams mthug po'i gting du yod pa'i rus pa chag pa rnams 'don byed kyi skam pa zhig} बो.को.७ २. कङ्कत्रोटिः, मत्स्यविशेषः; तत्पर्यायः : जलसूचिः रा.को.२.४.
kang gu
कङ्गुः, शस्यभेदः — {bzhi pa ni sran chung dang nyungs kar dang kaM gu dang tu ba ri ka dang bar ba Ti kA'o//} चतुर्थम्—मसूरिकाः, शुक्लसर्षपाः, कङ्गुः, तुवरिका, वर्वटिका वि.प्र.१४९ख/३.९६; पीततण्डुलः रा.को.२.५; तत्पर्यायः : प्रियङ्गुः अ.को.१९५ख/२.९.२०.
ना. = {kAn+ya kub dza} 1. कन्याकुब्जः, देशः रा.को.२.२१; कान्यकुब्जः वा.को.१८८६ २. कन्याकुब्जम्, नगरम् — {bcom brlag ka n+ya kub dza dang /} /{sa steng grong ni 'phags rgyal dang //} मधुरे(थुरे भो.पा.) कन्यकुब्जे तु उज्जयनी च पुरी भुवि म.मू.१४९ख/६२; कान्यकुब्जम् — {'di ltar 'ga' zhig ni grong du 'gro ba la sogs pas rgyun ma chad par kan+ya kub dza la sogs par 'gro bar dmigs pa} तथा हि कश्चिदविच्छिन्नं कान्यकुब्जादिगमनं ग्रामगमनादिनोपलभते प्र.अ. ८२क/९०; गङ्गातीरस्थपुरविशेषः ( महोदयम्, गाधिपुरम्, कौशम्, कुशस्थलम्) रा.को.२.८५.
kaN Ta kA ri
कण्टकारी — {mang rigs mo ni kaN Ta kA rI} शूद्री कण्टकारी वि.प्र.१४९क/३.९६; कण्टकारिकावृक्षः रा.को.१४; यो.श.३ख/४६; तत्पर्यायाः — {rigs ldan ma} कुली, {yul 'khor skyes} राष्ट्रिका, {stag ldan} व्याघ्री, {tsher ma can} कण्टकिनी, {rtsub mo'i reg bya} दुष्पर्शा, {skul byed} प्रचोदनी ङ.को.१६६/रा.को.२.१३; धावनी यो.श.४क/४९.
kaN+Da ka ri
= {kaN Ta kA rI/}
kam pi la
• सं. काम्पिल्यः [1] गुण्डारोचनीनामसुगन्धिद्रव्यम् रा.को.२.९२; • ना. १. काम्पिल्यः, देशः रा.को.२.९२; वा.को.१९०५ २. काम्पिल्यम्, नगरम् — {lnga len dag tu grong khyer ni/} /{ka pi l+yar sngon sa gzhi skyong /}…/{bden par dga' zhes bya ba byung //} पञ्चालेषु महीपालः काम्पिल्ये नगरे पुरा । अभूत्सत्यरतो नाम अ.क.१२६क/६६.९.
१. कर्णिका [1] कर्णाभरणविशेषः — {ka r+Ni ka/} {rna ba'i rgyan} छो.को.२; {kar+Ni kA ni rna rgyan} ङ.को.३८९ [2] = {pad+ma'i lte ba} पद्मबीजकोषी ङ.को.३८९/रा.को.२.४३; {gzhon nu ma zhes pa ni kar+Ni ka} कौमारीति कर्णिका वि. प्र.१४९क/३. ९६ [3] करिशुण्डाग्रवर्तिन्यङ्गुलाकारे वा.को.१७१४ [4] करमध्याङ्गुलिः वा.को.१७१४ २. = {ka r+Ni kA ra/}
kar+Ni kA
= {kar+Ni ka/}
kar+Ni kA ra
१. कर्णिकारः, वृक्षविशेषः रा.को.२. ४३; तत्पर्यायः : द्रुमोत्पलः, परिव्याधः अ.को.१५८ख/२.४.६० । २. कर्णिकारम्, कर्णिकारवृक्षस्य पुष्पम् स.दु.१२१/१२०.
karba Ta
कर्वटः, ओ टम् — {grong khyer lta bu karba/} /{gnyis skyes rgyal ba dag la byin//} ददौ द्विजाय जयिने कर्वटं नगरोपमम् अ.क.३०१क/३९.४१; द्विशतग्राममध्ये मनोरमस्थानम् रा.को.२.५४; चतुःशतग्रामसंग्रहस्थानम् (सारसुन्दरी) रा.को.२.५४.
karma
= {las sam 'phrin las} कर्म {karma/} {phrin las so} मि.को.१०ख; श.को.१३; तत्पर्यायः : {bya ba} क्रिया अ.को.२१४ख/३.२.१.
ना. = {'phrin las rdo rje} कर्मवज्रः, आचार्यः श.को.१४.
kar+Sha
१. = {zho} कर्षः, ओ र्षम्, षोडशमाषकपरिमाणम् रा.को.२.५५; {de} ({mA Sha ka}) {rnams bcu drug kar+Sha ste/} {kar+Sha bzhi ni srang gang ngo} ङ.को.२९८; तत्पर्यायः : अक्षः अ.को.२००ख/२.९.८६ २. कर्षः, विभीतकवृक्षः रा.को.२.५५; वा.को.१७७३.
kar+Sha pa na
पा. कार्षापणः १. = {dong tse} रूप्यकर्षकृतव्यवहारद्रव्यम् — {dril bu dbul ba dang kAr ShA pa Na gtor ba dang srad bus dkris pa rnams kyis mchod pa byed pa} घण्टाप्रदानकार्षापणक्षेपसूत्रपरिवेष्टनैः पूजयति बो.भू.१२५क/१६१; {dngul kar+Sha gang las byas pa'i dong tse ni kAr+ShA pa Na zhes tha snyad byas pa yin/} {gser dngul sogs kyi dong tse'i ming 'di kar+Sha pa na dang kAr+ShA pa Na zhes 'bod kyang sgra zur sbyar lugs las don 'dra ste} मि.को.२२क; {kar+Sha pa na dong tse} ङ.को.२९८; कार्षापणस्तु विज्ञेयस्ताम्रिकः कार्षिकः पणः रा.को.२.१०८; तत्पर्यायौ : पुराणः — {des kA rA Sha pa Na lnga brgyas gru nyos nas} स पञ्चभिः पुराणशतैर्वहनं भृत्वा अ.श.१००ख/९०; पणः श्री.को.१८२ख २. षोडशपणः — पणषोडशकेऽपि च (: मेदिनी); षोडशपणात्मके पुराणे (काहनः) इति ख्याते मानभेदे वा.को.१९८१; द्र.— {kar+Sha pa Na 'gron bu stong drug brgya'i rin} म.व्यु.९३७७ (१२९क).
kar+Sha pa na rnyed
कार्षापणः सम्पन्नः — {kAr+ShA pa Na brgyad rnyed} अष्टौ कार्षापणाः सम्पन्नाः अ.श. ९९ख/९०.
काकमाचिका, वृक्षविशेषः — {kA ka mA tsi kA'i khu bas thig le byas nas} काकमाचिकारसेन तिलकं वन्द्य (?) हे.त.४क/१०; काकमाचीवृक्षः रा.को.२.७८.
kA ka lI
काकली — {sgra cha phra ba kA ka lI} ङ.को. ३६२; सूक्ष्ममधुरास्फुटध्वनिः रा.को.२.७८.
kA ko la
१. काकोलः [1] = {bya rog chen po} द्रोणकाकः : {ka ko la dang 'chi ba bslu/} {mgrin nag bya rog chen po'o} ङ.को.२०१; छो.को.१ [2] कृष्णवर्णस्थावरविषभेदः — {kA ko la dang nag po brtsegs/} {ha lA ha la brtan pa'i dug} ङ.को.८९; {bya rog gi yan lag 'dra ba'i dug} छो.को.५; {dug kA ko la ste btsan dug} बो.को. ७ [3] औषधिभेदः ( काकोली रा.को.२.८०) छो.को.१ २. काकोलम्, नरकभेदः रा.को.२.८०; वा.को. १८५३.
kA t+ya
= {ka t+ya/}
kA t+ya'i bu mo
= {ka t+ya'i bu mo/}
kA t+yA ya na
= {kAt+yA ya na/}
kA rti ka
= {karti ka/}
kA dam ba
कादम्बः १. = {chu skyar} कलहंसः रा.को.२.८३; द्र.— {ka dam pa/} {chu bya mthing ril lam chu skyar} बो.को.३ २. कदम्बवृक्षः रा.को.२.८३; वा.को. १८८१; द्र.— {ka dam pa/} {chu skyar bya'i ming dang lnga pas mthing ril gyi ming du gsungs kyang tshogs can zhes pa'i shing sdong ming} छो.को.२.
kA ma rU
= {ka ma ru/}
kA ma rU pa
= {ka ma ru/}
kA mo da
= {ka mo da/}
kA tsa
काचः — {kA tsa dra ba'i thag pa dang /} {mching bu dang ni ling thog go} ङ.को.३९१; रा.को.२.८० ( १. = {mching bu} मणिविशेषः २. = {ling thog} नेत्ररोगविशेषः ३. = {dra ba'i thag pa} शिक्यम् ).
kA tsa rA
= {ka tsa ra/}
kA tsa li da
= {ka tsa lin da/}
kA raN+Da wa
= {ka ran da ba/}
kA ri kA
कारिका १. = {tshig le'ur byas pa} विवरणश्लोकः : {zug rngu gzhung 'grel kA ri kA} ङ.को.३८८; श.को.१५ २. = {zug rngu} यातना ङ.को.३८८; रा.को.२.१०० ३. = {gar mkhan ma} नटस्त्री रा.को.२. १००.
kA ya
= {sku} कायः, शरीरम् बो.को.७; रा.को.२.९२.
kA la
• सं. = {dus} कालः, समयः — {ya thA kA le sar+b+pa sid+d+hiM ku ru Sh+wa me} यथाकाले सर्वसिद्धिं कुरुष्व मे हे.त.१४क/४४; • ना. = {mthar byed} कालः, यमः — {kA la mthar byed dang ni dus} ङ.को.४२३; वा.को.१९८२.
kA la tsa kra
= {dus kyi 'khor lo} ।। • सं. कालचक्रम् १. कालरूपचक्रम् रा.को.२.१०९ २. अनुत्तरयोगतन्त्रभेदः (= {dus 'khor rgyud} कालचक्रतन्त्रम्); • ना. कालचक्रः, भगवान् कालचक्रः — {kA la tsa kra'i mngon brjod pa/} /{gnyis med de la btud byas shing //} कालचक्राभिधानेन यस्य नत्वा तमद्वयम् ।। वि.प्र.१८३ख/५.१.
• सं. = {ka phreng} कालिः, ककारादिव्यञ्जनवर्णाः — {kA li ste nyi ma dang rdul} कालिः सूर्यरजः वि.प्र.२२८ख/२.२१; • पा. = {thabs} कालिः, उपायः — {A li kA li mnyam sbyor bas/} /{rdo rje sems dpa' nyid kyi gdan//} आलिकालिसमायोगो वज्रसत्त्वस्य विष्टरः हे.त.९क/२६.
kA li kA
कालिका १. = {u mA} उमा — {sprin tshogs u mA kA li kA} ङ.को.३८८; चण्डिकाभेदः रा.को.२. ११२ २. = {sprin tshogs} मेघसमूहः ङ.को.३८८; मेघावलिः रा.को.२.११२ ३. = {pa To la'i 'khri shing} पटोलशाखा — {'di} ({pa To la}) {yi 'khri shing kA li kA} ङ.को.१८३; रा.को.२.११२.
kA linya dza ra
• ना. कालिञ्जरः १. देशः मो.को.२७९ २. पर्वतः मो.को.२७९; • सं. कालिञ्जरः — {skal ldan kA li ny+dza raM brjod//} भव्यं कालिञ्जरं मतम् हे.त.१९क/६०; कालिञ्जराः समयिनः यो.र.१४५
ना. काशिसुन्दरः, काशिराजब्रह्मदत्तस्य पुत्रः — {wA rA Na sI dag tu ni/} /{sa bdag tshangs par byin gyi bu/} /{kA shi mdzes pa zhes pa dang /} /{dus kyi sa zhes bya ba byung //} ब्रह्मदत्तस्य तनयो वाराणस्यां महीपतेः । काशिसुन्दरनामा च कालभूश्च बभूवतुः ।। अ.क.२४७क/२९.३; = {ka shi mdzes ldan/}
kA shI
= {ka shi/}
kAM s+ya
= {'khar ba} कांस्यम्, ताम्ररङ्गमिश्रितधातुः — {'khar ba kaM s+ya kaM sas+thi} ङ.को.२६६; रा.को.२.७१.
kAnya tsa na
= {kAny+tsa na} 1. काञ्चनः, वृक्षविशेषः — {shing ka tsan dang ka pi ta la dang a shwad+tha dang u dum bA ra dang n+ya gro d+ha rnams kyi'o//} काञ्चनपीतशालाश्वत्थोदुम्बरन्यग्रोधानां सा वि.सू.७६क/९३; रक्तश्वेतभेदेन स द्विविधः रा.को.२.८१ २. = {gser} काञ्चनम्, स्वर्णम् रा.को.२.८१.
kAnya tsi
• सं. = {ska rags} काञ्चिः; काञ्ची, स्त्रीकट्याभरणम् रा.को.२.८१; • ना. १. काञ्चिकम्, छन्दोहम् — {ts+tshan do ha ri ke la dang /}…/{lam pa kA dang kAny+tsi nyid//} छन्दोहं हरिकेलं च…। लम्पाकं काञ्चिकं चैव हे.त.८क/२२ २. काञ्चिका, उपछन्दोहम् — {kA ny+tsi hi ma la ya ni/} {khyad par nye ba'i tshan do ha} काञ्चिका चोपछन्दोहः हिमालयो विशेषतः स.उ.९.१७ ३. काञ्ची, पुरी; इयं हि कूर्मविभागे दक्षिणस्यां दिशि स्थिते द्राविडदेशे अनुमीयते रा.को.२.८१.
ना. = {ka t+ya'i bu} कात्यायनः १. श्रावकाचार्यः — {kAt+yA ya na mdo byed pa} कात्यायनः सूत्रकर्ता ल.अ.१८९क/१६० । २. मुनिः रा.को.२.८३; द्र.— {mi sbyin gyis ni 'phral la de'i/} /{lus kyis legs par bya ba byas/} /{ka t+yA ya na zhes thob nas/} /{grub slad wA rA Na sIr song //} शरीरसत्क्रियां तस्य कृत्वा सपदि नारदः । ययौ वाराणसीं सिद्ध्यै लेभे कात्यायनाभिधाम् ।। अ.क.२१२क/२४.५०.
kAt+yA ya na chen po
ना. = {ka t+ya'i bu chen po} महाकात्यायनः, श्रावकाचार्यः — {'od srung chen po'i bu dang}…{kA t+yA ya na dang kA t+yA ya na chen po dang} महाकाश्यपः…कात्यायन महाकात्यायनः म.मू.९९क/९; {tshe dang ldan pa kAt+yA ya na chen po} आयुष्मान् महाकात्यायनः अ.सा.३६क/२०.
kAt+yA ya na'i rigs
• सं. कात्यायनगोत्रम्; • वि. कात्यायनसगोत्रः — {nga ni kAt+yA ya na'i rigs} कात्यायनसगोत्रोऽहम् ल.अ.१८८ख/१५९.
kAt+yA ya nI
कात्यायनी १. ना. = {u mA} उमा रा.को.२.८३ २. अर्धवृद्धा या काषायवसना विधवा अ.को.१७१क/२.६.१७; रा.को.२.८३.
kArti ka
= {karti ka/}
kAm pi l+ya
= {kam pi la/}
kAsh+ya
= {ka sh+ya/}
kAsh+ya pa
= {ka sh+ya pa/}
kAsh+ma rI
काश्मरी, वृक्षविशेषः; तत्पर्यायः : {gam b+ha ri} गम्भारी, {kun nas bzang} सर्वतोभद्रा, {sbrang rtsi'i 'dab} मधुपर्णिका, {lo ma bzang} भद्रपर्णी, {dpal gyi lo ma} श्रीपर्णी ङ.को.१४६/रा.को.२.११९.
kAr+ShA pa Na
= {kar+Sha pa na/}
ki
१. पदांशः ( {ming cha}) : {spyang ki} वृकः ल.अ.१५५ख/१०२ २. ‘३१’ इति संख्याबोधकः श.को. १५.
ki ki
१. = {ki kis rtsen} किकिः, चाषपक्षी रा.को.२.१२५ २. शब्दभेदः — {don med sgra ki ki ku ku lta bu} छो.को.५.
किरातः १. म्लेच्छभेदः ( निषादः) रा.को.२.१२८ २. देशभेदः वा.को.२०५१; द्र.— {ki rA ta'i yi ge} किरातलिपिः ल.वि.६६ख/८८.
ki rA ta'i yi ge
किरातलिपिः, लिपिभेदः ल.वि.६६ख/८८.
ki la
अव्य. किल १. = {gtam} वार्त्ता — {ki la gtam dang srid pa dag} ङ.को.४३५; रा.को.२.१२९ २. = {srid pa} सम्भाव्यम् ङ.को.४३५; रा.को.२. १२९.
ki la ki la
ना. १. किलकिलः, शिवः श.को. १६; मो.को.२८४ । २. किलकिला, किलकिलशब्दः रा.को.२.१२९; श.को.१६.
king ka ra
= ग्. {yog po} किङ्करः, दासः छो.को.६/रा.को.२.१२५.
king shu ka
१. = {rgya skyegs shing} किंशुकः, वृक्षविशेषः — {king shu ka'i phung po rang gi ngo bos don byed pa can ni yod par 'gyur gyi} किंशुकराशिः स्वेन रूपेणार्थक्रियाकारी भवतु प्र.अ.३१ख/३६२; तत्पर्यायः : पलाशः, पर्णः, वातपोथः अ.को.१५६क/२.४.२९ २. = {king shu ka'i me tog} किंशुकम्, किंशुकपुष्पम् — {de nyid kyi tshe de las gzhan dag rang tshon gyis ma bsgyur bar dmar ba'i king shu ka'i me tog gi dog pa'i phal po che nyid du 'gyur ro//} तदा तदन्यस्य दैवरक्ताः किंशुकास्तवकावतंसकाः प्र.अ.२२६क/५८४.
kinya tsu lu ka
= {sa'i 'khri shing} किञ्चुलुकः, महीलतानामकीटः रा.को.२.१२६; तत्पर्यायः : {srog chags ring mo sa srin tal/} {kiny+tsu lu ka sa'i 'khri shing} ङ.को.१०३.
१. किम्पाकः, महाकाललता रा.को.२.१२८ २. = {kim pA ka'i 'bras bu} किम्पाकम्, किम्पाकफलम् श.को.१६; {dug shing gi 'bras bu} छो.को.६; {'bras bu lta na sdug cing ro mngar la zos na 'chi ba'i dug rigs kyi shing zhig} बो.को.१२.
kim pA ka'i 'bras bu
= {kim pA ka/}
ki'u
गृञ्जनकः, लशुनभेदः श.को.१६; {sgog pa chung rigs shig} बो.को.१२.
kI sha'i 'dab
कीशपर्णः; कीशपर्णी, अपामार्गवृक्षः रा.को.२.१३३; वा.को.२०६२; {shing a pA marga'i ming} ङ.को.१५४; द्र.— {kI sha'i 'dab} अपामार्गपत्रम् श.को.१६.
ku
१. ‘६१’ इति संख्याबोधकः २. अव्य. कु — {ku ni sdig smad nyung don la} ङ.को.४३२ ( १. = {sdig pa} पापम्, २. = {smad pa} कुत्सा, ३. = {nyung} ईषत्) ३. = {sa gzhi+i} कुः, पृथिवी रा.को.२. १३३ ४. = {sha za mo} कूः, पिशाची मो.को.२९९; {'dre gdon zhig} द.को.४.
ku ku
१. कुक्, शब्दभेदः — {sgra'i bye brag ste/} {khu byug ku ku sgrags lta bu} द.को.४; रा.को.२.१३३ २. = {lde'u} प्रहेलिका — {lde'u 'am sku ska} प्रहेलिकः म.व्यु.७३५१(१०४ख); श.को.१६; = {sku ska} प्रहेलिकः मि.को.४३क ।
ku ku sgrog
कुक्कुटः १. = {khyim bya} कृकवाकुपक्षी छो.को.६/रा.को.२.१३३ २. = {kuk+ku b+ha} कुक्कुभपक्षी रा.को.२.१३३.
ku ku sgrogs
= {ku ku sgrog/}
ku ku ta
= {kuk+ku Ta/}
ku ku ra tsa
ना. = {ku ku ri pa} कुक्कुराचार्यः, सिद्धाचार्यविशेषः श.को.१६.
ku kU lA
ना. कुकूला, पर्वतः — {gangs can brgal nas de yis ni/} /{ku kU lA yi ri la sleb//} हिमवन्तमतिक्रम्य कुकूलाद्रिमवाप सः ।। अ.क.११०क/६४.२६२.
ku gar
= {sdong ros} कुनटी, मनःशिला अ.को.२०२क/२.९.१०८.
ku sgra
= {ku co 'don pa'i sgra/}
ku co
कोलाहलः — {grong khyer bcom pas rab gdungs te/} /{skye bo ku cos 'khrugs pa'i tshe//} पुरप्रमाथव्यथिते जने कोलाहलाकुले । अ.क.२४२क/२८.२१; (म.व्यु.५१क); कलकलः म.व्यु.२७८६; किलिकिलायितम्; किलकिलायितम् म.व्यु.२७८७ (५१क).
ku co che bar 'don pa
क्रि. रारटीति लो.को.८.
ku co 'don pa
• क्रि. विक्रोशति — {de tshor bas nyam thag pa zhes bya ba'i bar du ste/} {'khun cing ngu la ku co 'don} यावत्स वेदनातः स्तनति क्रन्दति विक्रोशति शि.स. ४६ख/४४; • सं. = {ku co 'don pa'i sgra} कोलाहलः — {kho ra khor yig na mi mang po ku co 'don pa grag pa dang} समन्ततो जनकोलाहलमुपश्रुत्य जा.मा.१५४ख/१७८.
ku co 'don pa'i sgra
कोलाहलः — {kho ra khor yug tu ku co 'don pa'i sgra chen po ni 'byin} वसुन्धरायां समुद्भूते महति कोलाहले जा.मा.१७१ख/१९८.
ku co mu cor
वि. मुखरः — {ma lus phyogs kyi so sor ni/} /{cho nge'i ku co mu cor byas//} प्रतिप्रलापमुखराश्चक्रिरे निखिला दिशः ।। अ.क.२२३ख/२४.१७७.
ku Ta dza
• सं. = {dug mo nyung} कुटजः, कुटजवृक्षः — {shing ka dam pa dang sardza dang ardzu na dang d+ha ba dang seng ldeng dang ku TA dza stug po yod pa} कदम्बसर्जार्जुनधवखदिरकुटजनिचिते जा.मा.१४९क/१७४; शक्रः, वत्सकः, गिरिमल्लिका अ.को.१५८ख/२.४.६६; • ना. कुटजः १. = {bum pa skyes} अगस्त्यमुनिः श्री.को.१७६ख २. = {bra bo tsa} द्रोणाचार्यः श्री.को.१७६ख ।
कुठारच्छिन्ना — {kha Ti kA dang bdud rtsi lnga dang kuThArats+tshin na dang lhan cig btags la ril bu bya ste} खटिकां पिष्ट्वा पञ्चामृतेन कुठारच्छिन्नया सार्धं वतिकां कारयेत् हे.त.४क/८.
ku ni
= {ku Ni/}
ku Na la
= {ku NA la/}
ku NA la
• सं. कुणालः, पक्षिविशेषः — {gser ri'i ngang pa ku lA la zhes pa'i/} /{mig mtshungs de ni ku lA la zhes gyur//} हि(हे भो.पा.)माद्रिहंसस्य कुणालनाम्नस्तुल्येक्षणोऽभूत्स कुणालनामा ।। अ.क.५०ख/५९.६; {bya ku na la'i mig 'dra ba} कुणालसदृशाभ्यां नेत्राभ्याम् अ. श.२८४ख/२६१; • ना. कुणालः १. देशः रा.को.२.१३९ २. अशोकराजस्य पुत्रः — {'di btsas ma thag tu mig bya ku na la'i mig 'dra bas na de'i phyir khye'u 'di'i ming ku na la zhes gdags so//} यस्मादस्य जातमात्रस्य कुणालसदृशे नेत्रे, तस्माद्भवतु दारकस्य कुणाल इति नाम अ.श.२८४ख/२६१.
ku Ni
कुणिः १. = {dga' byed shing} नन्दीवृक्षः — {gdung byed lus ngan ku Ni dang /} /{'od ldan 'khyog po dga' byed shing //} ङ.को.१६५; तुन्नवृक्षः रा.को.२.१३९ २. = {gru mo} शरीरस्य स्थानविशेषः रा.को.२.१३९.
ना. = {lus ngan} कुबेरः, यक्षराजः — {ku be ra sogs smin ma g}.{yo ldan pas/} /{der ni mngon par 'jug 'dod zlog gyur pa//} सभ्रूभ्रमैस्तत्र कुबेरमुख्यैर्निवार्यमाणाभिमतप्रवेशः । अ.क.१९८क/२२.५७; स तु त्रिपाद् अष्टदन्तः केकराक्षश्च रा.को.२.१४४; श्री.को.१७९ख ।
ku be ra'i
कौबेरम् — {nor 'dzin gsal bas ku be ra/} /{stobs dang ldan pas gzhon nu ste//} कौबेरं धनदव्यक्त्या कौमारं शक्तिमत्तया । ऐश्वरं वृषसंयोगाद्वैष्णवं श्रीसमागमात् अ.क.४१ख/४.५९.
ku ma nA ba
= {rnga mong} कुशनामा, उष्ट्रः छो.को.६/रा.को.२.२७६; {ku ma nA ba rnga mo'o} ङ.को.२९५.
ku ma ra
= {ku mA ra/}
ku ma ra ta
= {ku mA ra lA ta/}
ku ma ri la
= {ku mA ri la/}
ku mA ra
• सं. १. कुमारः [1] बालकः बो.को.१३/रा.को.२.१४४ [2] = {rgyal sras} राजकुमारः रा.को.२.१४४ २. कुमारम्, जात्यकाञ्चनम् रा.को.२. १४४; • ना. = {gdong drug} कार्त्तिकेयः रा.को.२.१४४
ku mA ra lA ta
ना. कुमारलातः, सौत्रान्तिकाचार्यविशेषः बो.को.१२.
ku mA ri la
ना. कुमारिलः, मीमांसकाचार्यः — {ku mA ra ri las sngon po la sogs pa tha dad du brjod pa'i phyir ro//} कुमारिलेन नीलादीनां भेदस्योपवर्णितत्वात् त.प. ७४ख/६०१.
ku mu ta
= {ku mu da/}
ku mu da
१. कुमुदम्, पुष्पविशेषः — {dper na ku mu da la sogs/} /{kha bye rgya mtsho 'phel ba la/} /{zla ba 'char ba rtags yin zhing /} /{gdung byed yod par mthong ba las//} कुमुदानां विकासस्य वृद्धिश्च जलधेर्यथा ।। लिङ्गं चन्द्रोदयो दृष्ट आतपस्य च भावतः । त.स.५२क/५०९; {me tog pad+ma dang ut+pa la dang ku mu da dang pad+ma dkar po dang} पद्मोत्पलकुमुदपुण्डरीक(–) जा.मा.११७क/१३६; तत्पर्यायाः — {ut+pal dkar po} श्वेतोत्पलम्, {zla ba'i dri} गन्धसोमम्, {sa mos} कुमुदम्, {sa dga'} कुमुत्, {steng 'thung dkar po} श्वेतोत्पलम्, {zla bas dga'} शशिकान्तम्, {mtshan mo bzhad} रात्रिहासः ङ.को.१०८/रा.को.२.१४६ २. = {zla 'od} कौमुदी— {'di ni ku mu ta yin nam/} /{'on te khyim 'di'i lha yin nam//} कौमुदी किं न्वियं साक्षाद्भवनस्यास्य देवता । जा.मा.७४ख/८६.
ku mu da dkar po
कह्लारम्, श्वेतोत्पलम् — {me tog pad+ma dang ut+pa la dang ku mu da dang pad+ma dkar po dang so'u gan d+hi ka dang pad+ma dmar po dang ku mu ta dmar} (? {dkar} ) {pos khebs} पद्मोत्पलकुमुदपुण्डरीकसौगन्धिकतामरसकह्लारसमुपगूढम् जा.मा.११७क/१३६; = {ka da ra/}
= {ku mu da ldan pa} कुमुदिनी — {rig gnas kun gyi ku mud can/} /{rtag tu rnam rgyas byed la chags//} सर्वविद्याकुमुदिनीविकासरसिकः सदा । अ.क.८९ख/६४. १२; {ku mu da'i tshal lam ku mud ldan} छो.को.७.
ku mu da bcud 'thungs
= {tsa ko ra ka} चन्द्रिकापायी, चकोरपक्षी छो.को.७/रा.को.२.४३२.
ku mu da gnyen
= {zla ba} कुमुदबान्धवः, चन्द्रः अ. को.१.३.१३.
ku mu da ldan pa
= {ku mu da can} कुमुद्वती — {zla ba'i rtse dgar mngon phyogs pa'i/} /{ku mud ldan pa mthong gyur nas//} विलासहासाभिमुखीमिन्दोर्वीक्ष्य कुमुद्वतीम् । अ.क.३०१ख/१०८.८८; कुमुदिनी — {phun tshogs ku mud ldan pa ni/} /{rtag tu rnam par rgyas bgyid gyur//} तस्य सम्पत्कुमुदिनीविकासेन सदोदितः । अ.क.४८क/५.१५.
ना. कुरुः १. देशः — {ku ru'i rgyal//shin} {tu bzod dka'} दुष्प्रसहः कुरुराजः अ.क.२७क/३.९२; स तु जम्बुद्वीपस्य नववर्षान्तर्गतवर्षविशेषः रा.को.२. १५१; वा.को.२१२२ २. धार्त्तराष्ट्रपाण्डवानां पूर्वपुरुषः रा.को.२.१५१.
ku ru'i
कौरव्यः — {ku ru'i skye bo'i tshogs} कौरव्यो जनकायः अ.श.३६क/३१; {ku ru'i ljongs rgyu zhing gshegs pa las ku ru'i grong khyer du byon te} कौरव्येषु जनपदचारिकां चरन् कौरव्यं नगरमनुप्राप्तः अ.श.३६क/३१.
ku ru ku la
ना. कुरुकुल्लः, महाश्रावकः — {'od srung chen pa'i bu dang}…{ku ru ku la dang} महाकाश्यपः…कुरुकुल्लः म.मू.९९ख/९.
ku ru ku le
= {ku ru kulale/}
ku ru kul+le
ना. = {rigs byed ma} कुरुकुल्ला, देवी हे.त.१३ख/४२; क.त.१३१८.
ku ru kha
चिह्नविशेषः; {'di ku ru kha gsum} छो.को.७.
ku ru ba ka
१. = {ku ru ba ka'i shing} कुरुबकः ( कुरुवकः, कुरबकः, कुरवकः), रक्तझिण्टी — सैरीयकस्तु झिण्टी स्यात्तस्मिन् कुरवकोऽरुणे अ.को.१५९ख/२.४.७५; {de la ku ru ba ka'i shing gis bskor ba'i yal ga'i khang bzangs dang ldan nye ba na//} अत्र…प्रत्यासन्नौ कुरवकवृतेर्माधवीमण्डपस्य मे.दू.३४८क/२.१७ २. = {ku ru ba ka'i me tog} कुरुबकम् ( कुरुवकम्, कुरबकम्, कुरवकम्), पुष्पविशेषः — {sna ma'i me tog pri yang ku/}…{ku ra ba ka dang} मालतीकुसुमं चैव प्रियङ्गुकुरबकम् म.मू.१७४क/९७; {gtsug phud ku ru ba ka'i me tog zhags pas bcings pa} चूडापाशे नवकुरबकम् मे.दू.३४७क/२.२.
ku ru bi ha ra
ना. कुरुविहारः ब.अ.१०३२.
ku ru bin da
१. = {mon lug} कुरुविन्दः, मुस्तकम् अ.को.१६५ख/२.४.१५९; तत्पर्यायः : {sprin ming can} मेघनामा, {musta} मुस्ता, {mon lug} मुस्तकम् ङ.को.१७८/अ.को.१६५ख/२.४.१५९ २. = {zha nye} कुरुविन्दः, ओ दम् — {ku ru bin da'am zha nye} म.व्यु.५९८१ (८६क); {lcags sam ku ru bin das so//} लोहेन कुरुविन्देन वा वि.सू.७ख/८.
ku ru win da
= {ku ru bin da/}
ku ru ra
= {ku ra ra/}
ku ru ra mo
= {ku ra ri/}
ku ru'i rgyal po
कुरुराजः — {skabs der dregs bcas ku ru'i rgyal/} /{shin tu bzod dka' sa dbang la/} /{glang chen bzang po'i ri bo ni/} /{'byor phyir pho nyas nye bar blangs//} अत्रान्तरे दुष्प्रसहः कुरुराजः क्षितीश्वरम् । दृप्तो ययाचे दूतेन भूत्यै भद्रगिरिं गजम् ।। अ.क.२७क/३.९२.
ku re
= {rtsed mo} केलिः — {khyod gsos 'gyur zhes bstan pa'i tshig snyan ku re'i rim pas mi dga' ba dag zhi bar byed//} शमयति…स्वस्थोऽसीत्यधृतिं प्रियेण वचसा केलिक्रमेणारतिं अ.क.४८क/५८.१४; खेला, द्रवः, नर्म अ.को.१४५क/१.८.३३; क्रीडा, {mdza' bo sogs kyi rtsed mo bya ba la} मि.को.४२ख; कङ्कर्दनम्, {byis pa rnams kyi rtsed mo la} मि.को.४२ख ।
ku re tshig
= {kyal ka'i tshig} केलिवचः छो.को.७.
ku la
= {rigs} कुलम् — {ku la lo ka nA tha} (= {rigs kyi 'jig rten mgon po}) कुललोकताआथः क.त.२१३५.
ku la TA
• सं. कुलटा = {'phyon ma} व्यभिचारिणी स्त्री वा.को.२१३०; तत्पर्यायः लङ्का श्री.को.१६४क; • ना. कुलटा, उपक्षेत्रविशेषः हे.त.८क/२२.
कुलालः १. = {rdza mkhan} कुम्भकारः रा.को.१५४ । २. पक्षिविशेषः छो.को.७; {ku lA la ni kuk+ku b+ha/} {kuk+ku Ta dang bu ga'i dbyangs} ङ.को.१९७.
ku lI ra
कुलीरः १. = {sdig srin} कर्कटः वि.प्र.१६७क/३.१४९ । २. कर्कटराशिः रा.को.२.१५६.
ku lI ra mo
कुलीरा, कुलीरस्त्री वि.प्र.१६७क/१४९.
ku sha
• सं. १. = {rtswa ku sha} कुशः, ओ शम्, तृणभेदः — । {de yang tswa ka sha dang ku sha la 'ju ba yin te} तदेतदपि काशकुशावलम्बनम् । प्र.अ.२७७क/६४३; तत्पर्यायाः — {sa nyal} कुशः, {rul can} कुथः, {mchod byed} दर्भः, {gtsang byed} पवित्रम् मि. को.५९क । २. = {chu} कुशम्, जलम् — {ku sha rtswa dang chu la yang} ङ.को.४२७; रा.को.२.१५७; • ना. कुशः १. द्वीपः रा.को.२.१५७ २. शकुनराजपुत्रः वि.व.१८९क/१.६३ ३. रामसुतः रा.को.२.१५७.
ku sha 'khyil
ना. कुशावर्त्तः १. तीर्थः — {gang ga sgo na ku sha 'khyil/} /{bil ba can dang sngon po'i ri/} /{kan kha la yi 'jug ngogs su/} /{khrus byas yang 'byung srid ma yin//} गङ्गाद्वारे कुशावर्त्ते बिल्वकी नीलपर्वते । स्नात्वा कणखले तीर्थे सम्भवेन्न पुनर्भवः ।। प्र.अ.१७५ख/५२७; वा. को.२१४७ २. भरतनृपपुत्रः वा.को.२१४८.
ku sha can
ना. कुशावती, नगरम् — {gzhon nu ku sha gnas pas ku sha can zhes bya bar grags so//} कुशेन कुमारेण वासितमिति कुशावती कुशावतीति संज्ञा संवृत्ता वि. व.१९२क/१.६६; रामात्मजकुशस्य राजधान्यां पुर्याम् वा.को.२१४७; मो.को. २९७.
ku sha chen po
ना. महाकुशः, नृपः म.व्यु.३५६८ (६०ख); श.को.१९.
ku sha na
कुशनः — {ku sha na'i rigs kyi rgyal po ka nis ka zhes bya ba} ( कुशनवंश्यः) कनिष्को नाम राजा वि.व.१२२क/१.१०.
ku sha ban d+ha
कुशबन्धः श.को.१९; {ngan sel bde skyong ste/} {rtswa ku sha'i 'bras bu smin pa las byung ba'i rin po che'i rigs shig nus pas rims nad sel bar byed} बो.को.१४.
ku sha gtsang bsrel
वि. कुशपवित्रधारकः म.व्यु.४३४० (६८ख); {rtswa ku sha gdan 'og tu bting nas gtsang spra mtshon par byed tshul} बो.को.१४.
ku sha la
१. सं. कुशलम् [1] = {dge ba} कल्याणम् ङ.को.१९; रा.को.२.१६० [2] = {bsod nams} पुण्यम् — {ku sha laM ni thob dang bde/} {bsod nams dang ni bslab}({sa}){pa'o} ङ.को.४२५ [3] = {thob pa} पर्याप्तिः ङ.को.४२५; रा.को.२.१६० २. वि. = {bslabs pa} कुशलः, शिक्षितः ङ.को.४२५; रा.को.२. १६०.
ku sha li
कुशली १. सं. अश्मन्तकवृक्षः रा.को.२.१६० २. वि. = {dge ba can} मङ्गलान्वितः श.को.१९; बो.को.१४.
ku sha li b+ha dra
ना. कुशलिभद्रः, आचार्यविशेषः श.को.१९.
ku sha'i grong
ना. = {grong khyer ku shi} कुशिनगरी, भगवतो बुद्धस्य महापरिनिर्वाणस्थलम्— {nyan thos kyi dge 'dun bcas pa grong khyer ku shi na gar+ya kyi nyen kor shing sA la zung gi tshal na bzhugs so//} सश्रावकसङ्घः कुशिनगर्यां विहरति स्म मल्लानामुपवर्तने यमकशालवने अ.श. १११क/१०१; कुशिपुरम् — {gang na bcom ldan rgyal ba bzhugs/} /{ku sha'i grong du bdag 'gro'o//} गच्छाम्यहं कुशिपुरं यत्रास्ते भगवाञ्जिनः । अ.क.१८४क/८०. ३९; कुशिपुरी — {ku sha'i grong na de bzhin gshegs/} /{yongs su mya ngan 'da' bar bzhed//} इह ते परिनिर्वाणं कुशिपुर्यां तथागतः ।। अ.क.१८३ख/८०.३४; कुशनगरम् म.व्यु.४१२५ (६६क).
= {ku ku sgrog} कुक्कुटः १. = {khyim bya} पक्षिविशेषः; तत्पर्यायः कृकवाकुः, ताम्रचूडः, चरणायुधः अ.को.१६७ख/२.५.१७ २. कुलालपक्षी — {ku lA la ni kuk+ku b+ha/} {kuk+ku Ta dang bu ga'i dbyangs} ङ.को.१९७; रा.को.२.१३३.
कौत्सः — {kye kud sa'i bu dag/} /{bad sa'i bu dag/} /{ba ra dwa dza'i bu dag} भोः कौत्सा वात्साः शाण्डिल्याः वि.व.१०ख/२.७८; वरतन्तुशिष्यः वा.को.२०९५.
kun
• वि. = {thams cad} सर्वम् — {kun gyis ma mthong the tshom dang /} /{rang gis ma mthong 'khrul pa ste//} सर्वादृष्टिश्च सन्दिग्धा स्वादृष्टिर्व्यभिचारिणी । त.स.६क/८३; सकलम् — सू.अ.१४४ख/२३; समस्तम् — बो.अ.५.९४; समग्रम् — सू.अ.२१५ख/१२१; अखिलम् — सू.अ.१५२क/३६; निखिलम् — {thabs dang bral ba nyid kyi phyir/} /{de dag gis ni kun shes min//} उपायविकलत्वात् तु बुध्यन्ते निखिलं न ते ।। त.स.११८ख/१०२३; कृत्स्नम् — र.वि.७४क/१; विश्वम् — {kun gyi yid bzhin nor bu} विश्वचिन्तामणिः अ.क.२९ख/३.१२३; • सं. १. समुदायः — {kun las kyang ni ma yin no zhes bya ba la yang lan 'di nyid yin no//} समुदायादपि नोत्पद्यत इत्ययमेव परिहारः प्र.अ.५७क/६५ २. साकल्यम् — र.वि.११४क/७७; • प्र. = {rnams} ({mi kun} नराः) — {'dzam gling na gnas pa'i mi kun} जम्बुद्वीपगता नराः बो.अ.२.५६.
kun tu
अव्य. सर्वत्र, सर्वदिग्देशकाले सू.अ.२२७क/१३८; सर्वथा — {ci ltar thams cad med min zhing /} /{ji ltar kun du gnyid log min//} किं न भावस्य सर्वस्य किं न सुप्तस्य सर्वथा । प्र.अ.५क/६; सर्वतः — {gal te kun tu 'khor ba na} भ्रमणं यदि सर्वतः का.आ.३.१८०; सततम्, नित्यम् अ.को.१३२क/१.१.६०; समन्तम् ल.वि.२०३ख/३०७; समन्ततः — {tshig rnams kun tu grags par gyur} समन्ततः शुश्रुविरे गिरः जा.मा.२५/१४; समन्तात् — {de yis phyogs rnams kun tu snang bar bgyis//} अवभासिता येन दिशः समन्तात् अ.श.४ख/३; सामन्तकेन — {kun tu sgra grags pa} सामन्तकेन शब्दो विस्तृतः वि.व.१३९ख/१.२९; द्र.— {yul kun tu} सर्वदेशेषु त.स.७७क/७२२; आङ् — {kun tu chags pa} आसक्तः अ.क.१३६क/६७.२२; {kun tu 'jug pa} आवृत्तिः सू.अ.१५४ख/३९; {kun tu dmar} आलोहितम् का.आ.२.८८; सम् — {kun tu rmongs pa} सम्मोहः अभि.को.६२क/१११३; {kun tu bskyod pa} समीरितः ल. अ.१८१ख/१४८; परि — {kun tu rtog pa} परिकल्पः सू.अ.१६७ख/५९; {kun tu rgyug pa} परिधावनम् शि.स.१४८ख/१४३; अव — {kun tu lta byed} अवलोकनम् अ.क.१४२क/६८.१३; {kun tu lhungs pa} अवपातः अ.क.२०८क/२३.५४; प्र — {kun tu 'dzin pa} प्रग्राहकः श्रा.भू.२.१.१८८; समा (सम् +आङ्) — {kun tu phan pa} समाहितम् का.आ.२.२९५; {kun tu spyod pa} समाचारः बो.भू.९९ख/१२७; समुदा (सम् +उत् +आङ्) — {kun tu spyod pa} समुदाचारः बो.भू.७६क/९७; व्या (वि +आङ्) — {kun tu rmongs pa} व्यामोहः वि.प्र.१९०क/१.५३; द्र. {kun nas/} {kun las/}
kun na
= {kun la'am kun tu} सर्वत्र, सर्वदिग्देशकाले अभि.को.७.३९; सर्वस्मिन् ।
kun nas
१. सर्वतः बो.अ.७.६; समन्ततः — {klu yi dbang po'i gnas/} {kun nas yongs su bskor nas} नागेन्द्रभवनं परिवार्य समन्ततः अ.क.१२८ख/६६.३७; समन्तात् — {kun nas bskor zin pa} समन्तात्परिवृतः जा.मा.३०६/१७८; सामन्तकेन — {bcom ldan 'das la kun nas bskor te 'dug go//} भगवत्सामन्तकेनानुपरिवार्यावस्थिताः वि.व.१५१ख/१.४०; अभितः — {mgo dang bral ba'i sdug bsngal gyis/} /{kun nas mchi ma'i rgyun bcas bzhin//} शिरोविरहदुःखेन साश्रुधारमिवाभितः ।। अ.क.५२क/५.६४ २. उ.स. आङ् — {kun nas 'ching ba} आबन्धः प्र.अ.८०ख/८८; {kun nas bsags pa} आचितः अ.सा.१५९क/८९; परि — {kun nas ldang ba} पर्युत्थानम् र.वि.१.१३७; सम् — {kun nas nyon mongs pa} संक्लेशः प्र.अ.२७ख/३१; अव — {kun nas bsgos pa} अवलिप्तः वि.प्र.१४७क/१०४; द्र. {kun las/} {kun tu/}
kun la
१. = {kun na'am kun tu} सर्वत्र, सर्वदिग्देशकाले प्र.वा.२.५; सर्वस्मिन् — {kun la bye brag med par ni/} /{de dag 'jug mi srid phyir ro//} सर्वस्मिन्नविभागेन तयोर्वृत्तेरसम्भवात् ।। त.स.३३क/३३८ २. सर्वथा, सर्वप्रकारम् अभि.को.१.१ ३. सर्वान् प्रति — {kun la yod na yang} सर्वान् प्रति भवन्नपि त.स.८०ख/७४५.
kun las
१. सर्वतः — {sbyin la goms pa chen po yis/} /{kun las rnam par log gyur pa//} सर्वतो विनिवृत्तस्य दानाभ्यासेन भूयसा । अ.क.३५०ख/४६.४०; समन्तात् स.दु.१२३/१२२ २. उ.स. सम् — {kun las rgyal ba} सञ्जयः जा.मा.९१/५५; {kun las 'das pa} समतिक्रान्तः ग.व्यू.१८७क/२७०; द्र. {kun nas/} {kun tu/}
kun dkris
• पा. पर्यवस्थानम्, क्लेशभेदः अभि.को.५.४७; {zhi gnas dang btang snyoms sgom skabs su sems yang yang dkri bar byed pa'i nyon mongs shig} बो.को. १५; • भू.का.कृ. पर्यवस्थितम् — {'dod pa'i 'dod chags kyis kun nas dkris pa'i sems kyi} कामरागपर्यवस्थितेन चेतसा अभि.स्फु.२२७क/७६१; {khro ba'i kun nas dkris pas kun nas dkris pa} क्रोधपर्यवस्थानेन पर्यवस्थितस्य बो.भू.८०ख/१०३.
kun dkris brgyad
अष्टौ पर्यवस्थानानि १. {ngo tsha med pa} आह्रीक्यम्, २. {khrel med pa} अनपत्राप्यम्, ३. {phrag dog} ईर्ष्या, ४. {ser sna} मात्सर्यम्, ५. {rgod pa} उद्धवः, ६. {'gyod pa} कौकृत्यम्, ७. {rmugs pa} स्त्यानम्, ८. {gnyid} मिद्धम् अभि.को.५.४७.
वि. सपर्यवस्थानः — कामे सपर्यवस्थानाः क्लेशाः कामास्रवो विना अभि.को.५.३५.
kun dkris dang mthun pa
वि. पर्यवस्थानीयः — कामरागपर्यवस्थानीयाः अभि.स्फु.१२७ख/८२९.
kun dkris pa
= {kun dkris/}
kun dkris par 'gyur ba
वि. पर्यवस्थानीयः — {'dod pa'i 'dod chags kyi kun nas dkris par gyur pa'i chos rnams kyang snang bar gyur pa yin} कामरागपर्यवस्थानीयाश्च धर्मा आभासगता भवन्ति अभि.भा.३४ख/१००१.
kun bkram pa
= {kun tu bkram pa/}
kun skem pa
संशोषणम् — {kun skem par mdzad pa} संशोषणकरः का.व्यू.२०५क/२६२.
kun skem byed
• वि. संशोषणकरः; द्र.— {kun skem par mdzad pa} संशोषणकरः का.व्यू.२०५क/२६२; • सं. = {me} शुष्मः, अग्निः छो.को.९/रा.को.५.१२५.
kun skyed byed
= {snying /}
kun skyo ba
= {kun tu skyo ba/}
kun skyobs
ना. विश्वभुक्, तथागतः म.व्यु.८९ (३क).
kun skrag
= {kun tu skrag pa/}
kun brkos
= {khron pa} आखातम् बो.को.१५/रा.को.१.१६४; {rdzing bu dang khron pa la'ang} छो.को.८.
kun bskor
= {kun nas bskor ba/}
kun bskyod
= {kun tu bskyod pa/}
kun khebs
• सं. = {nam mkha'} व्योम, आकाशम् श.को.२१; • भू.का.कृ. = {kun nas sam kun tu khebs pa} संछन्नः — {mi shes rmongs pas kun tu khebs} अज्ञानमोहसंछन्ना ज्ञा.सि.१.९१; विविधरत्न-कुसुमजालसंछन्नः ग.व्यू.१६९ख/२५२; संछादितः ग.व्यू.१६९ख/२५२; पर्यवनद्धः — सर्वज्ञताविपक्षिकाविद्यापटलनेत्रपर्यवनद्धत्वात् ग.व्यू.२९२ख/१४.
kun khebs byas nas
संछाद्य स.पु.४७क/८४.
kun khebs pa
= {kun khebs/}
kun khyab
• सं. १. = {nam mkha'} व्योम, आकाशम् मि.को.१४५क २. = {phyogs} आशा, दिक् मि.को.१७क ३. = {'phrog byed} विभुः, हरिः श.को.२१; • पा. विश्वव्यापी, अर्थान्तरन्यासभेदः का.आ.२.१६७; • वि. सर्वव्यापी त.सि.२७०/१७९; विश्वव्यापी का.आ.२.१६७; सर्वत्रः — {kun khyab dag pa thams cad pa} सर्वत्रा सर्वगा शुद्धा गु.सि.२.४४; समाकीर्णः — पञ्चरश्मिसमाकीर्णं समन्तात् परिमण्डलम् गु.स.८५ख/११; समन्तगतः लो.को.१८.
ना. समन्तस्फरणमुखदर्शनः, गरुडेन्द्रः म.व्यु.३४११ ( {bzhin kun du khyab par ston pa} म. व्यु.५८ख).
kun mkhyen
• वि. सर्वज्ञः १. सकलज्ञाता — {kun mkhyen gyis gsungs mi 'gyur ro//} न स्यात् सर्वज्ञभाषितम् त.स.११८क/१०१९; सर्ववित् — उक्त्यादेः सर्ववित्प्रेत्यभावादिप्रतिषेधवत् प्र.वा.२.९२; सर्वविज्ञः — {kun mkhyen nyid} सर्वविज्ञत्वम् त.स.१२७ख/१०९७; सर्वदर्शी — {slar yang 'di ltar dpyad bya ste/} /{kun mkhyen ji ltar 'dod pa yin//} इदं च चिन्त्यते भूयः सर्वदर्शी कथं मतः ।। त.स.११८ख/१०२० २. बुद्धस्य — {kun mkhyen de la phyag 'tshal nas/} /{de nyid rnams ni bsdu bar bya//} तं सर्वज्ञं प्रणम्यायं क्रियते तत्त्वसंग्रहः ।। त.स.२क/३ । ३. महादेवः अ.को.१२९ख/१.१.३४; • सं. = {kun mkhyen nyid} सार्वज्ञ्यम् — {des snang gyur na khyod rang ni/} /{'bad pa med par kun mkhyen 'gyur//} तद् दृश्यत्वे हि सार्वज्ञ्यं तथैव स्यादयत्नतः ।। त.स.११९ख/१०३३.
kun mkhyen 'gyur
= {kun mkhyen 'gyur ba/}
kun mkhyen 'gyur ba
• क्रि. सर्ववित्ता स्यात्— {des na khyod rang kun mkhyen 'gyur//} तवैव सर्ववित्ता स्यात् त.स.१२९ख/११०९; • वि. सर्वविद्भूतः — {de dag mthong na khyod dang ni/} /{kun mkhyen 'gyur bar bstan zin to//} तद्दृष्टौ सर्वविद्भूतो भवानिति च वर्णितम् ।। त.स.१२०क/१०३८.
kun mkhyen nyid
सर्वज्ञता — {gang gi lung ni bden nyid du/} /{grub phyir kun mkhyen nyid brjod yin//} यदीयागमसत्यत्वसिद्ध्यै सर्वज्ञतोच्यते । त.स.११७ख/१०१७; सर्वज्ञत्वम्— {gtan tshigs gang gis gcig la ni/} /{kun mkhyen nyid ni sgrub byed pa//} येनैव हेतुनैकस्य सर्वज्ञत्वं प्रसाध्यते । त.स.११४ख/९९६; सर्ववित्त्वम् — । {de dag rab kyi mthar phyin pa/} /{'od gsal kun mkhyen nyid 'byung 'gyur//} तेषां पर्यन्तवृत्तौ च सर्ववित्त्वं प्रभास्वरम् ।। त.स.१२४ख/१०७९; सर्वविज्ञत्वम् — {skyob pa la ni kun mkhyen dang /} /{rig byed la ni rtag nyid gang /} /{mkhas pa min pa mtshungs par smra//} तायिनः सर्वविज्ञत्वं या च वेदस्य नित्यता । तुल्ये जल्पन्ति नो विज्ञाः त.स. १२७ख/१०९७; सर्वदर्शिता — {ji skad bshad pa'i chos ldan yin/} /{'phel bas kun mkhyen nyid du 'gyur//} यथाभिहितधर्माणः प्रवृद्धौ सर्वदर्शिता ।। त.स.१२४ख/१०७८.
kun mkhyen nyid 'gyur ba
वि. सर्वज्ञतां गतः — {gal te sangs rgyas las gzhan pa/} /{'ga' zhig kun mkhyen nyid 'gyur na//} यदि बुद्धातिरिक्तोऽन्यः कश्चित् सर्वज्ञतां गतः त.स.११८क/१०१८.
kun mkhyen nyid ma yin pa
असर्वज्ञत्वम् — {de ltar yin na kun mkhyen nyid/} /{ma yin nyid du gsal bar rtogs//} असर्वज्ञत्वमेवं तु विस्पष्टमवगम्यते । त.स.१२१क/१०४९.
kun mkhyen stobs
पा. सर्वज्ञबलम्, सर्वविद्बलम् — {kun mkhyen min pas shes bya min/} /{de shes kun mkhyen stobs yin no//} नासर्वज्ञैर्ज्ञेयं सर्वज्ञबलं हि तज्ज्ञानम् अभि.भा.९२ख/१२२२.
kun mkhyen 'dra ba
वि. सर्वज्ञसदृशः — {gal te kun mkhyen 'dra gang zhig/} /{da ltar snang bar 'gyur ba na//} सर्वज्ञसदृशः कश्चिद्यदि दृश्येत सम्प्रति । त.स.११७क/१०१३; सर्वज्ञकल्पः — {de ltar kun mkhyen 'dra ba dag/} /{phan tshun 'joms par byed pa na/} /{kun mkhyen kun gyi cung zad lhag/} /{rig byed smra ba pos 'joms byed//} एवं सर्वज्ञकल्पेषु निहतेषु परस्परम् । अल्पशेषीकृतान् सर्वान् वेदवादी हनिष्यति ।। त.स.११५क/९९७.
वि. असर्वज्ञः — {kun mkhyen ma yin pas bstan pa} असर्वज्ञप्रणीतम् त.स.११६क/१००६; {kun mkhyen min pas shes bya min/} /{de shes kun mkhyen stobs yin no//} नासर्वज्ञैर्ज्ञेयं सर्वज्ञबलं हि तज्ज्ञानम् अभि.भा.९२ख/१२२२.
kun mkhyen min
= {kun mkhyen ma yin pa/}
kun mkhyen ye shes
पा. सर्वज्ञज्ञानम्, बुद्धज्ञानम् — {kun mkhyen ye shes rab 'jug la/} /{las rnams gcig tu bsngags pa yin//} सर्वज्ञज्ञानप्रवृत्तं तु कर्ममेकं प्रशस्यते । म.मू.१८९ख/१२३.
kun mkhyen sa
पा. सर्वज्ञभूमिः, बुद्धभूमिः — {bdag gis sems can 'di dag kun/} {kun mkhyen sa la gzhag par bgyi} सर्वसत्त्वं महान्तं च स्थाप्य सर्वज्ञभूमिषु ज्ञा.सि.८.२३.
kun 'khum
= {gur kum} सङ्कोचम्, कुङ्कुमम् मि.को.५४ख ।
kun 'khor
• क्रि. संसरति लोको.२३; • सं. आवर्तः, जलभ्रमः रा.को.१९२; • भू.का.कृ. परिवृतः ग.व्यू.३०८क/३९५; परिगतः — {log pa'i chos kyis kun nas 'khor ba} मिथ्याधर्मपरिगतः ग.व्यू.१९१क/२७३; अनुपर्यवनद्धः — कुदृष्टिविषमजालानुपर्यवनद्धा द.भू.१९१ख/१७; • पा. १. सर्वभ्रमणम्, चित्रबन्धभेदः मि.को.९३क । २. समन्तचक्रम्, प्रज्ञापारमितामुखभेदः ग.व्यू.२७४क/३५३; • ना. १. बदरद्वीपयात्रायां पर्वतः — {de nas kun 'khor zhes pa'i ri/} /{gang na mtshan rgyu dung gi lte//} आवर्ताख्यस्ततः शैलः शङ्खनाभो निशाचरः । अ.क.५९क/६.७१ २. बदरद्वीपयात्रायां समुद्रः — । {de nas kun 'khor zhes chu gter//} अथावर्ताभिधोऽम्भोधिः अ.क.५९क/६.७०;
१. वि. संक्षुब्धः सू.अ.२१९ख/१२६; उद्भ्रान्तः — {sdug bsngal nad la sman chen dang ni srid pa'i 'jigs pa kun 'khrugs bsam pa dbugs 'byin pa//} दुःखव्याधिमहौषधं भवभयोद्भ्रान्ताशयाश्वासनम् अ.क.२१ख/३.२१; आकुलः — उन्मत्तैराकुला बो.अ.८.६९ २. समुत्पिञ्चः, ग्. {yul sogs shin tu 'dres shing 'khrugs pa'i ming} मि.को.४९ख; भृशमाकुलसैन्यम् अ.को.१९२ख/२.८.९९; तत्पर्यायः : {'dzings pa} पिञ्जलः मि.को.४९ख ।
kun 'khrul
• भू.का.कृ. सम्भ्रान्तः — {'jigs pa'i the tshom kun 'khrul bas/} /{'bras bu mkhas pa dag la dris//} भयसंशयसंभ्रान्तः पप्रच्छ फलकोविदम् ।। अ.क.२५६ख/९३.८६; • सं. सम्भ्रमः, अतिशयभ्रमः वा.को.५२४७; परिभ्रमः श.को.२१.
kun gang
भू.का.कृ. सङ्कीर्णः ल.अ.६६क/१४; आपूरितः — । {mi yis mtho ris kun gang ba//mthong} {nas lha yi dbang po yis//} स्वर्गमापूरितं नरैः । दृष्ट्वा…सुरेश्वरः ।। अ.क.१८८क/८०.९०; सम्पूर्णः — {bsam gtan la sogs yon tan gyis/} /{kun tu gang ba'i} ध्यानप्रज्ञादिगुणैः । सम्पूर्णम् सु.प्र.५५क/१०९.
kun gyi dkyil
समन्ततलम् म.व्यु.६८८३ (९८क).
kun gyi khur can
वि. सर्वधुरीणः, सकलभारवाहकः वा.को.५२५९; लो.को.१४.
kun gyi sgra
वि. सर्वरुता — {gsung ni kun gyi sgra} भाषा सर्वरुता वि.प्र.२९क/४.१.
kun gyi mchog
ना. विश्वन्तरः, बोधिसत्त्वः {sangs rgyas shAkya thub pas skye ba snga mar sbyin pa'i phar phyin spyod skabs kyi mtshan} बो.को.१६.
kun gyi ston pa gcig pu
वि. विश्वैकशास्ता, बुद्धस्य वि.प्र.१८३ख/५.१.
kun gyi don ma lus byed
वि. अशेषविश्वार्थकरः, बुद्धस्य वि.प्र.१५८ख/३.११९.
kun gyi spyi mtshungs
वि. सर्वसामान्यः, सर्वसाधारणः — सर्वसामान्यहेतुत्वादक्षाणामस्ति नेदृशम् प्र.वा.२.३१२.
kun gyi dbang phyug
वि. सर्वेश्वरः — {kun mkhyen sa kun dbang phyug pa/} {kun gyi dbang phyug 'gro ba'i bdag} सर्वज्ञ सर्वभूमीश सर्वेश्वर जगत्पते गु.सि.५.१५.
१. सं. = {grags pa} समज्या, कीर्त्तिः मि.को.१२५ख २. वि. प्रतीतः, ख्यातः मि.को.१२५ख ।
kun dga'
• सं. १. आनन्दः — {n+ya gro d+ha yi rtog pa yis/} /{thos nas kun dga' rgyas par gyur//} न्यग्रोधकल्पः श्रुत्वैव बभूवानन्दनिर्भरः ।। अ.क.८५क/६३.२८; ह्लादः — {zla ba'i kun dga' nyi ma'i rab gsal dang /} /{me yi tsha ba rlung gi mgyogs pa dang //} ह्लादः शशाङ्कस्य रवेः प्रकाशः तापः कृशानोः पवनस्य वेगः । अ.क.२६२ख/९६.१; उत्सवः — {dus kyis dpal dang ldan pa de/} /{bu skyes kun tu dga' bar gyur//} कालेन श्रीमतस्तस्य पुत्रजन्मोत्सवोऽभवत् । अ.क.३०१क/३९.४४; नन्दिः, ओ दी — तत्र तथागतस्य न नन्दी भवति अभि.स्फु.२७१क/१०९३; आनन्दिः, ओ दी — भवत्यानन्दीबहुलः श्रा.भू.२.१.१८५ २. = {kun dga' ra ba} आरामः — {kun dga'i khyim pa} आरामिकः ल.अ.१७१क/१२९; • वि. सम्मोदनः, ओ दनी — {kun dga' ba'i gtam sna tshogs byas nas} विविधसम्मोदनकथामुपसंस्कृत्य म.व्यु.६२७२ (८९क); • पा. आनन्दः, षष्टिसंवत्सरमध्ये अष्टाचत्वारिंशे वा.को.७२४; {shing stag lo} बो.को.१६.
kun dga' byas nas
सम्मोद्य — {stan bting ste phan tshun kun dga' bar byas nas lung dri ba'i sbyor bas skabs 'byed du gzhug par bya'o//} दत्त्वाऽऽसनं प्रति सम्मोद्य पृष्टागमाभियोगमवकाशं कारयेत् वि.सू.५४ख/७०.
• क्रि. आनन्दयति — {dad pa dang}… {shes rab 'byor bas kun tu dga' bar byed pa} श्रद्धा…प्रज्ञावृद्ध्या वा पुनरानन्दयति बो.भू.११६क/१४९; • वि. आनन्दनी — {byang chub sems dpa'i ngag gang kun tu dga' bar byed pa} या च वाग्बोधिसत्त्वस्यानन्दनी बो.भू.११६क/१४९.
kun dga' bo
ना. आनन्दः १. श्रावकाचार्यः — {'o na gnas brtan kun dga' bos 'phags pa ngag gi dbang phyug gi dbang du byas nas}… {zhes gang smras pa ji lta bu} यत्तर्हि स्थविरानन्देनार्यवागीशमधिकृत्योक्तम् अभि.भा.२३२क/७८१ २. नृपः — {de'i 'og tu rgyal po kun dga' bo zhes bya ba} ततोऽर्वाग् आनन्दो नाम राजा वि.व.१९८क/१.७१.
= {kun dga' ra ba} आरामः, उपवनम् — यानोद्यानविहारप्रासादह्रदसरस्तडागपुष्करिणीवनारामशैलकथा अ.सा.२९५ख/१६७; उद्यानम् वा.को.८०१; द्र.— {dkon mchog gi kun dga' rwa ba dang me tog gi ldum rwa la'ang} छो.को.८. {kun dga' ra ba pa} आरामिकः, उद्यानपालः — {kun dga' ra ba pa'am dge bsnyen dag yod na bsko bas dkon mchog gi don du bskyed par bya'o//} प्रयुञ्जीत रत्नार्थं आरामिकोपासकयोः सत्त्वे नियोगेत वि.सू.२६ख/३३; द्र. {kun dga' ra ba'i srung ma/} {kun dga'i khyim pa/}
kun dga' ra ba'i srung ma
आरामिकः, उद्यानपालः — {de nas re zhig na kun dga' ra ba'i srung ma zhig gis/} {me tog pad ma gsar du byung ba zhig khyer te} अथान्यतम आरामिको नवं पद्ममादाय अ.श.२१ख/१८; द्र.— {kun dga' ra ba pa/} {kun dga'i khyim pa/}
kun dga' ra ba'i lha
आरामदेवता, आरामे प्रतिष्ठिता देवता — {kun dga' ra ba'i lha dag dang nags tshal gyi lha dag dang}…{gsol ba 'debs so//} आरामदेवता वनदेवताः…आयाचते वि.व.२०६ख/१.८०.
kun dga' las byung ba
वि. आनन्दजम् — {der ni 'byung bar 'gyur ba'i gzugs/} {kun dga' las byung ci yang mchog} तस्मिन्नुत्पद्यते रूपं किमप्यानन्दजं परम् गु.सि.३.८१.
kun dga'i khyim pa
आरामिकः — यवियो न कर्तव्यो योगिना योगवाहिना । आरामिकैश्च कर्तव्यमेतद्धर्मं वदाम्यहम् ल.अ.१७१क/१२९; द्र.— {kun dga' ra ba pa/} {kun dga' ra ba'i srung ma/}
kun dga'i ra ba
= {kun dga' ra ba/}
kun bgrod
ना. संयातः, हस्तिमहामात्र — {zhes pa kun bgrod kyis smras tshe/} /{de la mi bdag gis smras pa//} संयातेनेति कथिते नृपस्तं प्रत्यभाषत । अ.क.२७०क/१००. १०.
kun mgyogs
आवेगः ( त्वरा रा.को.१.१९४) श.को.२२.
kun 'gegs
= {kun nas 'gegs pa/}
kun 'gengs
विश्वम्भरः १. = {khyab 'jug} विष्णुः अ.को.१२८ख/१.१.२२ २. = {brgya byin} इन्द्रः, द्र. वा.को.४९२६.
kun 'gebs
१. = {nam mkha'} व्योम, आकाशम् छो.को.८/रा.को.४.५५४ २. = {kun nas 'gebs pa/}
kun 'gog
= {kun tu 'gog pa/}
kun 'gyed
• क्रि. संविभजति श.को.२३; संविभजते म.व्यु.२८५० ( {kun tu 'gyed pa} म.व्यु.५१ख); • सं. अवसृजनम् — {sprin kun tu 'gyed pa} मेघावसृजनम् ग.व्यू.२९०ख/१३; • ना. सनत् १. = {tshangs pa} ब्रह्मा छो.को.८/रा.को.५.२३७ । २. महाग्रहः — {gang yang gza' dang gza' chen po}…{'di lta ste/} {nyi ma dang}…{bged} (? {'gyed} ){dang} ग्रहा महाग्रहा…तद्यथा—आदित्यः…सनत् म.मू.१०४ख/१३.
वि. सर्वगः र.वि.५.१२; गु.सि.३.८९; सर्वत्रगः — अभि.स्फु.१०३क/७८५; सर्वत्रगामी र.वि.३.५; सर्वगतः, ओ ता — {phyogs ni kun 'gro gcig pu nyid/} /{nam mkha' ji srid du gnas pa//} दिक् च सर्वगतैकैव यावद्व्योम व्यवस्थिता । त.स.८०क/७४४; सर्वगामिनी — {dogs pas kun tu 'gro ba yi/} /{gnyid kyang de yis btang bar gyur//} स सर्वगामिनीं निद्रामपि तत्याज शङ्कितः ।। अ.क.१४४क/१४.६२; सर्वत्रगामिनी र.वि.५.१२; • सं. १. सर्वगः [1] = {rlung} वायुः वा.को.५२५८ [2] = {bdag} आत्मा रा.को.५.३०२ [3] = {dbang phyug chen po} परमेश्वरः छो.को.११/रा.को.५.३०२ २. संक्रान्तिः — गमनविशेषप्रभावितत्वादृद्ध्यभिज्ञायास्तद्विषयस्य संक्रान्तितोऽभिज्ञेयत्वम् अभि.स.भा.१६ख/२१; सङ्गतिः श.को.२६ ४. = {nam mkha'} गगनम्, आकाशम् अ.को.१३३क/१.२.१ ५. = {chu} सर्वगम्, जलम् छो.को.९/रा.को.५.३०२ ६. = {dur byid dkar po} सरणा; सरला, शुक्लत्रिवृता मि.को.५९ख ७. = {btsod} समङ्गा, मञ्जिष्ठा मि.को.५८क ८. = {skra mkhan} नापितः, दिवाकीर्त्तिः मि.को.२६ख ९. = {sbrul} अहिः, सर्पः बो.को.१७/रा.को.१.२९५; • पा. १. सर्वत्रगः, षड्विधेषु हेतुष्वेकः अभि.को.२.५४ २. सर्वत्रगाः, स्पर्शादयः पञ्चचैतसिकधर्माः त्रि.भा.१५४ख/५२; द्र. {kun 'gro lnga/}
kun 'gro lnga
पञ्च सर्वत्रगाः १. {reg pa} स्पर्शः, २. {yid byed} मनस्कारः, ३. {tshor ba} वित्, ४. {'du byed} संज्ञा, ५. {sems} चेतना त्रि.भा.१५४ख/५२.
kun 'gro nyid
सर्वगतत्वम् — {tshig ni rjod byed 'dod pa ste/} /{rim pa la ni rag las blo/} /{kun 'gro nyid phyir khyed la ni/} /{rang nyid kyis yin rim ldan min//} पदं वाचकमिष्टं हि क्रमाधीनां च तन्मतिः ।। वर्णाः सर्वगतत्वाद्वो न स्वतः क्रमवृत्तयः । त.स.८३क/७६५.
वि. असर्वगः — अभि.को.५. १७; असर्वत्रगः — {yang phra rgyas dgu bcu rtsa brgyad po de dag las du ni kun du 'gro ba dag yin/} /{du ni kun du 'gro ba ma yin zhe na} अथैषामष्टानवतेरनुशयानां कति सर्वत्रगाः? कत्यसर्वत्रगाः अभि.भा.२३३क/७८५.
आरनालकम्, काञ्जिकम् : {su bi ra sogs kyi yul skyes shing thog skyur mo chu can ming} मि.को.६०क ।
kun rgyal
= {kun tu rgyal ba/}
kun rgyas
= {kun tu rgyas pa/}
kun sgrogs
आरावः, शब्दः रा.को.१.१८८; आरवः लो.को.१६.
kun bsgribs
= {kun tu bsgribs pa/}
kun bcom
= {kun tu bcom pa/}
kun chags
• सं. आसक्तिः — लोभो नाम भवे भवोपकरणेषु च यासक्तिः प्रार्थना च त्रि.भा.१५६क/५६; वि.प्र.१४८क/३.९४; आसङ्गः अभि.स्फु.३०३क/११६७; संरागः — स्वरूपे संरागप्रत्ययं विहन्युः वि.सू.९२ख/११०; म.व्यु.२२०१; • भू.का.कृ. आसक्तः — {longs spyod dag la kun chags pa} भोगासक्तः वि.प्र.९०ख/३.३; व्यासक्तः — अ.को.२३१ख/३.३.१९०; संरक्तः — {'du 'dzi'i gtam la kun tu chags pa'i sems kyis dus yol bar byed} संरक्तचित्तः सङ्गणिकया कालमतिनामयति बो.भू.९२ख/११८; म.व्यु.४३ख ।
kun chags pa
= {kun chags/}
kun chags par 'gyur ba
वि. संरत्यमानः — संरत्यमानामधिष्ठात्री समनुशिष्यात् वि.सू.५ख/५.
= {kun nas sam kun tu 'joms pa} ।। • सं. १. समुद्घातः — कल्पनायाः समुद्घातः अभि.अ.१.६४; सन्तर्जनम् — {yid phyung rnam par sel bar byed pa'i rnam 'gyur dag ni kun tu 'joms//} मनोभवविसर्जनं भवविकारसंतर्जनम् अ.क.३२ख/५३.५०; व्याघातः; परिघातः; परिघातनम् २. परिघातनः, परिघास्त्रम् : {lcags kyis dkris pa'i dbyug pa gtun shing gi dbyibs can gyi ming} मि.को.४७ख; • पा. व्याघातः, विष्काभादिसप्तविंशतियोगेष्वेकः वि.प्र.१७९ख/१.३६; रा.को.४.५४६; • ना. = {brgya byin} आखण्डलः, इन्द्रः अ.को.१३०ख/१.१.४५.
• सं. संवेगः — आत्मपरविपद्दर्शनात् संवेगोत्पत्तेः अभि.स्फु.२८०ख/१११३; म.व्यु.६८०९ (९७क); उद्वेगः लो.को.१८; • वि. संविग्नः — तथा संविग्नस्य भूतार्थावगमात् तृतीयेति अभि.स्फु.२८०ख/१११३.
kun tu skyo bar 'gyur ba
• क्रि. संविजते — {kun tu skyo bar mi 'gyur} न संविजते अभि.भा.३१क/९८८; • वि. संवेजनीयम् — {rang gi rgud pa dang /} {gzhan gyi rgud pa ni kun du skyo bar 'gyur ba'i gnas yin la} आत्मविपत्तिर्भिक्षवः संवेजनीयं स्थानं परविपत्तिः वि.व.१२८ख/२.१०५.
• क्रि. संत्रासयति सू.अ.२१७ख/१२३; • सं. संत्रासः — {lag 'gro'i chung ma kun tu skrag pas 'khrugs pa'i mya ngan gyis/} /{shugs rings shugs kyis rab bsgrubs rab 'bar dbu ba'i phreng ba can//} संत्रासविह्वलभुजंगवधूविषादनिःश्वासवेगविहितोज्ज्वलफेनमालम् । अ.क.९२ख/६४.५३; संत्रासनम्; • वि. संत्रस्तः — {de thos kun tu skrag ba bzhin/} /{rna ba bsgribs nas de la des/} /{smras pa} एतदाकर्ण्य संत्रस्त इव कर्णौ पिधाय सः । तामूचे अ.क.२११क/८७.१६.
kun tu skrag par 'gyur
क्रि. संत्रासयति सू.अ.२१७ख/१२३.
kun tu skrag par byed pa
• क्रि. संत्रासयति, द्र.— {kun tu skrag pa} संत्रासयति सू.अ.२१७ख/१२३; {kun tu skrag par 'gyur} संत्रासयति सू.अ.२१७ख/१२३; • सं. संत्रासनम् — सर्वतथागतवज्रसंत्रासनक्रोधम् गु.स.१२६क/७७.
भू.का.कृ. आपूर्णः — {tshong pa rnams kyi kun rtog bzhin/} /{rin chen tshogs kyis kun tu khengs//} रत्नराशिभिरापूर्णसंकल्पे वणिजां गणे ।। अ.क.३४४क/४५.२१.
kun tu khebs pa
= {kun khebs/}
kun tu khyab pa
= {kun khyab/}
kun tu 'khor ba
= {kun 'khor}
kun tu 'khyam pa
• क्रि. परिभ्रमति म.व्यु.५११४ (७७ख); • सं. परिभ्रमणम् ।
kun tu 'khyil ba
= {kun 'khyil/}
kun tu 'khyud pa
• क्रि. आलिङ्गति — {yan lag gtsor bgrod rab zhugs tshe/} /{smad pa nyid kyis kun tu 'khyud//} आलिङ्गति जुगुप्सेव वृत्ते मुख्याङ्गसंगमे ।। अ.क.१०८क/१०.९१; • सं. १. आलिङ्गनम् — {phyag rgya sbyor bas kun tu 'khyud} मुद्रालिङ्गनसंयोगात् प्र.सि.५.३६; {gang du bud med mchog rnams bdag po mchog gis kun nas 'khyud pa rnams ni btang ba na} यत्र स्त्रीणां प्रियतमभुजालिङ्गनोच्छ्वासितानाम् मे.दू.३४७ख/२.९ २. = {'khri shing} लता, वल्ली ( {kun nas 'khyud}) बो.को.२०/रा.को.४. २०४; • वि. आलिङ्गितः — {kun tu 'khyud par 'gyur} आलिङ्गितो भवति त.सि.२६३/१७४.
kun tu 'khyud par 'gyur
क्रि. आलिङ्गितो भवति त.सि.२६३/१७४.
kun tu 'khyog pa
वि. व्याजिह्मः ना.ना.२६६क/२२; आजिह्मः लो.को.१८.
kun tu 'khrigs pa
वि. समाकुलः — जाम्बूनदप्रभाकारं बुद्धमेघसमाकुलम् गु.स.८५ख/११.
kun tu 'khrugs pa
= {kun 'khrugs/}
kun tu 'khrul ba
= {kun 'khrul/}
kun tu gang ba
= {kun gang /}
kun tu go bar byed pa
• क्रि. संज्ञापयति— {dge slong rnams la go bar byed/} {kun tu go bar byed/} {slob par byed} भिक्षुर्ज्ञापयति संज्ञापयति शिक्षयति वि.व.२५०क/२. १५१; • सं. संज्ञपनम्, संज्ञप्तिः — {kun go bar byed pa 'di yang}…{nyes pa gzhan spang bar bya ba'i phyir gsungs par zad kyi} एतच्च संज्ञपनमुपरि दोषपरिहारायोक्तम् शि.स.१५क/१५.
kun tu grol ba
वि. आमुक्तः, {gos sogs g}.{yang lugs su gyon pa'am lhod por gyon pa'i ming} मि.को.४६क; तत्पर्यायः {so sor grol ba} प्रतिमुक्तः, {ma bcings pa} पिनद्धः, {ma bsdams pa} अपिनद्धः मि.को.४६क ।
kun tu glal ba
व्याजृम्भितम् — {kun tu glal dang dza g+ha na dag ston pa des} व्याजृम्भितेन जघनेन च दर्शितेन सा का.आ.३.४३.
kun tu dga' ba
= {kun dga'/}
kun tu dga' ba dang ldan pa
= {kun dga' ldan pa/}
kun tu dga' bar bya ba
आनन्दना — {legs par kun tu dga' bar bya ba} सम्यगानन्दना बो.भू.१५८क/२०८.
ना. = {kun rgyal} सञ्जयः, नृपतिविशेषः — सञ्जयो नाम शिबीनां राजा जा.मा.९१/५५.
kun tu rgyas pa
भू.का.कृ. समापूर्णः — {phyogs bcur grags pas kun tu rgyas pa} दशदिक्समापूर्णयशसाम् अ.श. १०क/९; सञ्जातः — {'dab gshog kun tu rgyas pa} सञ्जातपक्षः सू.अ.१४८क/२९.
• क्रि. पर्यटति — इमं लोकं समन्ततः पर्यटति ल.अ.१५४क/१०१; समुदाचरति — {khyed la med pa'i blo gang dag kun tu rgyu ba} भवतामभावबुद्धयो याः समुदाचरन्ति त.प.३००ख/३१४; • सं. १. [1] परिव्राजकः — {de'i tshe grong khyer ku shi na kun tu rgyu rab bzang zhes bya ba zhig 'dug} तेन खलु समयेन कुशिनगर्यां सुभद्रः परिव्राजकः प्रतिवसति अ.श.१११ख/१०१; अ.सा.७ख/५; परिव्राट् अ.को.१८४क/२.७.४१; मास्करी — {kun tu rgyu gnag lhas kyi bu} मास्करी गोशालीपुत्रः अ.श.११३क/१०२; आटः क.त. १०६१ [2] = {kun tu rgyu mo} प्रव्राजिका — {mdzes ma kun tu rgyu} सुन्दरिका प्रव्राजिका ल.अ.१५१क/९८; परिव्राजिका — {bram ze'i bu mo kun tu rgyu} माणविका परिव्राजिका वि.व.२८०ख/१.९७ २. = {srin po} आशरः, असुरः अ.को.१३१ख/१.१.५४ ३. = {kun tu rgyu ba} समुदाचारः — गोत्रं ताथागतं शुद्धं समुदाचारवर्जितम् ल.अ.१७४ख/१३५.
kun tu rgyu gnag lhas kyi bu
ना. मास्करी गोशालीपुत्रः, तीर्थिकशास्ता — {kye gau ta ma 'jig rten na mu stegs can gyi gnas tha dad pa 'di lta ste/} {'od srung rdzogs byed dang kun tu rgyu gnag lhas kyi bu dang}…{gcer bu pa gnyen gyi bu} यानीमानि भो गौतम पृथग्लोके तीर्थ्यायतनानि; तद्यथा—पूरणः काश्यपः, मास्करी गोशालीपुत्रः…निर्ग्रन्थो ज्ञातपुत्रः अ.श.११३ख/१०२.
समुदाचारः; समुदाचारता — अनादिकालचित्तनिबन्धसमुदाचारतां च द.भू.२५३क/५०.
kun tu rgyu mo
प्रव्राजिका — {kun tu rgyu mo mdzes mas yang dag pa ma yin par skur pa btab bo//} सुन्दरिकया प्रव्राजिकया अभूतेनाभ्याख्यातः वि.व.३०६ख/१.१३०; द्र. {kun tu rgyu/}
kun tu rgyu sen ring
ना. दीर्घनखपरिव्राजकः — {kun tu rgyu sen ring gyis zhus pa zhes bya ba'i mdo} दीर्घनखपरिव्राजकपरिपृच्छानामसूत्रम् क.त.३४२.
kun tu rgyug pa
• क्रि. संधावति सु.प.२४ख/४; • सं. आधावनम् — {lag pa bskyod pa dang rkang pa bskyod pa dang kun du rgyug pa dang yongs su rgyug pa dang mchong ba dang rkyal ba 'di ni lus kyi gnas ngan len zhes bya'o//} हस्तविक्षेपः पादविक्षेप आधावनं परिधावनं लङ्घनं प्लवनम् । इदमुच्यते कायदौष्ठुल्यमिति शि.स.६७क/६६; परिधावनम् — {lus kyi rma ni 'di lta ste/} {rnyed pa'i rgyu rnyed pa'i phyir brgyug pa dang kun du brgyug pa dang tshul khrims 'chal ba la spyod pa'o//} कायक्षतिर्यदुत लाभहेतोर्लाभनिदानमाधावनपरिधावनं दौःशील्यसमुदाचरणं च शि.स.१४८ख/१४३; संधावनम्, द्र.— {kun tu rgyug} संधावति सु.प.२४ख/४; समभिधावनम्, द्र.— {kun tu rgyug par bgyid} समभिधावति अ.श.११८क/१०८; • वि. आधावमानः लो.को.१९.
kun tu rgyug par bgyid
क्रि. समभिधावति — {thod pa thogs shing mi bzad la/} /{ngu zhing kun tu rgyug par bgyid//} कपालपाणिर्घोरश्च क्रन्दन् समभिधावति ।। अ.श.११८क/१०८.
• क्रि. संकिलिकिलायते — {rgod pas yongs su zin pa'i sems kyis}…{kun tu rtse zhing kun tu ca co 'don la} औद्धत्याभिनिगृहीतेन चेतसा…संक्रीडते संकिलिकिलायते बो.भू.९१क/११५; • सं. संकिलिकिलायनम् — न…संक्रीडनसंकिलिकिलायनौद्धत्यद्रवकायतादीनि कुर्यात् वि.सू.४४क/५५.
• सं. संक्षयः, नाशः — {ras yug skyes bu bco brgyad kyis/} /{drangs kyang kun tu nyams pa med//} पटोऽष्टादशभिः कृष्टः पुरुषैरप्यसंक्षयः ।। अ.क.२५७क/९३.९३; • वि. स्रंसिनी — ग्. {yo ba'i tshig ldan ri mo kun du nyams pa'i lus} तरलवचनस्रंसिनी गात्रलेखा अ.क.१०९ख/६४.२५४.
kun tu nyug par byed pa
• क्रि. परिमार्जयति म.व्यु.२२७; • सं. परिमार्जनम् ।
kun tu nyul ba
क्रि. समनुविचरति — किमिति च समुत्थितवितर्कः समनुविचरंस्तद्रज्जुकुण्डलकं…ददर्श जा.मा.४४/२५.
सम्मोहः — {lta ba de ni kun tu 'dod chags pa med par 'gyur gyi kun tu 'dod chags par mi 'gyur ro//}…{kun tu gti mug pa med par 'gyur gyi/} {kun tu gti mug par mi 'gyur ro//} इयं दृष्टिः संरागाय संवर्तते नासंरागाय…असंमोहाय न संमोहाय अ.श. २७९ख/२५६.
kun tu gti mug pa med pa
असम्मोहः — {lta ba de ni kun tu 'dod chags pa med par 'gyur gyi kun tu 'dod chags par mi 'gyur ro//}…{kun tu gti mug pa med par 'gyur gyi/} {kun tu gti mug par mi 'gyur ro//} इयं दृष्टिः संरागाय संवर्तते नासंरागाय…असंमोहाय न संमोहाय अ.श.२७९क/२५६.
kun tu gti mug pa med par 'gyur
क्रि. असम्मोहाय संवर्तते — {lta ba de ni kun tu 'dod chags pa med par 'gyur gyi kun tu 'dod chags par mi 'gyur ro//}…{kun tu gti mug pa med par 'gyur gyi/} {kun tu gti mug par mi 'gyur ro//} इयं दृष्टिः संरागाय संवर्तते नासंरागाय… असंमोहाय न संमोहाय अ.श.२७९ख/२५६.
kun tu gti mug par 'gyur
क्रि. सम्मोहाय संवर्तते — {lta ba de ni kun tu 'dod chags pa med par 'gyur gyi kun tu 'dod chags par mi 'gyur ro//}… {kun tu gti mug pa med par 'gyur gyi/} {kun tu gti mug par mi 'gyur ro//} इयं दृष्टिः संरागाय संवर्तते नासंरागाय…असंमोहाय न संमोहाय अ.श.२७९क/२५६.
kun tu rtog pa
१. परिकल्पः — {ming du kun tu rtog pa la brten nas don du kun tu rtog pa} नामपरिकल्पमुपादायार्थपरिकल्पम् सू.अ.१६७ख/५९; परिकल्पनम् — {de'i phyir yang dag pa ma yin pa'i kun tu rtog pa tsam yin no//} ततोऽभूतपरिकल्पनमात्रम् प्र.अ.१११ख/११९; परिकल्पना — {tha dad pa dag la yang yod par kun du rtog pa de ni don med do//} भेदेषु पुनरस्तीति व्यर्थैव तत्परिकल्पना त.प.२७२ख/२६०; कल्पः — {bden min pa'i/} {kun tu rtog pa las byung} अभूतकल्पसम्भूतः प्र.सि.१.३ २. सङ्कल्पः — {klu ni za ba las zlog la/} /{kun tu rtog pa brtan po byas//} चकार स्थिरसङ्कल्पं नागाशननिवृत्तये ।। अ.क.३१२ख/१०८.१९२; {dpag bsam shing dang 'dra bar ni/} /{kun rtog rlung gis mi bskyod kyang //} कल्पपादपवत् सर्वसङ्कल्पपवनैः…अकम्प्येऽपि त.स.७४ख/७००; अ.भा.३९ख/१०२२; सङ्कल्पनम् — {dngos/} {kun tu rtog pa'i bdag nyid can} भावसङ्कल्पनात्मकः प्र.सि.१.३.
सन्तीरकः — {nges par mi rtog pa la ni bdag tu lta ba la sogs pa 'byung bar mi rung ste/} {kun du rtog par byed pa yin pa'i phyir ro//} न चानुपनिध्यायत आत्मदृष्ट्यादीनामुत्पत्तिर्युज्यते सन्तीरकत्वात् अभि.भा.३३क/९९६.
kun tu rtogs pa
• क्रि. अवबुध्यते; आविध्यते, द्र.— {kun tu rtogs pa yin} आविध्यते सु.प.२४ख/४; • सं. १. अवबोधः, बोधः; • भू.का.कृ. अवबुद्धः, द्र.— {kun tu rtogs par gyur pa} अवबुद्धः प्र.सि.५.४६.
kun tu rtogs pa yin
क्रि. आविध्यते — {kun tu rtogs pa ma yin} नाविध्यते सु.प.२४ख/४.
kun tu rtogs par gyur pa
भू.का.कृ. अवबुद्धः — {'dzin pa med pa'i sems ni kun tu rtogs gyur pa} अवबुद्धा निरवग्रहेण चित्तेन प्र.सि.५.४६.
kun tu lta ba
• सं. संदर्शनम् — अनियन्त्रणकत्वं प्रज्ञप्तेः । संदर्शनस्य च वि.सू.३४ख/४४; अवलोकनम्, द्र.— {kun tu lta bar byed pa/} ।। • पा. समन्तदर्शम्, चक्षुर्विशेषः — समन्तदर्शं च नाम चक्षुः प्रतिलेभे, येन सर्वक्षेत्रसमुत्पत्तिप्रसृतं बुद्धोत्पादं व्यवलोकयति ग.व्यू.२५८ख/३४१; • ना. १. समन्तावलोकितः, बोधिसत्त्वः रा.प.२२७ख/१२० २. समन्तनेत्रः, गान्धिकः ग.व्यू.१९क/११६; • वि. समन्तचक्षुः —। {kun tu lta ba'i btang snyoms yongs su thob pa} समन्तचक्षुरुपेक्षाप्रतिलब्धा ग.व्यू.३६२ख/७७.
पा. समन्तचक्षुरुपेक्षाप्रतिलब्धा, प्रज्ञापारमिताभेदः — अस्ति कुलपुत्र समन्तचक्षुरुपेक्षाप्रतिलब्धा नाम प्रज्ञापारमिता । तदालोक एष समाधिः समन्तमुखविशुद्धिव्यूहो नाम ग.व्यू.३६२ख/७७.
kun tu lta ba'i mig
ना. समन्तदर्शननेत्रः, बोधिसत्त्वः ग.व्यू.२७५क/२.
kun tu lta bar byed pa
अवलोकनम् — {lam nas 'ong ba'i ri dwags phrug gu dge mtshan g}.{yo med kyis/} /{yang dang yang du de la dga' bar kun tu lta byed cing //} मार्गागतेन स मुहुर्मृगशावकेन रम्यावलोकनकुतूहलनिश्चलेन । अ.क.१४२क/६८.१३.
kun tu ston pa
• क्रि. आदर्शयति — ब्रह्मप्रतिभासं चादर्शयति द.भू.२३२क/३८; संदर्शयति; • सं. सन्दर्शनम् — परिनिर्वाणसन्दर्शनेन सू.अ.२४९क/१६६; आदर्शनम् लो.को.२१; • वि. संदर्शकः — महावभाससंदर्शकः ल.वि.२०५ख/३०९; सांदर्शिकः — {gnas par kun tu ston pa} स्थितिसांदर्शिकः अभि.स.भा.३३क/४५.
kun tu ston par byed
क्रि. आदर्शयति लो.को.२१; द्र.— {kun tu ston pa/}
kun tu blta ba
अवलोकनम् वि.सू.८०ख/९७; आलोकः — {mdza' bos chags pas kun tu blta zhing de yi rjes su sbrang rtsi 'dzag 'dra'i tshig 'jam dang} प्रियस्निग्धालोकैस्तदनु च मधुस्यन्दिवचनैः त.सि.२५७/१७०; आलोकनम् ।
kun tu bstan pa
• सं. संदर्शनम् — सर्वसत्त्वानामालोको भवेयं वितिमिरज्ञानसंदर्शनतया बो.प.३९; आदर्शनम्; • भू.का.कृ. आदर्शितः — {rim pa cung zad kun tu bstan} किंचिदादर्शितः क्रमः का.आ.३.९६; संदर्शितः लो.को.२१.
kun tu bsten pa
भू.का.कृ. आसेवितः — {zhi gnas kun tu bsten cing bsgoms te mang du byas pas} शमथः…आसेवितो भावितो बहुलीकृतः अ.श.२५७ख/२३६.
आकम्पकम् — {dge pa'i gzugs can dam pa 'di la khyod/} /{drag po kun tu 'dar byed ci zhig dogs//} किं तीव्रमाकम्पकमस्य साधोः कल्याणमूर्तेरभिशङ्कयेत्कम् ।। अ.क.३०५ख/१०८.१२२.
असंरागः — {lta ba de ni kun tu 'dod chags pa med par 'gyur gyi kun tu 'dod chags par mi 'gyur ro//} इयं दृष्टिः संरागाय संवर्तते नासंरागाय अ.श.२७९क/२५६.
kun tu 'dod chags pa med par 'gyur
क्रि. असंरागाय संवर्तते — {lta ba de ni kun tu 'dod chags pa med par 'gyur gyi kun tu 'dod chags par mi 'gyur ro//} इयं दृष्टिः संरागाय संवर्तते नासंरागाय अ.श.२७९क/२५६.
kun tu 'dod chags par 'gyur
क्रि. संरागाय संवर्तते — {lta ba de ni kun tu 'dod chags pa med par 'gyur gyi kun tu 'dod chags par mi 'gyur ro//} इयं दृष्टिः संरागाय संवर्तते नासंरागाय अ.श.२७९क/२५६.
• क्रि. आचरेत् बो.अ.५.८९; समाचरेत् ज्ञा.सि.१७.१३; द्र.— {kun tu spyad par bya/} ।। • भू.का.कृ. समुदाचरितः — पूर्वभावितानामिति पूर्वाभ्यस्तानाम्, पूर्वं समुदाचरितानामित्यर्थः अभि.स.भा.२७क/३७; • वि. आसमुदाचारिकः — {kun tu spyad pa'i chos} आसमुदाचारिकान् धर्मान् वि.व.१४९ख/२.१२३.
kun tu spyad par bya
• क्रि. आचरेत् वि.सू.४३ख/५५; समुदाचरेत् वि.सू.९३ख/११२; समाचरेत्, द्र.— {kun tu spyad} समाचरेत् ज्ञा.सि.१७.१३; • सं. संव्यवहरणम् — {des gnyis ka kun tu spyad par bya} उभाभ्यामनेन संव्यवहरणम् वि.सू.२७ख/३९.
• क्रि. आचरति शि.स.१४७क/१४१; समुदाचरति अ.भा.२३३क/७८३; परिभुङ्क्ते लो.को.२२; परिचारयति सु.प.३४क/१३; • सं. १. आचारः — {mchod pa'i yo byad 'os gyur pa'i/} /{kun spyod 'di ni bdag gis blangs//} गृहीतोऽस्माभिराचारः पूजापरिकरोचितः । अ.क.६७ख/६.१७१; समाचारः — {dge ba kun tu spyod pa la dga'} कुशलसमाचारे रमते बो.भू.९९ख/१२७; समुदाचारः — {don dang ldan pa ma yin pa yid du mi 'ong ba kun tu spyod pa thams cad ma gtogs pa la sems dang mthun par byed pa} सर्वानर्थोपसंहितामनापसमुदाचारपरिवर्जनैः चित्तानुवर्तनता बो.भू.७६क/९७; परिचरणम् वि.सू.२०ख/२४; चरितम् — {gzhan dag gi 'jug pa ni kun du spyod pa zhes bya ba'i tha tshig go//} अन्येषां वृत्तिः चरितमिति यावत् त.प.१०८ख/६६८; चेष्टितम् — {lce gnyis gang zhig khros pas kun spyod gtsang ma rnams la ni/} /{rdzun gyi skyon brjod mi bzad dug ni rab tu spro byed pa//} क्रौर्येण ये द्विरसनाः शुचिचेष्टितानां मिथ्यापवादविषयं विषमुत्सृजन्ति । अ.क.२८१क/१०५.१; आचरितम् — {spre'u'i sde dpon gyi kun tu spyod pa} आचरितं मर्कटयूथपतेः वि.व.१२३क/१.१२ २. सञ्चारः — {rtsa'i kun tu spyod pa} नाडीसञ्चारः वि.प्र.७०ख/४.१२५; {srog gi kun spyod dag la} प्राणस्य सञ्चारतः वि.प्र.४८क/४.५० । ३. समन्तचारित्रम् — {kun tu spyod pa'i blo gros} समन्तचारित्रमतिः म.व्यु.६८१; • पा. समन्तचर्या, चर्याभेदः — सर्वचित्तेषु या चर्या समन्तचर्येति कथ्यते गु.स.१५१ख/१२६.
पा. = {kun phan} समाहितम्, अर्थालङ्कारभेदः मि.को.९१ख; {bya ba 'ga' zhig rtsom pa la/skal} {ba yi ni stobs las kyang /} {de yi sgrub byed phun tshogs gang /} {de ni kun phan par brjod} किंचिदारभमाणस्य कार्यं दैवबलात्पुनः । तत्साधनसमापत्तिर्या तदाहुः समाहितम् का.आ.२.२९५.
kun tu 'phags pa
भू.का.कृ. समुद्गतः — {rin chen kun tu 'phags pa} रत्नसमुद्गतः ग.व्यू.२७६क/३; {kun tu 'phags pa'i dpal} समुद्गतश्रीः ग.व्यू.२७६क/३.
kun tu 'phags pa'i dpal
ना. समुद्गतश्रीः, बोधिसत्त्वः ग.व्यू.२७६क/३.
kun tu 'phel ba
संचयः — {lta ba de ni kun tu 'dod chags pa med par 'gyur gyi kun tu 'dod chags par mi 'gyur ro//}…{kun tu 'bri bar 'gyur gyi kun tu 'phel bar mi 'gyur} इयं दृष्टिः संरागाय संवर्तते नासंरागाय…संचयाय नापचयाय अ.श.२७९क/२५६.
kun tu 'phel bar 'gyur
क्रि. संचयाय संवर्तते अ.श.२७९क/२५६.
kun tu 'pho ba
= {'pho ba} सङ्क्रान्तिः; सङ्क्रमः लो.को.२२.
kun tu 'phrul ba
भू.का.कृ. आघूर्णितम् — {mgrin pa'i nang nas snyan sgrogs shing /} {mig ni kun tu 'phrul ba yi/} {phug ron} कलक्वणितगर्भेण कण्ठेनाघूर्णितेक्षणः । पारावतः का.आ.२.१०.
वि. = {sbyin pa'i gnas su gyur pa chen po} महाहवनीयः मि.को.११६ख ।
kun tu sbyor ba
• क्रि. संयोजयति — अभि.स.भा.४१क/५७; संप्रयोजयति — अभि.स.भा.४१क/५७; श्लिष्यते — र.वि.१००क/४७; सङ्घटते — {sgra rnams gang dang gang dag gi/} /{yul du gang dang gang brjod pa/} /{de de kun du sbyor ba ni/} /{dngos su med de chos nyid yin//} यस्य यस्य हि शब्दस्य यो यो विषय उच्यते । स स सङ्घटते नैव वस्तूनां सा हि धर्मता ।। त.स.३३क/३३९; • सं. [1] संयोगः — उभयसंयोगविसंयोगः अभि.स्फु.१४७क/८६६; समायोगः मि.को.१७४ख; • पा. संयोजनम् — {rjes su chags pa'i kun tu sbyor ba} अनुनयसंयोजनम् अभि.स.भा.४१क/५७; {nyon mongs kun sbyor la'ang} छो.को.१०; द्र. {kun tu sbyor ba dgu/} {kun tu sbyor ba gsum/}
kun tu sbyor ba dgu
नव संयोजनानि : १. {rjes su chags pa} अनुनयः, २. {khong khro ba} प्रतिघः, ३. {nga rgyal} मानः, ४. {ma rig pa} अविद्या, ५. {lta ba} दृष्टिः, ६. {mchog tu 'dzin pa} परामर्शः, ७. {the tshom} विचिकित्सा, ८. {phrag dog} ईर्ष्या, ९. {ser sna} मात्सर्यम् म.भा.२. २-३.
kun tu sbyor ba tha ma'i cha dang mthun pa
अवरभागीयः संयोजनः — {kun tu sbyor ba tha ma'i cha dang mthun pa} अवरभागीयानां संयोजनानाम् अभि.सू.२.
kun tu sbyor ba thams cad gtan du gtugs pa
सर्वसंयोजनपर्यादानम् — {kun tu sbyor ba thams cad gtan du gtugs pa 'bras bu yin pa} सर्वसंयोजनपर्यादानफलत्वम् अभि.सू.२.
kun tu sbyor ba thams cad yongs su gtugs pa
सर्वसंयोजनपर्यादानम् — {kun tu sbyor ba thams cad yongs su gtugs pa'i yongs su shes pa} सर्वसंयोजनपर्यादानपरिज्ञा अभि.सू.२.
kun tu sbyor ba ma spangs pa
वि. अप्रहीणसंयोजनः ल.अ.१०३ख/५०.
kun tu sbyor ba gsum
त्रीणि संयोजनानि : १. {'jig tshogs la lta ba} सत्कायदृष्टिः, २. {tshul khrims dang brtul zhugs mchog tu 'dzin pa} शीलव्रतपरामर्शः, ३. {the tshom} विचिकित्सा ।
kun tu sbyor ba gsum spangs pa
वि. त्रिसंयोजनप्रहीणः — न तु महामते स्रोतापन्नस्य त्रिसंयोजनप्रहीणस्य रागद्वेषमोहाः प्रवर्तन्ते ल.अ.१०२ख/४९.
kun tu sbyor ba lhag ma dang bcas pa
वि. सावशेषसंयोजनः लो.को.२३.
kun tu sbyor ba'i ris
पा. संयोजननिकायः — {gal te bzod pa rnams kyis nyon mongs pa spangs pa'i phyir bstan bcos las kun du sbyor ba'i ris dgu zhes 'byung ba dang 'gal lo zhe na} क्षान्तिभिः क्लेशप्रहाणान्नव संयोजननिकाया ज्ञानबध्या इति शास्त्रविरोध इति चेत् अभि.भा.१८क/९२९; द्र.—
kun tu sbyor ba'i ris dgu
नव संयोजननिकायाः : १. {sdug bsngal la chos shes pas spang bar bya ba} दुःखधर्मज्ञानप्रहातव्यः, २. {kun 'byung la chos shes pas spang bar bya ba} समुदयधर्मज्ञानप्रहातव्यः, ३. {'gog pa la chos shes pas spang bar bya ba} निरोधधर्मज्ञानप्रहातव्यः, ४. {lam la chos shes pas spang bar bya ba} मार्गधर्मज्ञानप्रहातव्यः, ५. {sdug bsngal la rjes su shes pas spang bar bya ba} दुःखान्वयज्ञानप्रहातव्यः, ६. {kun 'byung la rjes su shes pas spang bar bya ba} समुदयान्वयज्ञानप्रहातव्यः, ७. {'gog pa la rjes su shes pas spang bar bya ba} निरोधान्वयज्ञानप्रहातव्यः, ८. {lam la rjes su shes pas spang bar bya ba} मार्गान्वयज्ञानप्रहातव्यः, ९. {bsgom pas spang bar bya ba} भावनाप्रहातव्यः अभि.स्फु.९३०.
kun tu sbyor bar 'gyur
क्रि. संयोगाय संवर्तते अ.श.२७९क/२५६.
kun tu sbyor bar byed pa
• क्रि. संयोजयति श्रा.भू.१६०ख/४०९; • सं. संयोजना; द्र.— {kun tu sbyor bar mi byed pa} असंयोजना सु.प.३८क/१७.
kun tu sbyor bar mi byed pa
• क्रि. न संयोजयति सु.प.३८क/१७; • सं. असंयोजना — या च रूपवेदनासंज्ञासंस्कारविज्ञानानामसंयोजना, अविसंयोजना, इयं प्रज्ञापारमिता सु.प.३८क/१७.
kun tu ma brtags pa
भू.का.कृ. असमीक्षितम् — {khyod ni kun tu ma brtags par//byed} {pas g}.{yo ba 'ba' zhig las//} असमीक्षितकारिण्या त्वया केवलचापलात् । अ.क.३४५ख/४५.३९.
kun tu ma bsdams pa
असंयतम् — {kun tu ma bsdams par spyod pa} असंयतचारी रा.प.२३५क/१३०.
भू.का.कृ. न आगृहीतः — {ji ltar sred pas 'dag pa'i chal sran chung gi phye ma'i lde gu bskams pas lus bzung ba bzhin du lus kun du bzung ba de ltar ni gang gis kyang lus kun du ma bzung ste} न चात्मभाव एवं केनचिदागृहीतो यथा तृष्णया, शुष्कमसूरोपस्नानलेपाङ्गवत् अभि.भा.७क/८८९.
kun tu ma bsrungs pa
असंरक्षितम् — {kun tu ma bsrungs pa'i tshig med pa yin} नासंरक्षितवचनः शि.स.७२क/७०.
kun tu mi 'chad
क्रि. न समुच्छिनत्ति — {rtse mo thob pa ni yongs su nyams kyang dge ba'i rtsa ba rnams kun tu mi 'chad kyi} परिहीणोऽपि मूर्धलाभी कुशलमूलानि न समुच्छिनत्ति अभि.भा.१५क/९१९.
kun tu mi 'byung ba
असमुदाचारः — {kun tu mi 'byung bar mngon par rtogs pa} असमुदाचाराभिसमयः अभि.स.भा.९०क/१२२.
• क्रि. विसंयोजयति — {kun tu mi sbyor bar mi byed} न विसंयोजयति सु.प.३८क/१७; • सं. विसंयोजना — {kun tu mi sbyor bar mi byed pa} अविसंयोजना सु.प.३८क/१७.
kun tu mi rmongs pa
वि. असम्मूढः — {lus la lus kyi rjes su lta zhing gnas pa de'i dran pa nye bar gnas shing kun tu mi rmongs pa yin} तस्य काये कायानुपश्यिनो विहरत उपस्थिता स्मृतिर्भवत्यसम्मूढा अभि.भा.१२ख/९०५.
kun tu mi zhum
क्रि. न संलीयते — {sems mi zhum kun tu mi zhum} चित्तं नावलीयते न संलीयते म.व्यु.७२७३.
kun tu mig
= {kun tu spyan/}
kun tu myags pa
भू.का.कृ. संक्लिन्नः अभि.सू.२; द्र. {myags pa/}
kun tu myur ba
समन्तजवः लो.को.२३.
kun tu myong ba
संवेदनम्; संवित्तिः, तुल. {myong ba/} {kun tu myong bar 'gyur/}
kun tu myong bar 'gyur
क्रि. संवेदयति म.व्यु.७२८२.
kun tu dman 'gro
आदीनवः ( क्लेशः रा.को.१.१७४) लो.को.२३.
kun tu dmar ba
आलोहितम् — {myos pas kun tu dmar ba yis/} {bkab pa bzhin gyi zla ba 'di} अयमालोहितच्छायो मदेन मुखचन्द्रमाः का.आ.२.८८.
kun tu rmongs pa
• क्रि. सम्प्रमुह्यति — {bdag gi yid ni kun tu rmongs} मनो मे सम्प्रमुह्यति वि.व.२१४क/१.८९; • सं. सम्मोहः — {'di dag gis ni go rims bzhin du sngon gyi mtha' dang phyi ma'i mtha' dang bar la kun du rmongs pa zlog par byed do//} एता हि पूर्वापरान्तमध्यसम्मोहं व्यावर्तयन्ति यथाक्रमम् अभि.भा.६२क/१११३; व्यामोहः — का.आ.३.१०१; सम्भ्रमः — {gdung bar gyur pa'i lan bu'i 'od ltar bung ba'i tshogs gtibs rnam par 'phrul ba kun rmongs gyur//} व्यालोलालकाभभ्रमरमिलद्विभ्रमः संभ्रमोऽभूत् ।। अ.क.२४२क/२८.२०; सम्मोहनम् — {kr}-{iSh+Na sA ri'i mig dag dang //kun} {rmongs gso bas nag po ni/} {brtsegs pa'i ri mos reg pa yis//} संमोहनैर्जीवनैश्च कृष्णसारैर्विलोकनैः । कालकूटच्छदस्पृष्टैः अ.क.११०क/१०.११५; • भू.का.कृ. सम्मूढः — कर्मविपाकसंमूढत्वात् सू.अ.२१५क/१२०; अभि.भा.२३६क/७९४; सम्भ्रमितः, तुल. {kun tu rmongs par byas pa} सम्भ्रमितः अभि.स्फु.२९६क/११४९.
= {kun tu rmongs byed dam kun rmongs par byed pa} ।। • क्रि. सम्मोहयति क्लेशो हि प्रवर्तमानो दश कृत्यानि करोति । मूलं दृढीकरोति…आलम्बने संमोहयति अ.भा.२२६ख/७६०; • सं. १. व्यामोहनम् — {pha rol kun tu rmongs byed la/} {gab tshig dag ni nyer mkho ldan} परव्यामोहने चापि सोपयोगाः प्रहेलिकाः का.आ.३.९७; व्यामोहकारणम् — {gang du grangs kyis kun rmongs par/} {byed pa grangs nyid ces bya ste} संख्याता नाम संख्यानं यत्र व्यामोहकारणम् का.आ.३.१०१; सम्मोहनम्, द्र.— {rmongs par byed pa} मोहनम् ल.अ.१९०क/१६२ २. सम्मोहनः ( मोहनः रा.को.३.७८८), कामदेवस्य पञ्चसु बाणेष्वेकः श.को.२५.
भू.का.कृ. निर्भर्त्सितः, द्र.— {smad pa/} {kun tu smad par byas par gyur pa} निर्भर्त्सितः रा.प. २४१क/१३९.
kun tu smad par byas pa
भू.का.कृ. निर्भर्त्सितः, द्र.— {kun tu smad par byas par gyur pa/} भू.का.कृ. निर्भर्त्सितः — निर्भर्त्सितापि च समन्तात् रा.प. २४१क/१३९.
kun tu smra ba
संलपनम् — {smra ba dang kun tu smra ba dang so sor yang dag par dga' bar bya bas dus dus su thad du 'gro ba} आलपनसंलपनप्रतिसम्मोदनैः कालेनोपसंक्रमणतया बो.भू.७५ख/९७.
kun tu gtses pa
• क्रि. समाद्रवत् — मारः स्फारविकारेण बोधिसत्त्वं समाद्रवत् अ.क.२५.६०; • भू.का.कृ. = {kun tu gnod par gyur pa} समभिद्रुतः म.व्यु.५३५९.
• क्रि. संक्रीडते — {rgod pas yongs su zin pa'i sems kyis}…{kun tu rtse zhing kun tu ca co 'don la} औद्धत्याभिनिगृहीतेन चेतसा…संक्रीडते संकिलिकिलायते बो.भू.९१क/११५; • सं. संक्रीडनम् वि.सू.४४क/५५.
kun tu rtsom pa
• क्रि. आरभते सू.अ.१९२क/९१; समारभते; • सं. समारम्भः — षष्ठे सप्तमेऽष्टमे च सम्यग् ज्ञानसमारम्भविशुद्धिः बो.भू.१८५क/२४३; अ.क.२९.९; आरम्भः ।
kun tu tshogs pa
• सं. सन्निपातः — बोधिसत्त्वसमागमं बोधिसत्त्वसमवसरणं बोधिसत्त्वसंनिपातम् ग.व्यू.२९०ख/१२; • पा. समागता, प्रहेलिकाभेदः — {tshig mtshams sbyar bas don sbas pa/kun} {tu tshogs pa zhes par brjod} आहुः समागतां नाम गूढार्थां पदसन्धिना का.आ.३.९८.
kun tu tshogs pa'i gab tshig
पा. समागता प्रहेलिका, प्रहेलिकाभेदः; द्र. {kun tu tshogs pa/}
kun tu tshol ba
= {kun tu 'tshol ba} ।। • क्रि. पर्येषते अभि.स.भा.१३क१६; • सं. पर्येषणम्, ओ णा — औदारिकतेति स्थूलता वस्तुमात्रपर्येषणाकारत्वात् त्रि.भा.१६२क/७२; समन्वेषणम्, द्र.— {kun tu tshol ba la zhugs pa} समन्वेषितुमारब्धः अ.श.८८क/७९; • वि. पर्येषकः — वितर्कः पर्येषकः त्रि.भा.१६१ख/७२. • (द्र. {tshol ba/} {yongs su tshol ba/} {klan ka tshol ba}){kun tu tshol ba la zhugs pa} समन्वेषितुमारब्धः अ.श.८८क/७९.
• क्रि. संलीयते — {sems mi zhum kun tu mi zhum} चित्तं नावलीयते न संलीयते म.व्यु.७२७३; • भू.का.कृ. आलीनः — {sems kun tu zhum pa} आलीनचित्तता अभि.अ.१.६१; संलीनः — पुद्गलोऽसंलीनचित्तः श्रा.भू.१४ख/३१.
kun tu zhe sdang ba
संद्वेषः — संद्वेषाय नासंद्वेषाय अ.श.२७९क/२५६.
kun tu zhe sdang ba med pa
असंद्वेषः — संद्वेषाय नासंद्वेषाय अ.श.२७९क/२५६.
kun tu zhe sdang ba med par 'gyur
क्रि. असंद्वेषाय संवर्तते अ.श.२७९ख/२५६.
kun tu zhe sdang bar 'gyur
क्रि. संद्वेषाय संवर्तते अ.श.२७९क/२५६.
kun tu zhen pa
• भू.का.कृ. आसक्तः — {sems ni gzhan du kun zhen kyang //} अन्यत्रासक्तमनसाऽपि त.स.४६क/४५८; मि.को.१२६ख; सन्निविष्टः श्रा.भू.७ख/१६; • वि. परायणः लो.को.२४.
• क्रि. संरक्षति श्रा.भू.६६; • सं. आरक्षा — आरक्षा चापि ह्रीः संसरतां सर्वदोषेभ्यः सू.अ.२२१ख/१३०; वि. आरक्षकः — {lus dang ngag gis bslab pa'i gzhi rnams la dran pa dang shes bzhin du spyod pas kun nas srung bar byed pa yin no//} कायेन वाचा शिक्षापदानां स्मृतिसम्प्रजन्यचारिकया चारक्षकः बो.भू.७५क/९७.
kun tu srungs shig
क्रि. आरक्षयिष्यथ लो.को.२७.
kun tu bsags pa
= {kun nas bsags pa/}
kun tu bsung
= {kun tu dri bsung} समन्तगन्धः, पुष्पभेदः म.व्यु.६१९२.
kun tu bsrung ba
• सं. आरक्षा — {'jigs pa'i gnas rnam pa sna tshogs las sems can rnams kun nas bsrung ba} विचित्रेभ्यो भयस्थानेभ्यः सत्त्वानामारक्षा बो.भू.७५ख/९७; संरक्षणम् — माता निशि प्रबुद्धैव संरक्षणपराभवत् अ.क.८२.१३; • वि. आरक्षकः — {'jug pa dang ldog pa'i tshul khrims rjes su bsrung ba'i phyir kun nas bsrung ba'i tshul khrims} प्रवृत्तिनिवृत्तिशीलानुरक्षणादारक्षकं शीलम् बो.भू.१००क/१२७.
kun tu bsrung ba'i tshul khrims
पा. आरक्षकं शीलम्, शीलभेदः — {'jug pa dang ldog pa'i tshul khrims rjes su bsrung ba'i phyir kun nas bsrung ba'i tshul khrims} प्रवृत्तिनिवृत्तिशीलानुरक्षणादारक्षकं शीलम् बो.भू.१००क/१२७.
kun tu bsrung bar bgyi
क्रि. आरक्षिष्यामि स.दु.२२७/२२६.
kun tu bsrungs pa
भू.का.कृ. = {kun nas bsrungs pa} आरक्षितम् — {dran pa kun tu bsrungs pa} आरक्षितस्मृतिः श्रा.भू.५क/९.
१. (= {ku mu da gnyen}) = {zla ba} कुमुदबान्धवः, चन्द्रः छो.को.१०/रा.को.२.१४७; द्र. {kun da/} 2. = {zla ba'i 'od} कौमुदी, ज्योत्स्ना छो.को.१०/रा.को.२.२०८; द्र. {ku mu da phan/}
kun du ru
कुन्दुरुः १. सुगन्धिद्रव्यविशेषः वि.प्र.१००क/३.२०; तत्पर्यायाः : पालङ्की, मुकुन्दः, कुन्दः अ.को.२.४.१२१ २. सुरतम् — {kun du ru'i sbyor bas rjes su chags par byed} कुन्दुरुयोगेनानुरागयन्ति हे.त.१८क/५८; हे.त.१६क/५०.
kun du ru skyes
वि. कुन्दुरुजम् — {kun du ru skyes bde} सुखं कुन्दुरुजम् हे.त.१५ख/४८.
kun du ru byed
क्रि. कुन्दुरुं कुरुते — {bo la ka k+ko lar bcug nas/} /{kun du ru byed brtul zhugs can//} कक्कोले बोलकं क्षिप्त्वा कुन्दुरुं कुरुते व्रती हे.त. २०ख/६६.
kun dong
= {btsong} पलाण्डुः — {kun dong chang ni btung bar bcas/} /{'di kun cha mnyam byas nas ni/} /{ras ris nye bar sbyin sreg bya//} पलाण्डुं ससुरासवा । सर्वान्येतानि समं कृत्वा जुहुयात् अग्नौ पटसन्निधौ ।। म.मू.२७७क/४३५; म.व्यु.५७३४; द्र.— {kun dong /} {btsong} बो.को.१९; {btsong sgog pa'i bye brag} छो.को.१०; तत्पर्यायः : {rtsa bzang} सुकन्दकः मि.को.५९ख ।
• वि. सर्वात्मा — {kun tu bzang po kun bdag nyid} समन्तभद्रः सर्वात्मा ज्ञा.सि.२२१/१४२; • अव्य. = {kun nas bdag nyid} सर्वात्मना — {kun nas bdag nyid dang mtshungs na} सर्वात्मना च सारूप्ये त.स.७४ख/६९७.
• सं. १. = {chu} सर्वतोमुखम्, जलम् अ.को.१.१२.४ २. समन्तमुखः, बुद्धस्य पर्यायः — एवंरूपं मैत्रेय तथागतेन धर्मचक्रं प्रवर्तितं यस्य प्रवर्तनात्…समन्तमुख इत्युच्यते ल.वि.२०३ख/३०७ ३. समन्तमुखा, धारणीविशेषः ग.व्यू.३९०क/९७; • ना. समन्तमुखम्, नगरम् — दक्षिणापथे वैत्रमूलको नाम जनपदः । तत्र समन्तमुखे नगरे समन्तनेत्रो नाम गान्धिकः श्रेष्ठी प्रतिवसति ग.व्यू.१९क/११६.
kun nas sgor 'jug pa
समन्तमुखप्रवेशः — {kun nas sgor 'jug pa'i 'od zer gtsug tor dri ma med par snang ba de bzhin gshegs pa thams cad kyi snying po dang dam tshig la rnam par lta ba zhes bya ba'i gzungs} समन्तमुखप्रवेशरश्मिविमलोष्णीषप्रभसर्वतथागतहृदयसमयविलोकितनाम धारणी क.त.५९९.
kun nas sgrib par byed
क्रि. आच्छादयति श.को.२६.
kun nas brgyan pa
भू.का.कृ. समलंकृतः — {skyes bu chen po'i mtshan sum bcu rtsa gnyis kyis kun nas brgyan pa'i lus dang ldan pa} द्वात्रिंशता महापुरुषलक्षणैः समलंकृतगात्रः वि.व.१७०क/१.५९.
kun nas bsgos pa
भू.का.कृ. अवलिप्तम् वि.प्र.१४७क/१०४.
kun nas 'ching ba
आबन्धः, बन्धनम् — {sdug bsngal phyin ci log blo dang /} /{sred pa kun nas 'ching ba ni/} दुःखे विपर्यासमतिस्तृष्णा चाबन्धकारणम् । प्र.अ.८०ख/८८.
kun nas nyon mongs pa
• क्रि. संक्लिश्यते अभि.स.भा.१४ख/१९; • सं. संक्लेशः — {kun nas nyon mongs pa dang rnam par byang ba} संक्लेशव्यवदानम् प्र.अ.२७ख/३१; • वि. संक्लिष्टः — स…आकाङ्क्षन् संक्लिष्टाया लोकधातोः परिशुद्धतामधितिष्ठति द.भू.२६९ख/६१; सांक्लेशिकः — पापकैरकुशलैर्धर्मैः सांक्लेशिकैः बो.भू.९८ख/१२५; परिखिद्यमानः — षट्सु गतीषु परिखिद्यमानाः स.पु.२०ख/३२.
kun nas nyon mongs pa can
वि. संक्लिष्टः म.व्यु.१६७; एकान्तक्लिष्टः म.व्यु.१८४; सांक्लेशिकः ख.टी.१४२-४; {kun nas nyon mongs pa can gyi chos} सांक्लेशिकधर्मः लो.को.३३.
kun nas nyon mongs pa can du gyur pa
वि. संक्लिष्टः अभि.सू.२; {kun nas nyon mongs pa can du gyur pa'i sems} संक्लिष्टचित्तम् लो.को.३३.
kun nas nyon mongs pa can ma yin pa
वि. असंक्लिष्टः — {chos thams cad ni kun nas nyon mongs pa can ma yin pa} असंक्लिष्टाः सर्वधर्माः म.व्यु.१६७.
kun nas nyon mongs pa dang ldan pa
वि. संक्लेशोपसंहितम् — यानीमानि कर्माण्यकरणीयानि सम्यक्संबुद्धविवर्णितानि संक्लेशोपसंहितानि द.भू.२०७ख/२५.
kun nas nyon mongs pa dang rnam par byang ba
संक्लेशव्यवदाने — {'o na ci'i phyir bcom ldan 'das kyis mngon sum dang rjes su dpag pa'i dbye ba dang}…{kun nas nyon mongs pa dang rnam par byang ba'i dbye ba bstan zhe na} किमर्थं तर्हि प्रत्यक्षानुमानभेदः…भगवता निर्दिष्टः, संक्लेशव्यवदाने च प्र.अ.२७ख/३१; {kun nas nyon mongs pa dang rnam par byang ba'i gzhi} संक्लेशव्यवदानवस्तु अभि.सू.२.
kun nas nyon mongs pa dang rnam par byang bar 'dzin pa
असंक्लेशः — प्रज्ञापारमिता न द्वयेन द्रष्टव्या न अद्वयेन…न संक्लेशतो न असंक्लेशतः कौ.प्र.१४२ख/९५; असंक्लेशता — या च रूपवेदनासंज्ञासंस्कारविज्ञानानामसंक्लेशता अव्यवदानता, इयमुच्यते प्रज्ञापारमिता सु.प.३८ख/१७. {kun nas nyon mongs pa med pa} ।। • सं. निःसंक्लेशः — धर्माभावोपलब्धिश्च निःसंक्लेशविशुद्धिता सू.अ.१८८ख/८६; असंक्लेशः लो.को.३३; • पा. असंक्लिष्टः, समाधिविशेषः अ.सा.४३०ख/२४३; • वि. अपरिक्लिष्टम् — {kun nas nyon mongs pa med pa'i sems dang ldan pa} अपरिक्लिष्टचित्तः द.भू.२०७ख/२५; असंक्लिष्टम् ।
kun nas nyon mongs pa med pa'i brtson 'grus dang ldan pa
वि. अपरिक्लिष्टवीर्यः द.भू.२०७ख/२५.
kun nas nyon mongs pa med pa'i sems dang ldan pa
वि. अपरिक्लिष्टचित्तः द.भू.२०७ख/२५.
kun nas nyon mongs pa'i 'bras bu can
वि. संक्लेशफलः — {de ni kun nas nyon mongs pa'i 'bras bu can yin pa 'ba' zhig tu zad de} स केवलमेषां संक्लेशफल एव त.प.२६१ख/९९३.
kun nas nyon mongs pa'i gzhi
संक्लेशवस्तु — {kun nas nyon mongs pa'i gzhi shes par bya ba'i phyir} संक्लेशवस्तुज्ञापनार्थम् अभि.सू.२.
kun nas nyon mongs par 'gyur ba
क्रि. संक्लिश्यते — गहनोपविचारेषु ये च संक्लिश्यन्ते विशुध्यन्ते च बो.भू.१८३क/२४१; {kun nas nyon mongs par 'gyur ba ma yin pa} न संक्लिश्यते सु.प.३८ख/१७; संक्लेशाय संवर्तते अ.श.२७९क/२५६.
kun nas nyon mongs par 'gyur ba ma yin pa
क्रि. न संक्लिश्यते — न विज्ञानं संक्लिश्यते वा व्यवदायते वा सु.प.३८ख/१७.
kun nas nyon mongs par byed pa
वि. सांक्लेशिकः — पापकैरकुशलैर्धर्मैः सांक्लेशिकैः पौनर्भविकैः अ.श.२४१ख/२२२.
kun nas btags pa
= {srog chags rgyan po} समाह्वयः, प्राणिद्यूतम् : {lug thug dang bya gag sogs srog chags 'thab pa'i tha snyad can gyi rgyan po rtse ba'i ming} मि.को.४३क; पशु-पक्षिद्यूतम् रा.को.५.२७६.
kun nas drangs pa
भू.का.कृ. आकृष्टः — आकृष्टा जनता च युक्तविहितैर्धर्मैः सू.अ.१८१क/७६.
kun nas drud pa
भू.का.कृ. परिघृष्टः — {sas kun nas drud pa} मृदा…परिघृष्टम् वि.सू.३६क/४६.
= {kun nas slong ba} समुत्थानम् म.व्यु.६५२३; द्र. {ldang ba/}
kun nas ldang byed
= {kun nas ldang bar byed pa/}
kun nas sdud pa
= {kun sdud/}
kun nas bsdus pa
= {kun tu bsdus pa/}
kun nas bsdoms pa
=( {kun nas sdom pa} इति पाठः) वि. परिपिण्डितम् — संकलनचित्तं तद्यथा विचारितमर्थं मूलचित्ते संक्षिप्य परिपिण्डिताकारं वर्तते सू.अ.१९०ख/८९.
kun nas gnas pa
= {kun tu gnas pa/}
kun nas mnar ba
• क्रि. आघातयति म.व्यु.५२३१; • सं. आघातः, तुल. {mnar ba/}
kun nas mnar sems
१. आघातः — {kun nas mnar sems kyi sems dang ldan pa} आघातचित्तः बो.भू. ९६ख/१२३; {kun nas mnar sems kyi sems}…{med pa} नाघातचित्तो भवति बो.भू.७७क/९९; नन्दी अनुनयो न भवति आघातो वा द्वेषो वा अभि.स्फु.२७१क/१०९३ २. आघातचित्तम्, द्र.— {mnar sems/} {'tshe ba'i sems sam khro sems} छो.को.४७७.
kun nas mnar sems kyi dngos po
आघातवस्तु — {kun nas mnar sems kyi dngos po med pa} आघातवस्त्वभावः अभि.सू.२; {kun nas mnar sems kyi dngos po lan mang du byed pa} आघातवस्तुबहुलीकारः अभि.सू. २; = {kun nas mnar sems kyi gzhi/}
kun nas mnar sems kyi gzhi
आघातवस्तु — {kun nas mnar sems kyi gzhi med pa} आघातवस्त्वभावः अभि.सू.२; = {kun nas mnar sems kyi dngos po/}
वि. समुत्थापकः — न हि सुविक्रान्तविक्रामिन् रूपस्य कश्चिदुत्थापको वा समुत्थापको वा सु.प.४०ख/१९; म.व्यु.४६८३; मि.को.१०२क ।
kun nas slong ba'i dge ba
समुत्थानेन कुशलः अभि.सू.२.
kun nas slong ba'i sems pa
समुत्थानचेतना अभि.सू.२.
kun nas slong bar byed pa
• क्रि. समुत्थापयति अभि.भा.७२क/११५१; समुत्थाप्यते अभि.भा.१९६-१/५९६; उत्थापयति वा.टी.७७क/३२; • वि. समुत्थापकः — {kun nas slong bar byed pa'i rnam par rtog pa} समुत्थापकस्य विकल्पस्य त.प.३०४क/१०६७; समुत्थापिका — वाक्समुत्थापिकावस्था चित्तस्य वितर्कः अभि.स्फु.२९६क/११४८.
kun nas slong bar byed pa ma yin pa
वि. असमुत्थापकः अभि.सू.२.
kun nas bsags pa
= {kun bsags pa} ।। • भू.का.कृ. आचितम् — कर्मणा कृतेन संचितेन आचितेन उपचितेन अ.सा.१५९क/८९; सञ्चितम् — {kun bsags pa'i dge ba'i rtsa ba dag gis} संचितैः कुशलमूलैः ल.अ.९५ख/४२; • पा. १. आचितः (शाकटभारे पु. वा.को.६३९; रा.को.१.१६८), शाकटभारः — शाकटो भार आचितः अ.को.२.९.८७; तुल. {tu lA nyi shu la b+hA ra zhes bya ste khur tshad do/} /{de bcu la /} {aA tsi taH kun ba'asags zer/} {der ma zad sha ka Ta'i khur srang nyi khri'i tshad can la'ang de skad brjod do} मि.को.२२क । २. आचितम् (दशभारमाने नपु. वा.को.६३९; रा.को.१.१६८), दशभारपरिमाणम् — आचितं दशभाराः स्युः अ.को.२.९.८७.
kun nas bsubs pa
भू.का.कृ. संमृदितम् — {gos kun nas bsubs pa la'o//} संमृदितचीवरस्य च वि.सू.७०क/८६.
kun nas bsrung ba
= {kun tu bsrung ba/}
kun nas bsrungs pa
= {kun tu bsrungs pa/}
kun nas bslangs pa
• सं. समुत्थानम् — {bag chags yongs su smin pa'i rgyu las mi slu ba gang zhig kun nas bslangs pa de la de skad ces bya'o//} वासनापरिपाकहेतुतः समुत्थानं यस्याविसंवादस्य स तथोक्तः त.प.१८ख/४८४; • भू.का.कृ. समुत्थितः — यस्माच्चान्तग्राहदृष्टिः सत्कायदृष्टिसमुत्थिता अभि.स्फु.१०५ख/७८८; समुत्थापितः — सम्यक्सङ्कल्पेन समुत्थापितवाचा म.टी.२७९क/१३८; • वि. समुत्थः — तस्माद् दृष्टिसमुत्थे …संज्ञाचित्ते विपर्यासौ अभि.स्फु.१००ख/७८०.
पा. आकृतिः, छन्दोविशेषः : {tshanadaH sdeb sbyor/} {de yang yi ge drug pa'i ming la/} {gA ya t+r+'i/} {dbyangs sgrogs}… {nyer gnyis pa/} {A kr}-{i ti/} {kun byed ldan} मि.को.९३ख; द्र.— {a metre} ({consisting of four lines with twenty}-{two syllables each}) मो.को.१२७.
kun brel ba
सर्वौघः (चतुरङ्गसैन्यसन्नाहः रा.को.५.३०९), {dpung tshogs bzhi go cha gyon zhing chas pa'i ming} मि.को.४९ख; द्र.— लो.को.३५; तत्पर्यायः : {thams cad go cha bdog pa} सर्वसन्नहनम् मि.को.४९ख ।
kun bros
= {kun tu bros pa/}
kun 'bigs
आविधः (: काष्ठादिवेधनसाधने वा.को.८३०) मि.को.२६क ।
kun 'byar
= {kun tu 'byar ba/}
kun 'byung
= {kun nas sam kun tu 'byung ba} ।। • क्रि. समुदेति अभि.भा.२ख/८७४; समुदयसत्यं यतो दुःखं समुदेति अभि.स.भा.३९ख/५५; सम्भवति द.भू.१८१क/११; समुदाचरति — पुरुषस्य तु कस्याञ्चित् स्त्रियां रागः समुदाचरति अभि.भा. २४०क/८०७; • सं. १. = {kun 'byung ba} समुदयः — {kun 'byung ba dang nub pa} समुदयोऽस्तङ्गमश्च अभि.स्फु.११६क/९०५; सम्भवः सू.अ.१५५क/४०; समुद्भवः सू.अ.१५५क/४०; समुत्पादः ज्ञा.सि.३.१७; समुदाचारः — वीतरागाणां कामधात्वालम्बनानां दृष्टीनां समुदाचारः अभि.स्फु.९३ख/७७०; समुत्थानम् — {kun nas 'byung ba'i kun 'byung ba} समुत्थानसमुदयः म.भा.११ख/३.८; • पा. १. समुदयः [1] आर्यसत्यभेदः — सत्यान्युक्तानि चत्वारि दुःखं समुदयस्तथा । निरोधो मार्ग इति अभि.को.६.२; हे.त.३क/४ [2] सास्रवाणां धर्माणामन्वर्थपर्यायः — ये सास्रवा उपादानस्कन्धास्ते सरणा अपि । दुःखं समुदयो लोको दृष्टिस्थानं भवश्च ते अभि.को.१.८; {'di las sdug bsngal kun 'byung bas kun 'byung ba'o} समुदेत्यस्माद् दुःखमिति समुदयः अभि.भा.१२८-४/२९ २. {kun nas 'byung ba} समुत्थानम्, त्रिविधेषु समुदयेष्वेकः — वासनाऽथ समुत्थानमविसंयोग एव च म.भा.११ख/३.८
वि. = {kun sbyin} सर्वदः — {sems can kun la kun stsol ba'i/} {'gro ba'i mgon la phyag 'tshal te} प्रणिपत्य जगन्नाथं…सर्वदं सर्वसत्त्वेभ्यः ज्ञा.सि. १.२.
क्रि. = {kun tu 'dzin par 'gyur} 1. ( वर्त.) आहरति — पूर्वाभ्यासेन तेनाहरति पुनरपि ज्ञानयोगं विशालम् वि.प्र.२७२ख/२.९७ २. (भवि.) आधारयिष्यति — एवम् अनागतेऽध्वनि अप्रमेयाणामसंख्येयानां बुद्धानां भगवतां सद्धर्ममाधारयिष्यति स.पु.७६क/१२९.
kun 'dzin ma
• सं. = {sa gzhi} विश्वम्भरा, पृथिवी बो.को.२३/रा.को.४.४३९; • ना. आधारणी, देवी म.व्यु.४२८८; मि.को.७क ।
kun 'dzin sems
= {kun 'dzin pa'i sems/}
kun rdzogs
= {kun tu rdzogs pa/}
kun rdzob
• पा. संवृतिः, द्विविधयोः सत्ययोरेकम् (तदन्यत्तु : {don dam} परमार्थः) म.भा.१२क/३.१०; सू.अ.१६४ख/५६; बुद्धिः — {blo ni kun rdzob yin par brjod} बुद्धिः संवृतिरुच्यते बो.अ.९.२; कल्पना — परचित्तविकल्पोऽसौ स्वसंवृत्या तु नास्ति स बो.अ.९.१०८; सा संवृतिः त्रिविधा : प्रज्ञप्तिसंवृतिः, प्रतिपत्तिसंवृतिः, उद्भावनासंवृतिश्च म.भा. १२क/३.१०; • वि. सांवृतम् — {rnam par rtog pa can gyi blo de kun rdzob yin la/} {des rnam par gzhag pa'i ngo bo gang yin pa de ni kun rdzob ces bya'o//} सा कल्पिका बुद्धिः संवृतिः, तया यद्व्यवस्थापितं रूपं तत् सांवृतमुच्यते त.प.१९४क/८५३; {kun rdzob gzugs su gnas nas} रूपमाश्रित्य सांवृतम् हे.त.२९ख/९८; द्र. {kun rdzob tu yod pa/}
kun rdzob rnam gnyis
द्विविधा संवृतिः : १. {kun rdzob gzhan la brten pa} संवृत्यन्तरव्यपाश्रक्रया, २. {rdzas gzhan la brten pa} द्रव्यान्तरव्यपाश्रक्रया अभि.स्फु.१६०ख/८९०.
वि. संवृतिसत्यकुशलः — स संवृतिसत्यकुशलश्च भवति द.भू.२१२क/२७.
kun rdzob sku
पा. संवृतिकायः — स्वार्थः परार्थः परमार्थकायस्तदाश्रिता संवृतिकायता च र.वि.३.१.
kun rdzob mngon sum
पा. संवृतिप्रत्यक्षम्, उपपत्तिसाधनन्यायस्यावान्तरभेदः : {'thad sgrub la mngon sum rjes dpag gnyis kyi ming tshad ma'i skabs dang 'dra/} {de la/} परमार्थप्रत्यक्षम् {don dam pa mngon sum/} संवृतिप्रत्यक्षम् {kun rdzob mngon sum} मि.को.११८ख ।
kun rdzob rjes dpag
= {kun rdzob pa rjes su dpag pa/}
kun rdzob tu yod pa
• पा. संवृतिसत् — {don gyi bya ba byed pa gang yin pa de nyid don dam pa yin la gzhan ni kun rdzob tu yod pa yin no//} यदर्थक्रियाकारि तदेव परमार्थः । तदन्यत्तु संवृतिसत् त.प.२०८क/८८६; संवृतिसत्त्वम्— {rnam par rtog pa can gyi blo de kun rdzob yin la/} {de rnam par gzhag pa'i ngo bo gang yin pa de ni kun rdzob ces bya'o/} /{de nyid kyang kun rdzob tu yod pa yin te} सा कल्पिका बुद्धिः संवृतिः, तया यद्व्यवस्थापितं रूपं तत् सांवृतमुच्यते संवृतिसत्त्वम् त.प.१९४क/८५३; • वि. सांवृतः — {don dam par khra bo la sogs pa'i gsal ba las ma gtogs pa'i rigs la sogs pa yod pa ma yin te/'di} {dag ni kun rdzob tu yod pa yin no//} न शाबलेयादिव्यक्तिव्यतिरिक्ता जात्यादयः परमार्थिकाः सन्ति सांवृतास्ते त.प.५क/४५५.
kun rdzob tha snyad
संवृत्याचारः — {kun rdzob tha snyad tshul las ni/} {de yi rigs su'ang de 'gyur ro//} तासामपि कुलास्ते स्युः संवृत्याचाररूपतः हे.त.२९ख/९८.
kun rdzob don dam
= {kun rdzob dang don dam} संवृतिपरमार्थः ।
kun rdzob don dam gzugs can
वि. वैवृतिसंवृतिरूपकम् — {kun rdzob don dam gzugs can gyi/} {byang chub sems ni rab tu bskyed} बोधिचित्तमुत्पादयेद् वैवृतिसंवृतिरूपकम् हे.त.२०ख/६६.
kun rdzob bden pa
= {kun rdzob kyi bden pa/}
kun rdzob pa
= {kun rdzob/}
kun rdzob pa rjes su dpag pa
पा. संवृत्यनुमानम्, उपपत्तिसाधनन्यायस्यावान्तरभेदः — {'thad sgrub la mngon sum rjes dpag gnyis kyi ming tshad ma'i skabs dang 'dra/} {de la/} परमार्थप्रत्यक्षम् {don dam pa mngon sum/} संवृतिप्रत्यक्षम् {kun rdzob mngon sum/} {rjes dpag la'ang /} संवृत्यनुमानम् {kun rdzob pa rjes su dpag pa/} परमा(र्था)नुमानम् {don dam pa rjes su dpag pa ste gnyis/} मि.को.११८ख ।
kun rdzob byang chub kyi sems
पा. संवृतिबोधिचित्तम् — {longs spyod rdzogs sku bde ba'i ngo bo nyid/} {kun rdzob byang chub sems zhes de la brjod} सांभोगिकं कायसुखस्वभावं तद् भण्यते संवृतिबोधिचित्तम् गु.सि. ३.१३.
• क्रि. १. आज्ञायते सु.प.४८क/२५; सम्प्रतीयते — {a khya ta yang gzhan las ni/} /{log par kun tu shes pa med//} आख्यातेषु च नान्यस्य निवृत्तिः सम्प्रतीयते । त.स.३६ख/३८२ । २. संज्ञायते स्म — सर्वत्र च श्रावक इति संज्ञायते स्म स.पु.७६क/१२८; • सं. १. = {grags pa} समज्ञा, कीर्तिः — अत्रैषा संज्ञा समज्ञा प्रज्ञप्तिर्व्यवहारः पञ्चसूपादानस्कन्धेषु यदुत बोधिसत्त्व इति अ.सा.१४ख/९; समाज्ञा मि.को.१२५ख २. परिज्ञा — तत्र परिज्ञासूत्रे परिज्ञेया धर्माः संक्लेशः परिज्ञा व्यवदानम् सू.अ.२३९क/१५२; आज्ञा (‘अज्ञा’ इति पाठः) — {gang chos thams cad kun tu shes pa} या च अज्ञा सर्वधर्माणाम् सु.प.२३ख/३ ३. सर्वज्ञानम्, सर्वपदार्थज्ञानम् — {kun shes ngo bo rig byed las//} सर्वज्ञानमयाद् वेदात् त.स.११७क/१०१२; • वि. सर्वज्ञः — {rtag gcig kun shes pa'i/} /{blo rtag pa yi rten} नित्यैकसर्वज्ञनित्यबुद्धिसमाश्रयः त.स.४ख/६३; • भू.का.कृ. ज्ञातः — स ज्ञातो महापुण्यो लाभी अ.श.२६२ख/२४०; आज्ञातः वि.सू.१९ख/२३; सर्वसंवेद्यः — {kun kyang kun gyis shes par 'gyur//} सर्वः स्यात् सर्वसंवेद्यः त.स.७४ख/६९७; सम्मतः — {'phags pas kun shes pa'i rnam pa} आर्यसंमताकारम् शि.स.१०७ख/१०६.
kun shes kauN+Di n+ya
ना. आज्ञातकौण्डिन्यः, महाश्रावकः स.पु.२क/१; अ.श.२५५क/२३४; भिक्षुः अ.क.९३.५७; कौण्डिन्यः — {tshe dang ldan pa kun shes kauN+Di n+ya} आयुष्मान् कौण्डिन्यः अभि.स्फु.२१०ख/९८४; {'khor lnga sde bzang po'i nang tshan gcig} बो.को. २५.
kun shes kauN Di n+ya
= {kun shes kauN+Di n+ya/}
kun shes ngo bo
• वि. सर्वज्ञानमयः — {kun shes ngo bo rig byed las} सर्वज्ञानमयाद् वेदात् त.स.११७क/१०१२; • सं. सर्वज्ञानमयत्वम् — {rig byed kun shes ngo bo ru/} /{rigs min} असङ्गतम् । सर्वज्ञानमयत्वं च वेदस्य त.स.१२९क/११०६.
kun shes nyid
सर्वज्ञत्वम् — {byed pa po nyid bkag pa'i phyir/} /{kun shes nyid kyang bsal bar ni/} /{rtogs bya} कर्तृत्वप्रतिषेधाच्च सर्वज्ञत्वं निराकृतम् । बोद्धव्यम् त. स.५क/७२; सर्वज्ञता अभि.अ.३.७.
= {kun shes byed pa'i dbang po} पा. आज्ञास्यामीन्द्रियम्, इन्द्रियभेदः अभि.को.२.१९; {zag med kyi dbang po gsum gyi ya gyal} बो.को.२६.
kun shes par byos shig
संज्ञपय लो.को.४२.
kun shes byed
= {kun shes par byed pa/}
kun shes byed pa'i dbang po
= {kun shes par byed pa'i dbang po/}
kun shes shing gshegs pa
संज्ञागतिः लो.को.४२.
kun bshad
• सं. समाख्या, संज्ञा — {kun bshad dang ldan rig pa ni/} /{zhes bya ba ni ming dang 'brel pa'i shes pa'o//} समाख्यायोगसंविद इति संज्ञासम्बन्धज्ञानानि त.प. ५२ख/५५६; • पा. (व्या.) आख्यातम् — {kun bshad dag ste ti ngan nye 'tshed do/} /{'gro'o zhes bya ba la sogs pa bya ba gtso bo'i sgra dag la} आख्यातेषु तिङन्तेषु पचति गच्छतीत्येवमादिषु क्रियाप्रधानेषु शब्देषु त.प. ३३४क/३८२; व्याकरणोक्तधातूत्तरविहिततिङ्प्रत्ययादि रा.को.१.१६५; मि.को.६३क ।
kun bshad dang ldan rig pa
समाख्यायोगसंवित् — {kun bshad dang ldan rig pa ni/} /{zhes bya ba ni ming dang 'brel pa'i shes pa'o//} समाख्यायोगसंविद इति संज्ञासम्बन्धज्ञानानि त.प.५२ख/५५६.
kun song
वि. = {kun tu song ba} सर्वगतम् — यथा सर्वगतं सौक्ष्म्यादाकाशं नोपलिप्यते र.वि.९७क/४२.
kun slong
= {kun nas slong ba/}
kun slong bcas
वि. = {kun tu slong ba dang bcas pa} ससमुत्थापकम् — योगप्रवर्तितं कर्म ससमुत्थापकं त्रिधा अभि.को.४.१२६.
kun gsal
१. = {nam mkha'} आकाशम्, गगनम् अ.को.१.३.२ । २. = {me long} आदर्शः, दर्पणम् ङ.को.२४६; रा.को.१.१७३ ३. = {nyi ma} सूर्यः बो.को.२६.
कर्केतनः, ओ नम्, रत्नविशेषः स.पु.२१ख/३४; द्र. {ke ke ru/} {nor bu ljang khu zer yang zur chag} छो.को.११; {sman du 'gro ba'i rdo'i nor bu kha dog ljang ser zhig} बो.को.२६.
ke ke'i sgra can
= {ke kA'i sgra can/}
ke ta ka
१. केतकः, केतकीवृक्षः छो.को.११/रा.को.२.१८६; केतकी — विभाति केतकीगर्भपलाशविशदं यशः अ.क.२३.७ २. केतकम्, केतक्या पुष्पम् वा.को.२२३०.
ke ta ki
केतकी १. वृक्षविशेषः, द्र. {ke ta ka/} 2. ना. काचित् स्त्री — भवो नामाभवत्सार्थपतिर्मतिमतां वरः ।। भविलो भवभद्रश्च भवनन्दी च विश्रुताः । केतक्यां तस्य जायायां बभूवुस्तनयाः त्रयः अ.क.३६.३.
ke tu
केतुः १. = {mjug ring} ग्रहविशेषः श्री.को.१८६क; स तु राहोः शरीरम् रा.को.२.१८६ २. = {rgyal mtshan} पताका श्री.को.१८६क; छो.को.११ ३. = {'od} रश्मिः श्री.को.१८६क ।
ना. कैनेयकः, मुनिः श.को.३१; तुल. {ke ne ya ka} कैनेयकः अ.क.७७.१४.
ke yu ra ka
ना. केयूरकः, गन्धर्वः श.को.३१; मो.को.३०९.
ke ra la
ना. केरलः, देशभेदः; स च दक्षिणस्थः वा.को.२२४१; केरलकामिनीकुचभराकारः परं संहतः अ.क.१०८.५.
ke ri
ना. काञ्चिः; काञ्ची, नगरभेदः; काञ्चीपुरी च दक्षिणस्याम् वा.को.१८५७; {ke ri'i mdzes ma'i 'gram pa shin tu mnyen} काञ्चीकान्तकपोलकोमलतरः अ.क.१०८.५.
ke la sha
ना. कैलासः, पर्वतविशेषः; स च कूर्म्मविभागे उत्तरस्याम् वा.को.२२५५; स च शिवकुवेरयोः स्थानम् रा.को.२.१९९; {shel gyi kai la sha yi ri/} /{skabs gsum mdzes ma'i gdong gi me long bstan bya'i steng du'ang song ste cung zad gnas par bya//} गत्वा चोर्ध्वं…कैलासस्य त्रिदशवनितादर्पणस्यातिथिः स्याः मे.दू.३४६ख/१.६२; अस्ति कैलासहासिन्यामुत्तरस्यामनुत्तरा । दिशि भद्रशिला नाम भुवनाभरणं पुरी अ.क.५.२.
• अव्य. = {ni} अवधारणाद्यर्थे : {gal te kun na chu yod na/} {khron pa'i chus ko ci zhig bya} किं कुर्यादुदपानेन आपश्चेत् सर्वतो यदि वि.व.१३३ख/२२; तु — {skyes bus ma byas pa la ko klan ka ci yod} अपौरुषेये तु कस्योपालम्भः प्र.अ.५-३/८; अपि — {gson pa des ko ci zhig bya} किं तेन जीवितेनापि बो.अ.६.६१; • = {ko ba/}
ko ka
कोकः १. = {ngur pa} चक्रवाकः अ.क.२२.७२; ङ.को.१९६ २. = {sbal pa} मण्डूकः श्री.को.१६४क ३. = {khyab 'jug} विष्णुः श्री.को.१६४क; रा.को.२.२०० ४. = {khardzu ra} खर्जूरीवृक्षः श्री.को.१६४क; वा.को.२२६१.
ko ka na da
= {pad ma dmar po} कोकनदम्, रक्तपद्मम् छो.को.१२/रा.को.२.२००.
वि. = {glang chen kos 'dra} हस्तिजोडः म.व्यु.८८४९.
ko sko rta'i lta bu
वि. = {rta kos 'dra} अश्वजोडः म.व्यु.८८५०.
ko sko spre'u'i lta bu
वि. = {spre'u kos 'dra} मर्कटजोडः म.व्यु.८८५२.
ko sko phag gi lta bu
वि. = {phag kos 'dra} सूकरजोडः म.व्यु.८८५४; शूकरजोडः श.को.३४.
ko sko ba lang gi lta bu
वि. = {ba lang kos 'dra} गोजोडः म.व्यु.८८५१.
ko sko bong bu'i lta bu
वि. = {bong bu kos 'dra} खरजोडः म.व्यु.८८५३.
ko mkhan
= {ko lpags mkhan/}
ko gru
= {ko bas bzos pa'i gru/}
ko ta ma
= {go+o ta ma/}
ko ta ma'i ras
= {ko tam ba'i ras/}
ko tam ba'i ras
= {ko ta ma'i ras} कोट्टम्बकम् — पट्टपटप्रावारांशुकधुकूलकोट्टम्बकस्पर्शानाम् वि.सू. ४५क/५७; प्रत्यास्तृताः कोटिसहस्रमूल्यैर्वरश्च कोट्टम्बकैर्बकहंसलक्षणैः स.पु.३६क/६१; {ko ta ma'i ras/} {koT+Tam+ba kaM zhes pa'i zur chag ste koT+Tam+ba zhes pa'i yul las byung ba'i ras sam kam ba la'am la ba} छो.को.१२.
कोविदारः, देवतरुभेदः — {dpag bsam yongs 'du rgya mtsho skyes/} {yid mos ko bi dA ra dang /} {ha ri tsan dan man dA ra/} {legs khyab lha yi ljon pa'o} ङ.को.१९; श.को.३५; रा.को.२.२०४.
कोलम्बकः, वीणायाः कायः — {rtsa ba'i shing 'khyog ka ku b+ha/} {khog pa ko la m+ba ka'o//} ङ.को.३६३; स तु तन्त्रीदण्डादिसमुदायः शरीरम् । अलावुदण्डककुभसमुदायस्तन्त्रीहीन इत्यन्ये रा.को.२. २०४.
ko la'i lcug ma
= {glang po'i pi pi ling} कोलवल्ली, गजपिप्पली मि.को.५६क ।
ko la'i 'dab
१ = {na kha} कोलदलम्, नखीनामगन्धद्रव्यम्; तत्पर्यायाः : {nya phyis} शुक्तिः, {dung} शङ्खः, {rmig pa} खुरः, {sen} नखम् ङ.को.१७१/रा.को.२.८१६; बो.को.३०; लो.को.४५ २. = {glang po'i pi pi ling} कोलवल्ली, गजपिप्पली ङ.को.१७२; श.को.३५.
क्वणः, वीणादेः शब्दः — {kwa Na pi wang sogs kyi sgra} ङ.को.३६३; तत्पर्यायाः : निक्वाणः, निक्वणः, क्वाणः, क्वणनम् रा.को.२.२२३.
kwa yi
= {kwa ye/}
kwa ye
अव्य. भोः — {kwa'i mi khyod su yin} भोः पुरुष, कस्त्वम् अ.श.१०१ख/९१; ननु — {kwa ye zhes bya ba ni 'bod pa nyid de} नन्वित्यामन्त्रणे त.प.२०५क/८७८; ननु भोः — प्र.प.४०-३/१०८; अरे म.व्यु.६७४३; {rang mnyam dang rang las dma' bar 'bod pa'i sgra zhig} बो.को.३३; {kye ma kwa ye} अहो बत अ.क.४.३.
kwa'i
= {kwa ye/}
kya ka
= {skya ka/}
kyag kyog
वि. = {'khyog po} कुटिलम्, वक्रम् अ.को.३.१.६९; मि.को.१८क; वक्रम् श.को.३८; {'khyog po'am khang pa la'ang} छो.को.१४.
kyag ge kyog ge
= {kyag kyog/}
kyang
अव्य. १. समुच्चयाद्यर्थेषु निपातशब्दः (: {ming mtha' ga da ba sa dang /da} {drag gi rjes su sbyor ba'i rgyan sdud kyi sgra zhig}) च, समुच्चयार्थे वि.प्र.१४९क/११०; चापि — {don gyis go bas kyang thams cad mkhyen pa 'grub pa ma yin no//} न चाप्यर्थापत्त्या सर्वज्ञः सिद्ध्यति त.प.२७३क/१०१४; वा प्र.अ.१४-३/३०; उत — {'jigs sde dang srid sgrub kyang} उत भीम उतार्जुनः मि.को.६५ख; अपि, समुच्चयार्थे वा.टी.५१ख/३; {de rnams kyis kyang rjes su yi rangs} तैरप्यनुसंवर्णितम् वि.व.१४६क/१.३४; {lus mdzes kyang /} {skyon gcig gis ni skal ngan 'gyur} वपुः सुन्दरमपि श्वित्रेणैकेन दुर्भगम् का.आ.१.७; {kyang gi sgra ni gang gi phyir gyi don to} अपिशब्दो यस्मादर्थे वा.टी.५७ख/१३; अपि च वि.प्र.६७क/४.११९; तथापि — {sman gyis bkur sti byas kyang /de} {slar thu bar gyur} भैषज्यैरुपस्थीयते । तथाप्यसौ हीयत एव वि.व.१५६ख/१.४५; तु — {kyang ni tshig phrad kyi don to} तु निपातनार्थम् वि.प्र.२३८क/२.४३ २. ओ चित् — {sus kyang} केनचित् ल.अ.१६१ख/१११, {gang nas kyang} कुतश्चित् अ.सा.४५०क/२५४, {'ga' zhig las kyang} कुतश्चित् अ.क.१०७.१२.
प्र. १. सम्बन्धकारकप्रत्ययः ( {ming mtha' da ba sa dang da drag gi rjes su sbyar bya'i 'brel sgra'i rkyen zhig}) : ({khyod kyi} तव) — {khyod kyi ming ci yin} किं तव नाम वि.व.१९०ख/१.६४; {sgra rnams kyi zhes bya ba ni rig byed kyi zhes bya ba ni lhag ma'o//} शब्दानामिति वैदिकानामिति शेषः त. प.२२९ख/९२९ २. क्रियापदान्ते : ( {brjod kyi} वर्णयति) — {rnam par shes par smra ba de ni de rmi lam la sogs pa bzhin du shes pa'i khyad par mtshung ba de ma thag pa'i rkyen gyis byas par brjod kyi phyi rol gyis byas pa ni ma yin no//} स हि विज्ञानवादी स्वप्नादाविव समनन्तरप्रत्ययकृतमेव विज्ञानस्य विशेषं वर्णयति, न बाह्यकृतम् त.प.१८२क/८२५, ( {dmigs kyi} उपलभते) — {dper na long ba dang cig shos dag gi drung na gnas pa'i gzugs mig ma tshang ba med pa kho nas dmigs kyi cig shos kyis ni ma yin te} यथा ह्यन्धेतरयोः समीपस्थं रूपमविकलचक्षुष एवोपलभन्ते, नेतरे त.प.१५५क/७६३; ( {gsal bar byed kyi} प्रकाश्यते) — {ji ltar gnas pa'i don nyid skyes bu dag gis gsal bar byed kyi/} {snga na med pa byed pa ni ma yin no//} यथावस्थित एवार्थः पुरुषैः प्रकाश्यते, नापूर्वः क्रियते त.प.१६७ख/७९०.
kyi hud
अव्य. = {kye hud} (: {smre ngag 'don pa'i 'bod pa'i sgra} छो.को.१५; {sdug bsngal lam/} {mya ngan byed pa'i tshig} बो.को.३५) हा — {kyi hud shing rta sna tshogs tshal/} {kyi hud mtshe'u dang dal gyis dbab/} {kyi hud sdug pa rnam shes lha/} {smre sngags 'don bzhin sa la lhung} हा चैत्ररथ हा वापि हा मन्दाकिनि हा प्रिये । इत्यार्त्ता विलपन्तोऽपि गां पतन्ति दिवौकसः अभि.स्फु.१५२ख/८७६; हा कष्टम् — ते रोदितुं प्रवृत्ताः । हा कष्टमनाथीभूतं राजगृहनगरम् अ.श.४७क/४०; हाहा — {kye hud bdag bsregs bdag bsregs} हाहा दग्धोऽस्मि दग्धोऽस्मि अ.क.४५.५३; हाहा कष्टम् म.व्यु.६३९३; कष्टम् जा.मा.२८१/१६३; धिक् जा.मा.१३७/८०; बत मि.को.६४क; अहो म.व्यु.५४४२; अहो बत, निपातसमुदायः खेदे बो.अ.९.१६४; द्र. {kye ma kyi hud/}
अव्य. = {kye ma'o} (: {smad pa dang smon pa zhum pa ngo mtshar ba mya ngan nges pa sogs kyi don la 'jug pa'i 'bod tshig cig} बो.को.३६) अहो — {kye ma'o lha la 'di lta bu'i spobs pa yang mnga' ba lta} अहो देवस्य ईदृशोऽपि प्रतिभानः वि.व.२०१ख/१.७६, का.आ.२.२६३; अहो बत — {kye ma bdag dbang por gyur kyang ci ma rung} अहो बताहम् इन्द्रः स्याम् अभि.स्फु.१६१ख/८९४; बत, अनुकम्पायाम् वा.टी.७१क/२६; अ.श.५ख/४; मारो बतायं पापीयांश्चतुरङ्गबलकायमभिनिर्माय येन भगवांस्तेनोपसंक्रामति स्म अ.सा.७०ख/३९; हा — तवाप्रियेणापि मयेप्सितं यदात्मप्रियं हा तदिदं कथं मे जा.मा.२२५/१३१, म.व्यु.५४४३; हन्त — {nus pa ma mthong ba rgyu nyid du rtogs na kye ma a ru ra dang phrad nas lhas 'khru bar byas so zhes ci'i phyir rtog par mi byed} अदृष्टसामर्थ्यस्य च हेतुत्वकल्पने हन्त ‘हरीतकीं प्राप्य देवता विरेचयन्ति’ इति किं न कल्प्येत त.प.१९९क/८६४; कष्टम् — {kye ma chu yi gter 'di ni/} {dus kyis yongs su bskam par 'gyur} अयमम्भोनिधिः कष्टङ्कालेन परिशोष्यते का.आ.२. २०९.
अव्य. = {kye ma ho} हे, आमन्त्रणपदम् ( {'bod tshig}) : {ngo mtshar ba'i don la} मि.को.६७ख; {ngo mtshar ba'am ha las pa'i don la 'jug pa'i 'bod tshig} बो.को.३७.
kye'i
= {kye/}
kye'i rdo rje
= {kye rdo rje/}
kyai rdo rje
= {kye rdo rje/}
kyai rdor
= {kye rdo rje/}
kyo
= {kyo ba/}
kyo ba
प्रा. = {lcags kyu} अङ्कुशः — {zhags pa rdo rje kyo ba 'dzin/} /{sangs rgyas dgug pa dam pa 'o//} पाशवज्राङ्कुशधरैर्बुद्धाकर्षणमुत्तमम् ।। गु.स.१२२ख/७०; श.को.४०; छो.को.१६.
kyo ra
= {kyong} आलवालम्, तरुमूलसेचनार्थस्वल्पजलाधारः — {yal ga can gyi kyo ra 'gengs shing} विटपिनां पूरयन्नालवालान् ना.ना.२७८ख/११६.
kyog
= {kyog po/}
kyog kyog
= {kyog po/}
kyog pa
= {kyog po/}
kyog po
= {kyog/} {kyog pa/} {kyog kyog} वि. = {'khyog po} वृजिनम् मि.को.१८क; वक्रम् श.को.४०; मि.को.१८क; भङ्गिः — {sna tshogs kyog brgyas 'jig rten 'gugs/} {gzung dka' smad 'tshong ma yin no//} नानाभङ्गिशताकृष्टलोका वैश्या न दुर्धराः का.आ.३.११७; अनृजुः अ.को.३.१.४४; तत्पर्यायाः : {yon po kyog po gcu bo dang /} {mi drang ba dang 'chus dang sgur/} {kyog pa kyog kyog sge sgu can/} {'khyog dang 'khyog po yon po'o//} ङ.को.३३०.
kyog bshad
वक्रोक्तिः; वक्रभणितम्, कुटिलवाक्यम्; तुल. {khyog bshad/} {log bshad lta bu} छो.को.१६; {drang por ma bshad pa} बो.को.३७.
kyong
= {kyo ra} 1. आलवालम्, तरुमूलसेचनार्थस्वल्पजलाधारः — {ljon pa shing gsar pa'i kyong 'gengs par byed pa} पूर्यमाणबालवृक्षकालवालस्य ना.ना.२६५ख/१९ २. = {kyong kyong /}
kyong kyong
बिलम् लो.को.५४, श.को.४०; गर्त्तः; श्वभ्रम्, तुल. {kyong kyong /} {gshong gshong /} {sa cha kyong kyong nang du chu 'khyil 'dug} बो.को.३७; द्र. {gshong /}
kra ma shIr+Sha
क्रमशीर्षकम् (?) — {do shal gyi sa phyed ni ba ku lI dang kra ma shIr+Sha'o//} हारभूमेरर्द्धो वकुलीक्रमशीर्षकम् वि.प्र.१२०क/३.३९.
kri
१. ‘क्रि’ इत्यस्य लिप्यन्तरम् — {kri ya} क्रिया २. = {kr}- इ ‘कृ’ इत्यस्याशुद्धलिप्यन्तरम् : {kri ka lA sha} (= {kr}-{i ka lA sha}) कृकलाशः श.को.४१; {kri ki} (= {kr}-{i ki}) कृकिः अ.क.१९.१३३.
kri ka lA sha
= {kr}-{i ka lA sha/}
kri ki
= {kr}-{i ki/}
kri kri
= {kr}-{i ki/}
kri ya
= {kri yA/}
kri yA
= {bya ba} क्रिया; {kri ya bya ba'i rgyud} श.को.४१, {rtsom dang nges byed slob pa dang /} {mchod pa dang ni sgrub byed dang /} {thabs dang las dang spyod lam dag/} {gso dpyad dgu la kri ya'o//} ङ.को.४१६.
ना. कृकी, नृपतिः — कृकिस्तस्याभवन्नृपः । चित्तप्रसादमकरोद् भगवान् यस्य काश्यपः अ.क.२६.१३; अ.क.१९.१३३; वि.व.२९२ख/१.११६; भूतपूर्वं भिक्षवोऽतीतेऽध्वनि अस्मिन्नेव भद्रकल्पे विंशतिवर्षसहस्रायुषि प्रजायां काश्यपो नाम सम्यक्संबुद्धो लोक उदपादि…। स वाराणसीं नगरीमुपनिश्रित्य विहरति ऋषिपतने मृगदावे । यावदपरेण समयेन कृकी राजा भगवन्तं दर्शनायोपसंक्रामति अ.श.१६३क/१५१.
kri kI
= {kr}-{i ki/}
kri tAny+dza li
कृताञ्जलिः • वि. बद्धाञ्जलिः रा.को.२.१७५; • सं. औषधिभेदः — {bu mo ni kr}-{i tAny+dza li} पुत्रीति कृताञ्जलिः वि.प्र.१४९क/३.९६; रा.को.२.१७५; द्र.— लज्जालुवृक्षे वा.को.२१८०.
kri pi ta
= {kr}-{i pi Ta/}
kri pi Ta
= {cang te'u} कृपीटम्, डमरुः — {cang te'u kr}-{i pi ta ru brjod} कृपीटं डमरुकं मतम् हे.त.१९क/६०.
kri pI ta
= {kr}-{i pi Ta/}
kri mi
१. = {srin bu} कृमिः, कीटः श.को. ४१, रा.को.२.१७८ २. = {bya gag} पक्षिविशेषः; {the grey duck} श.को.४१; तत्पर्यायाः : {bya gag sa gnas sA la ka/} {kr}-{i mi dang ni ku ku sgrog} ङ.को.२००.
kriSh+Na
वि. = {nag po} कृष्णः, असितः रा.को.२.१८०.
kriSh+Na pa
ना. कृष्णपादः, आचार्यः लो.को.५४.
kriSh+Na la
= {nag 'dzin} कृष्णलः, ओ ला, परिमाणभेदः : {zangs sogs kyi kr}-{iSh+Na la lnga ni mA sa yin} मि.को.२२क; कृष्णलकः — पञ्चकृष्णलको माषः रा.को.२.१८४; तत्पर्यायः : {ma ru} गुञ्जा मि.को.२१ख ।
kriSh+Na sa ra
= {kr}-{iSh+Na sA ra/}
kriSh+Na sA ra
कृष्णसारः, हरिणभेदः श.को.४२; ङ.को.१८९; बो.को.३९.
kri kri
= {kr}-{i ki/}
krung krung
१. = {khrung khrung} क्रौञ्चः, पक्षिविशेषः अ.को.२.५.२२; म.व्यु.४८८४ २. शब्दभेदः — {glang po che dam pas krung krung zhes bya ba'i skad phyung bas} हस्तिनागेन क्रौञ्चयता शब्दः कृतः वि.व.१५६क/१.४४.
= {sha} पललम्, मांसम् अ.को.२.६.६३; {sha'i ming du gsungs/} {deng sang dkrum zhes kyang bris snang} छो.को.१६; {sha'i zhe sa} बो.को.३९; {krums ni sha'i zas yin ste} ङ.को.२९०.
kro d+ha na
= {kro d+ha nA/}
kro d+ha nA
= {bud med gtum po} क्रोधना, कोपवती स्त्री ङ.को.२१०/रा.को.२.२२०; श.को.४२.
krog krog
शब्दभेदः, {a kind of sound produced by the grinding of hard or brittle objects together} श.को.४२; {sgra'i khyad par/} {sgo la krog krog gtong ba} बो.को.४०; {lham sgra lta bu} छो.को.१६; द्र.— {krog krog zer ba} खिणिखिणायन्ती वि.सू. ७४ख/९१.
krog krog zer ba
वि. खिणिखिणायन्ती — न खिणिखिणायन्तीम् वि.सू.७४ख/९१.
krong krong
अवोत्थितः लो.को.५४; {yar langs pa lta bu rna ba krong krong zer} छो.को.१७; {srong por langs tshul} बो.को.४०.
krauny+tsa
= {khrung khrung} ।। • सं. क्रौञ्चः, पक्षिविशेषः रा.को.२.२२१; • ना. क्रौञ्चः, पर्वतः — {krauny+tsa'i ri yi lam la rab grags b+h+ri gu'i bdag po'i mda' phug ngang pa'i sgo can yod//} हंसद्वारं भृगुपतियशोवर्त्म यत्क्रौञ्चरन्ध्रम् मे.दू.३४६ख/१.६१; रा.को.२.२२१.
निर्घोषः — महाजनकायस्य निर्घोषः श्रा.भू.६१क/१४५; {ca co che don med sgra} छो.को.१७.
klags
= {klags pa/}
klags pa
प्रा. = {bsnan pa} अधिकः — {rang gis bsnan pa ni rang gis klags pa} स्वेनाधिकानि स्वाधिकानि अभि.स्फु.१२३क/८२२; {gzhan las lhag pa'am/} {phul du byung ba} बो.को.४०.
klad
१. = {gong ngam steng ngam thog mar} उपरि; आदि लो.को.५५; {gong ngam steng ngam thog ma} बो.को.४०; {gong ngam dbu la'ang} छो.को.१७; {klad ces pa gong ngam steng du zhes pa'i don} श.को.४३ २. = {klad pa/}
klad skyon
= {slad nad/}
klad khyim
= {mgo thod/}
klad rgya
१. = {slad shun} मस्तिष्कत्वक् बो.को.४१; {membrane covering the brain} श.को.४३; {the skin covering the brain} या.को.८ २. = {klad rgyas} मस्तकलुङ्गः, ओ ङ्गम्, आध्यात्मिकोब्धातुः — तद्यथा अश्रु…पूयः शोणितं मस्तकं मस्तकलुंगं प्रस्रावोऽयमुच्यते आध्यात्मिकोब्धातुः श्रा.भू. २१३; द्र.— {the membrane of the brain} मो.को.७९३.
क्रि. चोदयति — ‘कृतकत्वादनित्यः शब्दः’ इत्युक्ते जातिवादी चोदयति…त.प.१७१ख/६१; द्र. {klan ka tshol bar byed pa/}
klan ka ma yin pa
= {klan ka mi rung ba} अचोद्यम् — प्रथमं तावदचोद्यम् । द्वितीयमप्यचोद्यमेव त.प.६क/४५७.
klan ka mi tshol ba
वि. अनुपालम्भप्रेक्षी म.व्यु.२५२७.
klan ka mi rung ba
= {klan ka ma yin pa} अचोद्यम् — अत एतदचोद्यम् अभि.भा.३५ख/१००४.
klan ka btsal ba
भू.का.कृ. उपालब्धः प्र.वृ. १६७-३/९.
klan ka tshol ba
• सं. विवरगवेषणम्, ओ णता — चित्तं हि ओजोहारयक्षसदृशं सदा विवरगवेषणतया शि.स.१३१क/१२६; उपालम्भः — {klan ka tshol ba'i rang bzhin can} उपालम्भजातीयः स.पु. १०६क/१६९; • वि. उपालम्भप्रेक्षी — {klan ka mi tshol ba} अनुपालम्भप्रेक्षी म.व्यु.२५२७.
klan ka tshol ba'i rang bzhin can
वि. उपालम्भजातीयः — परेषां च देशयमानो नाधिमात्रमुपालम्भजातीयो भवति स.पु.१०६क/१६९.
klan ka tshol ba'i bsam pa
उपालम्भाभिप्रायः म.व्यु.५३५६; मा खलु मां कश्चित्पर्यनुयुञ्जीत उपालम्भाभिप्राय इति अ.सा.७५ख/४२.
klan ka tshol bar byed pa
• क्रि. परिचोद्यते — स एव परिचोद्यते । कथं बुद्धिविशेष इति अ.भा.९३क/१२२३; • वि. उपालम्भकरः — स उपालम्भानपि प्रज्ञापारमिताविहारी न समनुपश्यति, प्रज्ञापारमिताविहारी न समनुपश्यति अ.सा.७५ख/४२.
klan ka 'tshol ba
= {klan ka tshol ba/}
klan kar 'gyur
क्रि. १. चोद्यमापद्यते — तस्यैवेदं स्फुटं चोद्यमापद्यते । कस्मान्न नित्यं तादृशमेवोत्पद्यते न च क्रमनियमेन अ.भा.९२ख/१२२२ २. उपालप्स्येत् अ.सा.२८ख/१६.
klan kar mi rung ba
वि. अचोद्यम् अभि.सू.४.
klab
= {klab pa/}
klab pa
प्रा. = {l+wa ba} कम्बलः, रल्लकः : {snam bu 'thug po'am l+wa ba'i ming ste/} {deng sang kam pa li zer/} {legs sbyar skad la kam+ba la zer} छो.को.१७; {l+wa ba'am snam bu mthug po} बो.को.४२; = {klam/}
klam
प्रा. = {l+wa ba} स्थूलकम्बलः वि.सू.६७क/८४; म.व्यु.५८६०; = {klab pa} छो.को.१८; {l+wa ba 'am snam bu mthug po} बो.को.४२.
klam pa
= {klam/}
klas
= {klas pa/}
klas pa
परमः — {nam mkha'i dbyings kyis klas pa'i ye shes} आकाशधातुपरमज्ञानम् ग.व्यू.२७६ख/३; म.व्यु.६४२९; {mtha' med pa'am rgya che ba} बो.को.४२; द्र. {mtha' klas pa/}
klu
= {ri gnas} ।। • सं. नागः १. = {ka dru'i bu} काद्रवेयः; अनन्तादयः वि.प्र.१५६क/१३२; {sde brgyad kyi nang tshan chu la gnas pa'i dud 'gro'i rigs shig} बो.को.४२; देवो वा देवी वा नागो वा नागी वा यक्षो वा यक्षी वा ल.अ.१५८क/१०६; द्र. मनुष्याकारः फणालाङ्गूलयुक्तः कर्कोटादिर्नागः देवयोनिभेदः वा.को. ४००९ २. = {sbrul} सर्पः श.को.४४; तत्पर्यायाः : पन्नगः म.व्यु.४८४३; अ.क.१०८.१२०; अहिः वि.प्र.१०९ख/६; उरगः म.व्यु.४८४२; भुजगः जा.मा.१२/६; व्याडः म.व्यु.४८४१; फणी लो.को. ५७; • पा. नागः १. देहस्थो वायुभेदः वि.प्र.२३०क/२. २४; {klu yang sgregs pa byed pa nyid} नागोऽप्युद्गारं करोति एव वि.प्र.२३८ख/२.४४; {klu ni bden bral gyi 'dab mar rtsa rgyal la'o} नागो नैऋत्यदले पूषानाड्याम् वि.प्र.२३८क/२.४२ २. (ज्यो.) करणभेदः बो.को.४२/वा.को.४००९ ५. = {brgyad} ‘८’ इति संख्याबोधकः वि.प्र.१५५क/३.१०४; छो.को.१८; • ना. नागः, नृपतिः — वानरसंघमुपद्रुत दृष्ट्वा नागनृपेण विवर्जितदेशम् । राजभयात्तु विमोक्षित ते मे वानरराज अहं यद आसीत्नागः रा.प.२३९ख/१३६.
klu kun tu dga' ba
नागानन्दम् — {klu kun tu dga' ba zhes bya ba'i zlos gar} नागानन्दनाम नाटकम् क.त.४१५४.
अष्टौ महानागाः : १. {mtha' yas} अनन्तः, २. {'jog po} तक्षकः, ३. {nor rgyas} वासुकिः, ४. {dung skyong} शङ्खपालः, ५. {pad ma} पद्मः, ६. {pad ma chen po} महापद्मः, ७. {stobs rgyu} कर्कोटः, ८. {rigs ldan} कुलिकः (द्र.— श.को.४५; बो.को. ४४; वा.को.४००९).
klu chen po
• ना. अजगरः, विद्याराजः म.मू.९७क/८; • सं. = {klu chen/}
klu chen po brgyad
= {klu chen brgyad/}
klu 'jog
= {klu 'jog po/}
klu 'jog po
ना. = {'jog po} तक्षकः, नागराजः — {klu 'jog po'i spyi bo na rims nad sel ba'i rin po che'i rgyan gyi man ngag} ज्वरहरतक्षकचूडारत्नालंकारोपदेशः न्या.टी.३७ख/१४.
पा. = {mdze nad} नागरोगः श.को.४५; कुष्ठरोगः तत्रैव; नागव्याधिः, द्र. नागव्याधिनिर्णयः मो.को.५३३; {mdze nad dang shu ba sogs la'ang} छो.को.१८.
klu gnas
नागवासः, {'abode of snakes}, {' N}. {of a lake supposed to have been formed by the valley of Nepal} मो.को.५३३; द्र.— नागवृत (?), {the abode of the klu} श.को.४६.
=(?) वि. तुविमघः — शिववरुणकुबेरा वायुरग्निर्महेन्द्रो भुवि च तुविमघो यो विश्वदेवो महर्षिः अ.श.२१७ख/२०१.
klu mo
• सं. नागी, नागपत्नी रा.को.२.८५१; देवो वा देवी वा नागो वा नागी वा यक्षो वा यक्षी वा ल.अ.१५८क/१०६; • ना. नागिनी, दूती — इदानीं दूतीनां धर्मधात्वादिकुलमुच्यते । दिव्येत्यादिना । इह दिव्या धर्मधातुः…नागिनी स्पर्शवज्रेति वि.प्र.१६६क/३.१४५.
नागः १. नागकेसरः — पुष्पाणि वासकनिम्बधातकीनागानां वि.सू.७५ख/९३; नागवृक्षः म.व्यु.४२२४ २. बृहत्पुष्पवृक्षविशेषः; तत्पर्यायः : पुन्नागः लो.को.६३; द्र.— {shing bum pa dang ge sar dmar ba la sogs pa} छो.को.१८; श.को.४७ ३. वरुणः; तत्पर्यायाः : वरणः, सेतुः, तिक्तशाकः, कुमारकः अ.को.२.४.२५.
= {klu rgyal} नागराजः — {klu'i rgyal po brgya stong du ma tshogs pa rnams} अनेकानि च नागराजशतसहस्राणि सन्निपतितानि का.व्यू.२००ख/२५८; ल.अ.१२६ख/७३; अ.क.४१.१३.
klu'i rgyal po dga' bo dang nye dga' bo'i mchod phyir thogs pa
वि. नन्दोपनन्दनागराजकृतयज्ञोपवीतः, अवलोकितेश्वरस्य का.व्यू.२०५ख/२६३. {klu'i rgyal po chen po} महानागराजः; नागमहाराजा — अथ विरूपाक्षो नागमहाराजा स.दु.१९५/१९४; महाभुजगेन्द्रः — तद्यथापि नाम भो जिनपुत्रा महासमुद्र एकस्यापि महाभुजगेन्द्रस्य महामेघान् सहते…द्वयोरपि त्रयाणामपि द.भू.२६७ख/६०.
klu'i rgyal po ri bo dang yid 'ong gnyis phrad pa
ना. गिरिवल्गुसमागमः, पर्वविशेषः — तेन खलु समयेन राजगृहे नगरे गिरिवल्गुसमागमो नाम पर्व प्रत्युपस्थितम् अ.श.२००क/१८५.
= {klu shing gi me tog} नागपुष्पम्, पुन्नागपुष्पम् म.मू.१२४ख/३३.
klu'i tshogs
नागगणः — {mig mi bzang klu'i tshogs kyis bskor ba lta bu} विरूपाक्ष इव नागगणपरिवृतः अ.श.५७ख/४९.
klu'i gzugs dang cha byad 'dzin pa
वि. नागवेशरूपधारी — तच्छिष्येण नागवेशरूपधारिणा स्वर्गे इन्द्रसभायाम् ल.अ.१२४क/७१.
klu'i yi ge
नागरी, लिपिविशेषः; {nAgara'i yi ge ste/} {sngar rgya gar gyi yi ge zhig} बो.को.४७; देवनागरी मो.को.५३३; {the Nagari character of Ssk}. {letters} या.को.८.
ना. नागदत्तः लो.को.६५; द्र. {of a man related to Gautama Buddha} मो.को.५३३; {klus byin pa'i gzungs klu'i snying po zhes bya ba} नागदत्तधारणी नागहृदयनाम क.त.६८५.
klog
= {klog pa/}
klog mkhan
= {klog pa po} पाठकः, वाचकः श.को.४८.
klog gi slob dpon
= {klog pa'i slob dpon/}
klog grwa
पाठशाला, द्र.— {dgon pa'am chos klog pa'i rwa ba} छो.को.१९; {a school for reading} श.को.४८.
klog tu bcug pa
क्रि. अध्यापयामास म.व्यु.६३७७.
klog tu 'jug pa
• क्रि. अध्यापयति म.व्यु.७२२५; • सं. अध्यापनम् वि.व.१३ख/२.८१; • वि. पाठकः वि.सू.९८क/११८.
klog 'don
क्रि. पठति लो.को.६६; अधीते तत्रैव; {chos klog bzhin pa'am klog par byed pa po} छो.को.१९.
= {skad cig} क्षणः : {k+Sha Na las med gnas pa dang /} {dus kyi khyad par dga' ston la} ङ.को.३९५; रा.को.२. २२४ (१. त्रिंशत्कलापरिमितकालः, २. = {las med gnas pa} निर्व्यापारस्थितिः, ३. = {dga' ston} उत्सवः)
k+Sha ya
• सं. क्षयः १. = {bri ba} अपचयः रा.को.२.२२९ २. = {nyams pa} नाशः — {k+Sha ya gnas dang nyams pa la} ङ.को.४१४ ३. = {'jig pa} प्रलयः वा.को.२३६३ ४. = {gnas} निलयः — {k+Sha ya gnas dang nyams pa la} ङ.को.४१४; • पा. क्षयः, काशरोगविशेषः रा.को.२.२२९; यक्ष्मरोगः(वा.को.२३६३; {mkhris nad kyi bye brag cig}( बो.को.४९;श.को.४९.
k+Sha ya'i nad
पा. क्षयरोगः, यक्ष्मरोगः — {k+Sha ya'i nad sel ba'i sngags} क.त.८०२; वा.को.२३६५.
क्षेत्रम् — {k+She tra chung ma lus dang zhing} ङ.को. ४२०; रा.को.२.२५०; (१. = {zhing} केदारः, २. = {lus} शरीरम्, ३. = {chung ma} पत्नी).
k+She tra dz+nya
क्षेत्रज्ञः — {k+She tra dz+nya ni skyes bu dang /} {bdag dang mkhas pa rnams so//} ङ.को.३९५; रा.को.२.२५९ (१. = {skyes bu} पुरुषः, २. = {bdag} आत्मा, ३. = {mkhas pa} विदग्धः).
k+She tra pa la
= {k+She tra pA la/}
k+She tra pA la
= {zhing skyong} क्षेत्रपालः लो.को.६७; बो.को.४९.
dkan
१. = {rkan} तालु, जिह्वेन्द्रियाधिष्ठानम् म.व्यु.३९५६; श.को.४९; {kha'i ya rkyan gyi ming du snang} छो.को.१९; तत्पर्यायः : काकुदम् अ.को.२.६.९१ २. = {gyen} ऊर्ध्वम् श.को.४९; बो.को.५० ३. = {dkan gzar po} प्राग्भारः, पर्वताग्रभागः; द्र.— {yar ri dkan gzar po lta bu} छो.को.१९; {ri ngos gzar po'i ming} द.को.१५.
dkan gyi yi ge
= {rkan las byung ba'i yi ge} तालव्यवर्णः श.को.४९; द्र.— {i tsu ya sha rkan las byung} इचुयशाश्च तालव्याः वि.सू.८०ख/४.१६८.
dkan gtog
जिह्वास्फोटकः श.को.४९; द्र.— {rkan mi gtog} न जिह्वास्फोटनिश्चारम् वि.सू.४९ख/६३.
dkan gzar po
प्राग्भारः, पर्वताग्रभागः — नानास्तीर्णे पृथिवीप्रदेशे पात्रं स्थापयेत् । नोत्थितो निर्मादयेत् । नास्यैतदुभयं तटे कुर्यात् । न प्रपाते न प्राग्भारे न चतुष्पथे वि.सू.४९ख/६३; {gad ka ma yin pa dang g}.{yang sa ma yin pa dang dkan gzar po ma yin pa la lhung bzed gzhag par bya} न तटे न प्रपाते न प्राग्भारे पात्रं स्थापयिष्यामः म.व्यु.८५९९.
• वि. दुष्करः — {dka' ba'i shes rab} दुष्करा प्रज्ञा बो.भू.११३क/१४६; दुःखः — {mngon par shes pa bul ba dka' ba} दुःखा धन्धाभिज्ञा श्रा.भू.१९०; कर्कशः — {dpyad pa dka' ba} विचारः कर्कशः का.आ.३.१२५; सङ्कटः वा.न्या.१५०-५-३/४६; दुर्लभः — {mthong dka' ba} दुर्लभदर्शनम् सू.अ.१९४ख/९४; दुरभिसंभवः — दुरभिसंभवाः खल्वेवंविधा धनार्जनोपायाः जा.मा.१३९/८१; • सं. गौरवम्, दुष्करता — तत्र यावन्तः पदार्था विवक्षितैककार्यसाधनयोग्यास्तावन्त एव शब्दाः प्रयोक्तव्या इति गौरवदोषः त.प.२६३क/२४२; कष्टम् — {brtag pa nyid du dka' ba} कष्टकल्पनम् प्र.अ.२०-१/४३; कृच्छ्रम् — {dka' bas rnyed} कृच्छ्रोपलब्धम् जा.मा.६४/३७; दुःखम् — {dka' bar rnyed pa} दुःखलब्धः स.पु.३५ख/६०; अत्ययः — {a t+ya ya ni 'das pa dang /} {dka' ba nyes pa chad pa la} ङ.को.४१४; • अव्य. दुस् — {bya dka' ba} दुष्करः सू.अ.१९८क/९९; {dka' bar gnas pa} दुःस्थितम् बो.अ.९.४५; दुर् — {rnyed par dka' ba} दुर्लभः अ.श.२७६क/२५३; {rgyal bar dka' ba} दुर्जयः वि.प्र.१७१क/१८८; निस् — {bzlog dka' ba} निष्प्रतिकारः जा.मा.११२/६५.
dka' ba nyid
कृच्छ्रत्वम् श.को.५०.
dka' ba spyad pa
= {dka' spyad} ।। • वि. दुष्करम् — {dka' spyad las} दुष्करं कर्म श.बु.२०; सू.अ.१५२ख/३७; • सं. १. दुष्करकारित्वम् — {mjug tu'ang khyod kyis shin tu ni/} {dka' spyad yal bar ma dor ro} अतिदुष्करकारित्वमन्तेऽपि न विमुक्तवान् श.बु.१४४; • पा. दुष्करचर्या, द्वादशसु बुद्धकृत्येष्वेकम् — तुषितभवनवासमादिं कृत्वा च्यवनचङ्क्रमणगर्भस्थितिजन्मकुमारक्रीडान्तःपुरवासाभिनिष्क्रमणदुष्करचर्याबोधिमण्डोपसंक्रमणमारधर्षणाभिसंबोध्यध्येषणमहाधर्मचक्रप्रवर्तनमहापरिनिर्वाणोपसंक्रमणाय शि.स.१६०क/१५३; दुष्करक्रिया — {bcom ldan 'das kyis lo drug ni dka' ba spyad par gyur pa ci} वर्षाणि षड् भगवतः किमभूद्दुष्करक्रिया अ.क.५०.२८.
वि. अवदातनिदर्शनम् — {rdzing de dag kun nas pad+ma skyes pa 'di lta ste}…{dkar po kha dog dkar po 'od dkar po 'byung ba dkar po lta bur ston pa} तासु च पुष्करिणीषु सन्त्ति पद्मानि जातानि…अवदातानि अवदातवर्णानि अवदातनिर्भासानि अवदातनिदर्शनानि सु.व्यू.१९६ख/२५५.
ना. श्वेतद्वीपः, ओ पम् — इहाहं गौतम श्वेतद्वीपादागतः । स एव ब्राह्मण परो लोकः ल.अ.१२६ख/७३; द्र. N. {of a mythical abode of the blessed} मो.को. ११०६; चन्द्रद्वीपः । स च वैकुण्ठाख्यविष्णुधाम रा.को.५.१८२.
मण्डलदेवः — {dkyil 'khor gyi lha la bstod pa rin po che sgyu 'phrul sbyin pa zhes bya ba} मण्डलदेवस्तोत्ररत्नमायादाननाम क.त.१४४१; माण्डलेयः (= {dkyil 'khor pa}) वि.प्र.२४४ख/२.५७.
क्रि. (वर्त., भवि.; सक.; भूत. {dkyus pa/} विधौ {dkyus/}) = {rgyu ba to run a race} श.को. ५७; {rgyug tu 'jug pa} बो.को.६४.
dkyu sa
अश्वधावनभूमिः {rta dkyu sa} छो.को.२४; {rta rgyug sa'i lam} बो.को.६४; {a race}-{course} श. को.५७; द्र.— {dkyus sa bstan pa'i rta thags thogs med par rgyug pa bzhin} दृष्टभूमिनिःसङ्गाश्वधावनवत् अभि.सू.४.
dkyus
• क्रि. [1] = {dkyu ba} इत्यस्य भूत. [2] {dkyu ba} इत्यस्य विधौ; • सं. १. दीर्घम्, आयतम् — {dkyus su 'khor lo'i nyis 'gyur} चक्रद्विगुणितो दीर्घम् स.उ.१७.२०; आयतम् श.को.५७ २. = {dkyus ma/} {dkyus pa} क्रि. {dkyu ba} इत्यस्य भूत.; {mgyogs por dkyus zin pa} छो.को.२४.
dkyus ma
१. प्रकृतः, प्रकरणप्राप्तः — ततश्च प्रतिज्ञातार्थाकरणात् वादिनो निग्रहाधिकरणमिति प्रकृतेन सम्बन्धः ( {dkyus ma dang sbrel}) वा.टी.५३क/५ २. = {phal pa} प्राकृतः श.को.५७; अवरः लो.को.८१; {phal pa'am spyir btang} बो.को.६५.
dkyus ring
= {dkyus ring ba/}
dkyus ring po
= {dkyus ring ba/}
dkyus ring ba
वि. दीर्घम् — {mig dkyus ring ba} दीर्घेक्षणा वि.व.२१५क/१.९१; आयतम् श.को.५७; विसृतायतम् — {mig dkyus ring ba la pad+ma gzhon nu 'dra ba} विसृतायतनवकमलसदृशनयनाम् वि.व.२०९क/१. ८३; विशालम् — {mig ni dkyus ring ba} विशालाक्षी गु.स.१२५ख/७६.
dkyus ring ma
वि.स्त्री. विशाला — {mig ni dkyus ring ma} विशालाक्षी गु.सि.८.२४.
मन्थानः, मन्थदण्डकः — {dkrogs ma zho yi skya ba'o} ङ.को.२९६.
dkrong bskyed
क्षणोत्पादः {of instantaneous birth}; {instantaneous perception}. {Acc}. {to Le}। x. {in meditation on a certain deity}, {the act of perceiving him to be a reality instantaneously is called dkrong bskyed} श.को. ५९; {skad cig gis bdag ltar bskyed pa'am skad cig dkrong bskyed zer} छो.को.२५; {skad cig dran rdzogs te rang nyid glo bur du lha'i rnam par gsal 'debs pa} बो.को.६७.
आगमानुवादः : {sangs rgyas kyi bka' thams cad bod du bsgyur ba de la bka' 'gyur} छो.को.२६.
bka' bgro ba
सङ्गतिः (: {questioning for further information} मो.को.११२८), {debating}; {considering} श.को.६१; {bka' bgro/} {bka' mol bgro bar bya} छो.को.२६.
bka' bsgo
= {bka' bsgo ba/}
bka' bsgo ba
आज्ञा स.दु.१७३/१७२; द्र.— {bka' bsgo 'bod dang mchod sbyin rnams A hA ba'o} आज्ञाऽऽह्वानाऽध्वराहवाः अ.को.३.३.२०७; {A hA wa ni bka' bsgo dang /} {bod pa dang ni mchod sbyin la'o} ङ.को. ४२६; आज्ञासंकथा लो.को.८७.
क्रि. उपादीयते — {gtan tshigs su bkod pa yin} हेतुत्वेनोपादीयते प्र.अ.३५ख/४१.
bkod pa la brten pa
व्यूहनिश्रितः लो.को.९५.
bkod pa'i rgyal po
व्यूहराजः १. समाधिविशेषः का.व्यू.२२१ख/२८४ २. ना. बोधिसत्त्वः — अथ खलूत्तरस्यां दिशि सूर्यावर्ताया लोकधातोश्चन्द्रसूर्यजिह्मीकरप्रभस्य तथागतस्य बुद्धक्षेत्राद् व्यूहराजो नाम बोधिसत्त्वः ल.वि.१४४क/२१२.
bkod pa'i blo gros
ना. व्यूहमतिः, देवपुत्रः ल.वि.१०१क/१४७.
bkod par gyur pa
१. क्रि. न्यवेशयत् — अन्तःपुरपदे तामादाय न्यवेशयत् अ.क.२४.११९; अ.क.१९.११६ २. भू.का.कृ. अर्पितम् त.स. ९६क/८४५; न्यस्तम् वि.प्र.१०८ख/३.
bkod ma
गन्धर्वः — धारणाप्रतिभानसहगतो गन्धर्वोपमः उदकधारणाक्षयोद्भेदसाधर्म्येण श्रुताश्रुतधर्मार्थधारणाक्षयोद्भेदतः सू.अ.१४१ख/१८; द्र.— {chu mig gi ming gzhan} द.को.२५; {gyen du 'phyur ba'i chu mig} बो.को.८२; द्र. {bkod ma'i chu/}
bkod ma'i chu
प्रस्रवणोदकम् — भूहेमचन्द्रज्वलनैर्निधिरत्नाकरार्णवैः । वज्राचलौषधीमित्रैश्चिन्तामण्यर्कगीतिभिः ।। नृपगञ्जमहामार्गयानप्रस्रवणोदकैः । आनन्दोक्तिनदीमेघैर्द्वाविंशतिविधः स च अभि.अ.१.२०, २१; द्र.— {chu mig gyen du rgyun ma chad par gtor ba zhig} छो.को.२९.
bkon
= {bkon pa/}
bkon pa
१. क्रि. कुप्यते — स्वापराधागते दुःखे कस्मादन्यत्र कुप्यते बो.अ.६.४५ २. सं. कोपः, द्र.— {khong khros pa'i ming dang bskyon pa la'ang} छो.को.२९; {'khon du 'dzin pa} बो.को.८२.
१. कृतः — {bkol ba pha mas gnang ngam} कृतानुज्ञातोऽपि मातापितृभ्याम् वि.सू.४क/४; {bkol ba chad pa yan chad do} कृतप्राक्प्रणिहितात् वि.सू.४क/४; कृत् — {bkol ba rgyal pos bkrabs pa'o} कृद्राजभटः वि.सू.४ख/४; द्र. {bkol bar gyis} वाहय बो.अ.८. १६३; {bkol bar bya ba nyid} कर्मोपकरणत्वम् बो.अ.५. ६६; द्र.— {bed spyod byas pa'i don} द.को.२५; ग्. {yog po bkol zin pa'am zur du bkar te bkol ba la'ang} छो.को.२९ २. वर्जनम् — तीर्थ्यान्तरवर्जनम् वि.सू. ३ख/३; परिवर्जनम् — सर्वावन्तं संभवावर्तपरिवर्जनम् ग.व्यू.५०क/१४४; द्र. {bkol te} हित्वा बो.अ.६.४१.
प्रलापः; सम्भिन्नालापः; द्र.— {ngag 'khyal byas pa} छो.को.२९; {don med dam 'brel med kyi ngag} बो.को.८२.
bkyig pa
क्रि. {'khyig pa} इत्यस्य भवि. ।
bkyigs
१. क्रि. {'khyig pa} इत्यस्य भूत. २. = {bkyigs pa/}
bkyigs pa
१. भू.का.कृ. बद्धः, द्र.— {thag pas bcings zin pa} छो.को.२९ । २. वि. बन्धितः लो.को.९६.
bkye
= {bkye ba/}
bkye ba
=I. क्रि. ( {'gyed pa} इत्यस्य भूत.) १. विसर्जयति स्म — ब्राह्मणान्…आच्छादनानि च दत्त्वा विसर्जयति स्म ल.वि.३३क/४५; प्रेषयति स्म — {pho nya bkye} दूतान् प्रेषयति स्म ल.वि.११३क/१६५ {II}. भू.का.कृ. १. मुक्तः — {'od zer kun tu bkye ba bstan pa} रश्मिसमन्तमुक्तनिर्देशः क.त. ५५; प्रमुक्तः — प्रभा प्रमुक्ता ग.व्यू.७३ख/१६४; उत्सृष्टः — मरीचय उत्सृष्टाः अ.श.१०ख/९; विकीर्णः — नानावर्णविकीर्णरश्मिविसरैः र.वि.४.६५ २. प्रेषितः — {spring yig bkye ba} लेखः प्रेषितः वि.व.८ख/२.७७ ३. विसर्जितः, द्र.— {mdun sa pa bkye} विसृज्य सभ्यान् अ.क.५३.२९; {bkye ba} विसर्जयति स्म ल.वि.३३क/४५; *परिमोक्षितः — {btson ra de dag nas bkye ba} ततो बन्धनात् परिमोक्षिताः ग.व्यू.१९६क/२७७.
bkyed
= {bkyed pa/}
bkyed pa
भू.का.कृ. निःसृतः — ततो गर्भोष्ठमानाद् द्विगुणा तिर्यग्विभागेन निःसृता वेदिका वि.प्र.१३६क/३.७२; अपसारितः, द्र.— {ka ba zung dag la sor mo phyed pa phyed pa tsam bkyed nas} स्तम्भयुग्ममप-सारयित्वाऽर्द्धाङ्गुलार्द्धमात्रम् वि.प्र.१२१ख/३.३९; {bar thag je ring du btang ba'i don} द.को.२६.
वि. चित्रनिदर्शनम् — {rdzing de dag kun nas pad+ma skyes pa 'di lta ste}…{bkra ba kha dog bkra ba 'od bkra ba 'byung ba bkra ba lta bur ston pa} तासु च पुष्करिणीषु सन्ति पद्मानि जातानि…चित्राणि चित्रवर्णानि चित्रनिर्भासानि चित्रनिदर्शनानि सु.व्यू.१९६ख/२५५.
१. क्रि. ( {'khrid pa} इत्यस्य भवि. बो.को.८६; {lam du 'khrid pa'i las tshig ma 'ongs pa la} ‘ {bkri}’ {'bri srol yang yod} द.को.८६) *नीयते — इयं न गच्छति श्वशुरगृहान्न नीयते वि.सू.२१क/२४ २. वि. नेयः — {gzhan gyis mi bkri ba} अनन्यनेयः बो.भू.१२१ख/१५६; प्र.अ.८०ख/८८; {bkri bar mi btub pa} अनेयः सू.अ.२५४क/१७२ ३. सं. नयनम् अभि.सू.५ ५. = {dkri ba/}
bkri bar bya
१. नयामि सू.अ.२१८क/१२४ २. समुदानेतव्यः — {spre'u zhig kyang bkri bar bya} वानरः समुदानेतव्यः वि.व.२१६क/१.९२.
bkri bar mi btub pa
१. अनेयः, भूमिप्रविष्टस्य बोधिसत्त्वस्य दशविधेषु लिङ्गेष्वेकम् — अधिमुक्तिर्हि सर्वत्र सालोका लिङ्गमिष्यते । अलीनत्वमदीनत्वमपरप्रत्ययात्मता ।। प्रतिवेधश्च सर्वत्र सर्वत्र समचित्तता । अनेयानुनयोपायज्ञानं मण्डलजन्म च सू.अ.२५४क/१७२ २. अनेयता — परैरनेयता अभि.अ.४.४४.
bkri bya
= {bkri bar bya/}
bkris
१. क्रि. [1] {'khrid pa} इत्यस्य विधौ बो.को.८६ [2] {'khrid pa} इत्यस्य भूत. द.को.८६; श.को.७१; छो.को.३१; {lam du 'khrid pa'i las tshig ma 'ongs pa la} ‘ {bkri}’ {dang}, {'das pa dang skul tshig la} ‘ {bkris}’ {'bri srol 'ang yod} द.को.८६ २. = {bkra shis} मङ्गलम् जा.मा.७७/४५; श.को.७१; स्वस्तिकः ना.ना.२९१ख/२०६ ३. = {bkris pa/}
bkris pa
भू.का.कृ. १. नीतम्; द्र.— {khrid zin pa'am khrid byas pa} छो.को.३१ २. = {dkris pa} उपगूढः — {u pa g+'u D+hUM/} {bskor ba'am bskris pa/} {bkris pa} म.व्यु.६६०२; आकुलः — {le lo yid ni rnam mi dag/} {skyon ni rab 'jug bkris dang} आलस्यतन्द्राहृदयाविशुद्धिदोषप्रवृत्त्याकुल° यो.श.११४ *३. रचितम् — {ra tsi taM/} {spras pa'am bkris pa'am bkod pa/} {spras pa 'am srings pa'am bkod pa} म.व्यु.६०५७.
bkru
= {bkru ba/}
bkru 'jam
= {bkru sman/}
bkru ba
=I. क्रि. ( {'khrud pa} इत्यस्य भवि.) १. निर्मादयिष्यति म.व्यु.८५९८ २. धावेत् वि.सू. ९६क/११५; प्रक्षालयेत् शि.स.१८७ख/१८६; द्र. {bkru bar bya II}. सं. १. धावनम् — {gos de dag bkru ba} चीवराणां धावनस्य वि.सू.१०क/११; निर्मादनम् — {lhung bzed bkru ba} पात्रनिर्मादनम् वि.सू.१७ख/२०; निर्मार्जनम् — {lhung bzed bkru ba} पात्रनिर्मार्जनम् श्रा.भू.३८; प्रक्षालनम् — {rkang pa bkru ba} पादप्रक्षालनम् वि.सू.९ख/१०; शोचनम् — {rkang pa dag bkru'o} पादशोचनम् वि.सू.८७ख/१०५; शोचः वि.सू.७१क/८८; स्नानम् — {mar khus bkru ba} घृतस्नानम् बो.भू.१२५ख/१६१; स्नपनम् श्रा.भू.१७७ख/४४२; स्नापनम् वि.सू.६ख/७; म.व्यु.६७८०; सेचनम् म.व्यु.९३१५; सेकः वि.प्र.१५५क/३.१०४ २. पा. (आ.वि.) विरेचनम्, मलादेर्निःसारणम् — तेषां च सर्व-व्याधीनां प्रशमं प्रजानामि । यदुत स्नेहनं प्रजानामि, वमनं विरेचनमास्थापनं रक्तावसेचनं नासाकर्म ग.व्यू.२०क/११७; तत्पर्यायाः : रेचनम्, रेकः, रेचना, विरेकः रा.को.४.४२०.
bkru ba'i sa
धावनिका — {rkang pa bkru ba'i sa} पादधावनिका म.व्यु.९३४८.
bkru bar bya
१. क्रि. क्षालयेत् स.दु.१७७/१७६; प्रक्षालयेत् वि.सू.४७ख/६६; निर्मादयेत् वि.सू.८०ख/९८; स्नापयेत् — बालं यथा स्नापयन्ति मातरः, तथा परमजिनपतिं स्नापयेद्दवतीभिर्योगिनीभिः वि.प्र.५७क/४.१०० २. = {bkru bar bya ba/}
bkru bar bya ba
प्रक्षाल्यम् — {bkru bar bya ba nyid} प्रक्षाल्यत्वम् वि.सू.३६ख/४६.
=I. वि. १. = {dbul po} दरिद्रः वि.व.१६७ख/१.५६; क्षुल्लकः लो.को.१०२; दीनः — त्रातुमर्हसि मां देव दुःखदीनान्धबान्धवः अ.क.५८.२५ २. = {ser sna can} कृपणः, मत्सरी — कृपणा मत्सरिणः सू.अ.२१९ख/१२६ {II}. सं. १. दैन्यम् — सेवा हि पुंसां संसारदुःखदैन्यभयं-करः अ.क.३५.१४; दारिद्र्यम् २. कार्पण्यम् — दारिद्र्यं हि नाम सास्रवसुखभोगबुभुक्षया चित्तकार्पण्यम्, उपकरणवैकल्यं वा बो.प.५२.
bkren pa nyid
दरिद्रता लो.को.१०२.
bkren po
= {bkren pa/}
bkren med
निर्दैन्यम् — सर्वं भवानुपमपुण्यनिधे वदान्य निर्दैन्यदानविभवस्य विजृम्भितं ते अ.क.३९.२९.
वि. अष्टाङ्घ्रिस्यन्दनस्थः — अष्टाङ्घ्रिस्यन्दनस्थमिति शब्दस्पर्शरसरूपगन्धसत्त्वरजस्तमोगुणस्थम् वि.प्र.४९ख/४.५२.
rkang gcig pa
= {rkang pa gcig pa I}. वि. एकपादः म.व्यु.८९२२; एकपादकः अभि.सू.५ {II}. सं. १. = {lam} एकपदी, मार्गः अ.को. २.१.१५ २. = {dbang phyug chen po} एकपात्, शिवः छो.को.३२/रा.को.२९२.
rkang rjes
पदम्, पादचिह्नम् ना.ना.२६८क/३७; अ.को.३.३.९३; पादलेखः हे.त.६ख/१८; पादुकः — मौलिर्न कम्पते यस्य समेव मणिपादुकैः । द्वारद्रुमाद्रिवापीषु निधिषट्कं स पश्यति अ.क.१७. ४३; तुल. पादुका, {impression of the feet of a god or a holy person} मो.को.६१८.
वि. = {rkang pa 'theng po} खञ्जः, विकलगतिः; {rkang pa skyon can} छो.को.३३; पादेन खञ्जः श.को.७४; *मीनाम्रीणः — {mI nA mI Na rkang 'theng dang /} {sbrul gyi shun pa dag la'o} श्री.को.१८५क ।
rkang dung
कोहलः, वाद्यभेदः लो.को.१०५; रा.को.२.२०७; {rkang rus kyi gling bu} छो.को.३३; {mi'i rkang rus las bzos pa'i gling bu} बो.को.९०; द्र.— {rkang gling /}
ना. नूपुरः, इक्ष्वाकुवंशीयः नृपतिः ब.अ.१.८, १३, १६.
rkang gdub can zhabs
ना. नूपुरपादः, इक्ष्वाकुवंशीयः नृपतिः; स तु नूपुरपुत्रः ब.अ.१.१३.
rkang rdum
वि. पादच्छिन्नः वि.सू.४ख/४; वि.व.१८१ख/२.१०६; लङ्गः — {rkang rdum du mi 'gyur} न लङ्गो भवति म.व्यु.७३६४; {rkang pa long bu man chad du chad pa lta bu} छोको.३३.
वि. अपादः — {rkang pa med pa'i tshig rgyun ni/} {lhug pa brjod pa dag dang gtam} अपादपदसन्तानो गद्यमाख्यायिका कथा का.आ.१.२३; अपादकः — अपादका भोन्ति च क्रोडसक्किनः स.पु.३७ख/६७.
वि. चरणस्थः — {mgul rgyan rkang pa la btags pa bzhin} कण्ठिका चरणस्थेव त.स.१२३क/१०७१.
rkang pa la phyag byas pa
१. पादवन्दनम् — तेषां पादवन्दनसमकालमेवेयं महापृथिवी षड्विकारं प्रकम्पिता अ.श.२४५क/२२५ । २. पादयोर्निपतितः — शाक्यशतानि…पादयोर्निपतितानि अ.श.२४५ख/२२५.
rkang pa shin tu gnas pa
पा. सुप्रतिष्ठितचरणः, समाधिविशेषः — यः कुलपुत्रो वा कुलदुहिता वा इमां षडक्षरीं महाविद्यां जपेत्, स इमान् समाधीन् प्रतिलभते । तद्यथा मणिधरो नाम समाधिः…सुप्रतिष्ठितचरणो नाम समाधिः का.व्यू.२३५क/२९७.
= {rkang rgyab} पादपृष्टस्थानम् — {rkang pa'i bol ni sin d+hu ste/} {mchi ma 'bab pa'i gzugs can ma} सिन्धौ पादपृष्ठस्थाने अश्रु वहति रूपिणी स.उ.७.१४; {rkang pa'i rgyab} बो.को.९२.
rkang 'bam
१. सं. श्लीपदः, पादरोगः वि.व.१८३क/२.१०७; शिलीपदः रा.को.५.७७; वा.को. ५१५७; श्लीपादः म.व्यु.९५२१; मि.को.५२ख २. वि. श्लीपदी म.व्यु.८७९२; द्र. {having a swelled leg}, {suffering from elephantiasis}; म्. {a club}-{footed man} मो.को. ११०४.
=I. वि. बहुपदः — ये केचित्सत्त्वा अपदा वा द्विपदा वा चतुष्पदा वा बहुपदा वा बो.भू.१२२ख/१५७; म.मू.१९३क/१३०; स.पु.१२९ख/२०५ {II}. सं. १. = {shing ba Ta} बहुपात्, वटवृक्षः अ.को.२.४.३३ २. = {sdig srin} छो.को.३३; बो.को.९२.
rkang mangs
= {rkang mang /}
rkang mar
मज्जा १. वृक्षादेरुत्तमस्थिरभागः अ.को.२.४.१२; तत्पर्यायः : {snying po} सारः तत्रैव । २. अस्थिमध्यस्थस्नेहविशेषः छो.को.३३/रा.को.३. ५६७; तत्पर्यायौ : {khu ba byed} शुक्रकरः, {mdangs} तेजः बो.को.९२/रा.को.३.५६७.
१. वि. अपदः — ये केचित्सत्त्वा अपदा वा द्विपदा वा चतुष्पदा वा बहुपदा वा बो.भू.१२२ख/१५७; स.पु.१२९ख/२०५; अपादः म.व्यु.८९२५; अपादकः अभि.सू.५ २. सं. = {sbrul} गूढपादः, सर्पः छो.को.३४/रा.को.२.३४७; बो.को.९३.
rkang med 'gro
पन्नगः १. ना. गरुडराजः म.मू.१०३ख/१३ २. = {sbrul} सर्पः, द्र.— {rkang mi 'gro} पन्नगः अ.को.१.८.८; छो.को.३३Œ
=I. वि. चतुष्पदः — ये केचित्सत्त्वा अपदा वा द्विपदा वा चतुष्पदा वा बहुपदा वा बो.भू.१२२ख/१५७; स.पु.१२९ख/२०५ {II}. सं. १. = {dud 'gro} चतुष्पाद्, पशुः — तद्यथापि नाम कुलपुत्र चतुर्द्वीपेषु चतुष्पाज्जातीनां गोगर्दभमहिषाश्वहस्तिनः का.व्यू.२३२क/२९४; {dud 'gro spyi'i ming} छो.को.३४; चतुष्पदः रा.को.२.४२३ २. चतुष्पदः, करणविशेषः बो.को.९३/रा.को.२. ४२३ ३. = {tshigs bcad} चतुष्पदी, पद्यम् — {tshigs bcad rkang bzhi pa de yang /} {br}-{i t+taM dz+'i ti zhes rnam gnyis} पद्यं चतुष्पदी तच्च वृत्तं जातिरिति द्विधा का.आ.१.११.
= {rkang pa dang lag pa} करचरणः — {rkang lag dang mig mi sdug pa} विकृतकरचरणनयनः अ.श. १०८ख/९८; {rkang lag 'jam} मृदुकरचरणा वि.प्र.१६५क/३.१४२; पाणिपादः वि.सू.७१क/८८.
स्तेयेन प्रविष्टः — अनापत्तिस्तीर्थिकपूर्वी धर्मस्तेयेन प्रविष्टः स्यात् । स च स्यादभव्यरूपो विनयाय बो.भू.९६क/१२२.
rkur bcug pa
हारणम् — हरणहारणयोः वि.सू. १४क/१५.
rkus
क्रि. {rku ba} इत्यस्य विधौ ।
rke
= {rke ba/}
rke ba
१. क्रि. शुष्यते — {byis pa de ni gzhan gyi khyim na rke} स शुष्यते परशरणेषु बालः स.पु.४४क/७७ २. वि. दुर्बलः — दुर्बलकायः ल.वि.१५१क/२२२; म्लानः लो.को.१०९; म्लानकः — आर्य कस्मात् त्वमुत्पाण्डूत्पाण्डुकः कृशालुको दुर्बलको म्लानकोऽप्राप्तकायः संवृत्तः वि.व.१४५क/२.८९.
वि. अप्रत्ययः — तत्र सप्रत्ययः शब्दोऽप्रत्ययो वा प्रयुज्यताम् त.स.१६क/१८०; {rgyu med rkyen med par 'dzum pa mi mdzad do} नाहेत्वप्रत्ययं…स्मितं प्राविष्कुर्वन्ति अ.श.४ख/४.
१. वि. प्रत्ययान्तरविकलः — तदेवं पश्यतः कस्यचिन्न प्रत्ययान्तरविकलो नाम, स्वभावविशेषविकलस्तु भवेत् न्या.टी.५०ख/१०५ २. सं. प्रत्ययान्तरवैकल्यम् न्या.टी.५०ख/१०५.
rkyen gzhan dang bral ba can
वि. प्रत्ययान्तरवैकल्यवान् — द्रष्टुमप्रवृत्तस्य तु योग्यदेशस्था अपि द्रष्टुं ते न शक्याः प्रत्ययान्तरवैकल्यवन्तः न्या.टी.५०ख/१०५.
परोक्षवृत्तिः — न ह्येतज्ज्ञानद्वये आनुमानिकवद् आगामिकवद् वा परोक्षवृत्तिः अभि.स्फु.२४१ख/१०४०.
lkog tu ma gyur pa
वि. अपरोक्षः; अविपरोक्षः — धर्ममेघायां बोधिसत्त्वभूमौ सर्वतथागतगुह्यस्थानाविपरोक्षज्ञानसंनिश्रयेण गुणाचिन्त्यता समुदागच्छन्ति र.वि.१०५ख/५८.
lkog tu song ba
रहोगतः — {gcig pu lkog tu song ba} एकाकिनो रहोगताः म.व्यु.१६५०; मि.को.१२०क ।
lkog don
= {lkog tu gyur pa'i don/}
lkog na mo
= {lkog tu gyur pa/}
lkog nad
गलग्रहः, रोगविशेषः लो.को.११४; रा.को.२.३१८.
lkog 'phyang
कम्बलः, गलकम्बलः लो.को.११५; {ba lang gi og zhol} बो.को.१०३; तत्पर्यायः : {lkog shal} सास्ना त.प.२०६ख/८८२.
lkog ma
कण्ठः, ग्रीवापुरोभागः — {lkog mar srog phyin pa} कण्ठगतप्राणः अभि.स्फु.३१२क/११८८; यदस्मिन् काये चक्षुः सुषिरमिति वा यावन्मुखं वा मुखद्वारं वा कण्ठं वा कण्ठनाड्यो वा शि.स.१३७ख/१३३; {mgo rten ske'i lkog ma} छो.को.३७.
lkog mar srog phyin pa
वि. कण्ठगतप्राणः — एवं कण्ठगतप्राणं विदित्वा शासनं मुनेः । बलकालं मलानां च न प्रमाद्यं मुमुक्षुभिः अभि.को. ८.४३; अभि.स्फु.३१२क/११८८.
lkog min
वि. अपरोक्षः; अनत्यक्षः — {lkog min mthong ba} अनत्यक्षदृक् त.प.१६८ख/७९४.
lkog min mthong ba
वि. अनत्यक्षदृक्, अनतीन्द्रियार्थदर्शी त.प.१६८ख/७९४.
= {bska ba} कषायः — {ska ba'i chus} कषायोदकेन वि.सू.७०ख/८७; {ro bska ba zhes ngag sgron las gsungs} छो.को.३७; । {ro drug gi bye brag a ru ra'i ro lta bu} बो.को. १०४.
ska rags
= {ske rags} 1. मेखला, कट्याभरणम् अ.को.२.६.१०८; का.व्यू.२०१क/२५९; रसना का.आ.३.६; अ.क.५१.४९; कक्ष्या म.व्यु.५८५२; कायबन्धनम् वि.सू.२४क/२९; रसिका श्री.को.१६९क; म.व्यु.५८५५; काञ्ची श.को.९३; कटिबन्धः श.को.८२; मौञ्जी, मुञ्जनिर्मितमेखला अ.क.६५.३४; *कच्छाटिका म.व्यु.५८५१; कच्छाटी, कच्छटिका, {the end or hem of a lower garment or cloth} ({gathered up behind and tucked into the waistband} मो.को.२४३ २. मेखला, पञ्चसु मुद्रास्वेका — {'khor lo rna cha nor bu dang a lag gdub dang ni ska rags nyid/} {sangs rgyas lnga ni rnam dag pa/} {'di rnams phyag rgyar rab tu grags} चक्री कुण्डलकण्ठी च हस्ते रुचकमेखला । पञ्चबुद्धविशुद्ध्या चैता मुद्राः प्रकीर्तिताः हे.त.५क/१२; वि.प्र.१७६ख/३.१८२.
ska rags kyi phyag rgya
पा. मेखलामुद्रा, पञ्चसु मुद्रास्वेका — {'khor lo rna cha nor bu dang /} {lag gdub dang ni ska rags nyid/} {sangs rgyas lnga ni rnam dag pa/} {'di rnams phyag rgyar rab tu grags} चक्री कुण्डलकण्ठी च हस्ते रुचकमेखला । पञ्चबुद्धविशुद्ध्या चैता मुद्राः प्रकीर्तिताः हे.त.५क/१२; वि.प्र.१७६ख/३. १८२.
ska rags bcings pa
वि. बद्धकक्ष्यः म.व्यु.५८५२.
ska rags yul
= {rkyed pa/}
skag
१. आश्लेषा, नक्षत्रभेदः म.मू.१०४ख/१३; अश्लेषा वि.प्र.२३६क/२.३७; म.व्यु.३१९३ २. प्रा. जतु, वृक्षनिर्यासविशेषः; तत्पर्यायाः : {rgya skyegs} लाक्षा, {mtshon byed} राक्षा, {'dres 'byung} यावः, {rgya tshos} अलक्तः, {shing nad} द्रुमामयः मि.को.५६ख ।
skag las skyes
= {du ba mjug ring} अश्लेषाभवः, केतुः छो.को.३७/रा.को.१४४; केतुः श.को.८२.
skad
१. भाषा — {yul 'khor chen po la brten skad} महाराष्ट्राश्रयाम्भाषाम् का.आ.१.३४; {bod kyi skad} भोटभाषा वि.प्र.१४२क/१.९२; वाक् — {legs sbyar zhes bya lha yi ni skad} संस्कृतं नाम दैवीवाक् का.आ. १.३२; {mi'i skad du smras pa} मानुषीं वाचमुवाच जा.मा.२४२/१४१; वाणी — {mi skad} वाणी मानुषी अ.क.३०.१०; रुतम् — {lha la sogs pa'i skad shes} देवादीनां रुतज्ञता अभि.अ.१.६९ २. भाषितम् — यानि तानि यक्षाणां यक्षभाषितानि यक्षरुतानि यक्षपदानि यक्षमन्त्रितानि यक्षप्रव्याहृतानि अ.सा.३४क/१९; रवितम् — सर्वरुतरवितघोषवाक्पदनिरुक्तिसंकेतव्यवहाराभिलापैरनभिलाप्यत्वात् र.वि.८०क/११; शब्दः — {pha'i skad} पितृशब्दः त.स.५०ख/४९८; म.व्यु.४७७; घोषः म.व्यु.४७८; वचनम् लो.को. ११५; वार्त्ता श.को.८२; सांकथ्यम् — {pho brang 'khor gyi skad} पौरीसांकथ्यम् म.व्यु.२८०८ ३. पशुपक्षिणां शब्दः : रुतम् — {khu byug gi skad} कोकिलरुतम् वि.सू.४४क/५५; स्वनः — {ngang pa rnams kyi skad} हंसानां स्वनैः बो.अ.२.४; क्रुञ्चितम् — {glang po che yi skad} हस्तिक्रुञ्चितम् वि.सू.४४क/५५; गर्जितम् — {khyu mchog gi skad} ऋषभगर्जितम् वि.सू.४४क/५५; हेषितम् — {rta'i skad} अश्वहेषितम् वि.सू.४४क/५५; कोलाहलः — हंसादिकोलाहलरम्यशोभैः सरोभिः बो.अ.१०.७; संज्ञा — {spre'u'i tshogs rnams bdag gi skad kyis sbran} स्वसंज्ञया यूथमथादिदेश जा.मा.३१७/१८४;
घोषणा, लोकविज्ञापनायोच्चैः शब्दितम् — तां घोषणां पुनः पुनरुपश्रुत्य जा.मा.३०४/१७७.
skad ngan
१. कुभाषा — नानादेशकुभाषयाऽपि महतां मार्गे प्रवृत्तिः सदा वि.प्र.१०९ख/५ २. आर्त्तस्वरः — {skad ngan 'don} सस्वरं क्रन्दितवती अ.श.७२क/६३; {sdug bsngal ba'i skad} बो.को.१०५.
skad cig
१. क्षणः [1] = {yud tsam} निमेषमात्रम् — {skad cig gis ni grong khyer brgal} विलङ्घ्य नगरं क्षणात् अ.क.२४.१६४ [2] त्रिंशत्कलापरिमितकालः — निर्व्यापारस्थितौ कालविशेषोत्सवयोः क्षणः अ.को. ३.३.४७ [3] पा. उत्पत्त्यनन्तरविनाशी — {skad cig ni bdag nyid du red ma thag tu 'jig pa'o} क्षण आत्मलाभोऽनन्तरविनाशी अभि.भा.१९२-३/५६९ [4] = {dga' ston} उत्सवः — क्षण उद्धर्षो मह उद्धव उत्सवः अ.को.१.७.३८; निर्व्यापारस्थितौ कालविशेषोत्सवयोः क्षणः अ.को.३.३.४७ २. = {skad cig ma} क्षणिकः — {skad cig gi dngos po la} क्षणिके वस्तुनि न्या.टी.४३क/५८ ३. = {mgyogs pa} तूर्णम्, शीघ्रम् — शीघ्रं त्वरितं लघु क्षिप्रमरं द्रुतम् । सत्वरं चपलं तूर्णमविलम्बितमाशु च अ.को.१.१. ५९,६०; चपलम् लो.को.११७; झटितम् — {skad cig gi rnam pas} झटिताकारेण वि.प्र.४९क/४.५१.
१. वि. क्षणभङ्गी — सन्तो ये नाम ते सर्वे क्षणभङ्गिनः त.स.१६क/१८०; = {skad cig gis 'jig can} ।2. सं. = {skad cig 'jig pa nyid} क्षणभङ्गिता, क्षणभङ्गित्वम् त.स.१६ख/१८७.
वि. क्षणस्थायी — क्षणस्थायी घटादिश्चेत् त.स.१९ख/२११.
skad cig gnas pa'i rang bzhin
वि. क्षणावस्थितरूपम् — क्षणावस्थितरूपं हि वस्तु क्षणिकमुच्यते त.स.१६क/१७९.
skad cig rnam pa'i rnal 'byor
झटिताकारयोगः — {skad cig rnam pa'i rnal 'byor gyis/} {rdzogs pa'i rim pa bsgom pa} झटिताकारयोगेन उत्पन्नक्रमभावना स.त. ३.३.
skad cig pa
वि. क्षणिकः — {skad cig ni bdag nyid du red ma thag tu 'jig pa'o/} /{de 'di la yod pas skad cig pa} क्षण आत्मलाभोऽनन्तरविनाशी, सोऽस्यास्तीति क्षणिकः अभि.भा.१९२-३/५६८; सर्वधर्माः क्षणिकाः ल.अ.१४९ख/९५.
skad cig pa dang skad cig pa ma yin pa
क्षणिकाक्षणिकता — न च बालपृथग्जना अवबुध्यन्ते क्षणिकवादाभिनिविष्टाः क्षणिकाक्षणिकतामिमां सर्वधर्माणाम् ल.अ.१४९ख/९५.
skad cig pa ma yin pa
वि. अक्षणिकः — इदमपि ब्राह्मण एकादशं लोकायतम् । पुनरपि भो गौतम सर्वमव्याकृतं सर्वं व्याकृतम्…सर्वं क्षणिकं सर्वमक्षणिकम् ल.अ.१२५ख/७२; = {skad cig ma yin pa/} {skad cig ma ma yin pa/}
१. सं. = {skad cig} क्षणः — {skad cig ma snga ma dang phyi ma'i rnam par bzhag pa} पूर्वोत्तरक्षणव्यवस्था प्र.प.१२४; {skad cig ma phyi ma} उत्तरक्षणः न्या.टी.४२ख/५८; एकक्षणः — {sngo sogs skad cig ma bzhin} नीलाद्येकक्षणो यथा त.स.९४ख/८५७ •क्षणः — , कालपरिमाणविशेषः — {dus kyi mtha' ni skad cig ma yin te/} {skad cig ma brgya nyi shu la de yi skad cig/} {de yi skad cig de dag kyang drug cu la ni thang cig go/} कालपर्यन्तः क्षणः, विंशक्षणशतमेकः तत्क्षणः, षष्टि तत्क्षणा एको लवः त.प.३२९ख/११२७; २. वि. = {skad cig pa} क्षणिकः — {'dus byas thams cad skad cig ma} क्षणिकाः सर्वसंस्काराः त.प.१४२क/१४; प्र.अ.२३१-३/५०१.
skad cig ma snga ma
= {skad cig snga ma/}
skad cig ma snga ma dang phyi ma'i rnam par bzhag pa
पूर्वोत्तरक्षणव्यवस्था — कुतः कार्यकारणव्यवस्था पूर्वोत्तरक्षणव्यवस्था वा भविष्यति प्र.प.१२४.
उत्तरक्षणः — तथा च सति इन्द्रियविज्ञानविषयक्षणादुत्तरक्षण एकसन्तानान्तर्भूतो गृहीतः न्या.टी.४२ख/५८.
skad cig ma ma yin pa
१. वि. अक्षणिकः — बुद्धिशब्दार्चिःप्रभृतयस्तन्मतेन क्षणिकाः, क्षितिव्योमादयस्त्वक्षणिकाः त.प.२२६क/१६७; = {skad cig ma yin pa/} {skad cig pa ma yin pa} 2. सं. = {skad cig ma yin pa nyid} अक्षणिकत्वम् वा.टी.५६क/९.
skad cig ma ma yin par smra ba
अक्षणिकवादी, स्थिरवस्तुसत्तावादी सू.अ.२३५ख/१४८.
skad cig ma yin pa
= {skad cig min} 1. वि. अक्षणिकः — अस्तु वाऽक्षणिकं ज्ञानम् त.स. १०६ख/९३४; त.स.६७क/६२७; = {skad cig pa ma yin pa/} {skad cig ma ma yin pa} 2. सं. = {skad cig ma yin pa nyid} अक्षणिकत्वम् त.स.१५ख/१७८.
skad cig ma yin pa nyid
अक्षणिकत्वम् वा.टी. ५६क/९.
skad cig ma re re
= {skad cig re re} प्रतिक्षणम् — {skad cig ma re re la 'jig pa} प्रतिक्षणविनाशी वा.टी. ५८क/१३.
skad cig ma re re la 'jig pa
वि. प्रतिक्षणविनाशी — यदि न सर्वं सत् कृतकं वा प्रतिक्षणविनाशि स्यात् वा.टी.५८क/१३.
= {skad tshab} पर्यायः, द्र.— : {rgya mtsho'i skad dod sA ga ra dug can pa yin yang} मि.को.८९क; {skad kyi tshab} छो.को.३८; {bod kyi thams cad ces pa'i skad dod du rgya gar bas sarba zer} बो.को.१०७; {an equivalent term in another language} श.को.८४.
skad 'dogs pa
= {brjod pa} व्यपदेशः म.व्यु.२८०५.
skad sdoms
= {skad bsnyams} एकरवः — {thams cad kyis skad sdoms te sangs rgyas la skyabs su song ngo} एकरवेण सर्व एव बुद्धं शरणं गताः अ.श.३८क/३३.
skad po che
१. उच्चैःशब्दः — {skad po che phyung} उच्चैःशब्दमुदाहृतवान् अ.श.४७क/४०; उच्चैर्नादः — ततो महाजनकायेन किलकिलाप्रक्ष्वेडोच्चैर्नादो मुक्तः अ.श.२७ख/२३ २. = {skad bsgrags pa} घोषणा, लोकविज्ञापनायोच्चैः शब्दितम् अ.को. १.६.१२.
१. अवतार लप्स्यते — यः कश्चिन्महामते कुलपुत्रो वा कुलदुहिता वा इमानि मन्त्रपदान्युद्ग्रहीष्यति…न तस्य कश्चिदवतारं लप्स्यते ल.अ.१५८क/१०६ २. लब्धप्रसरः — {nyi ma nub pa'i skabs ni rnyed pa dang} दिनान्तलब्धप्रसरम् जा.मा.१६१/९३.
१. अवकाशदानम् — तथा हि चित्तचैतसिका धर्माः प्रागुत्पन्नावकाशदानपरिगृहीता आलम्बनपरिगृहीताश्च प्रादुर्भवन्ति प्रवर्तन्ते च बो.भू.५९क/७० २. प्रवारणा — {gang gi tshe tshes bcwa lnga la skabs 'byed pa'i dus la bab pa} यदा पञ्च-दश्यां प्रवारणा संवृत्ता अ.श.१४७क/१३७; {skabs 'byed pa byed pa'i nang du} प्रवारणायां वर्तमानायाम् अ.श.२५५ख/२३४.
= {skabs min pa} अकाण्डः — {'dod pa skabs min khon pa yis/} {bud med mchog de bcom par gyur} हन्यते सा वरारोहा स्मरेणाकाण्डवैरिणा का.आ.३.१३८; त.प.३२क/५१२; = {skabs su ma bab pa} अप्रस्तावः त.प.३२ख/५१३; अप्रस्तुतम् — {skabs min bstod pa} अप्रस्तुतप्रशंसा का.आ.२.३३७; {skabs ma yin pa brjod pa por byed pa} अप्रस्तुताभिधायित्वम् त.प.३ख/४५१.
skabs min bstod pa
= {skabs su ma bab bstod pa} पा. अप्रस्तुतप्रशंसा, काव्यालङ्कारविशेषः — {skabs min 'dod pas bstod pa ni/} {skabs su ma bab bstod pa yin} अप्रस्तुतप्रशंसा स्यादप्रक्रान्तेप्सिता स्तुतिः का.आ.२. ३३७; अप्रस्तुतस्तोत्रम् का.आ.२.६.
ज्योतिर्ध्वजः १. मणिभेदः — {nor bu rin po che skar ma'i rgyal mtshan gyi snod} ज्योतिर्ध्वजमणिरत्नभाजनानि ग.व्यू.३१९ख/४० २. ना. बोधिसत्त्वः ग.व्यू.२७५क/२.
ज्योतिः — {skar rtsis pa ni nyi ma la sogs pa'i gza' rnams so} ज्योतिष आदित्यादयो ग्रहाः वि.प्र.२३३ख/२.३३.
skar tshogs
= {skar ma'i tshogs/}
skar 'od
= {skar ma'i 'od} 1. ज्योतिष्प्रभः [1] पुष्पविशेषः म.व्यु.६१९५; मो.को.४२७ [2] ना. बोधिसत्त्वः ग.व्यू.२७५ख/२ [3] ना. तथागतः मो.को.४२७ । २. ज्योतिष्प्रभा — {nor bu skar 'od} ज्योतिष्प्रभारत्नम् म.व्यु.५९६३ ३. = {srin bu me khyer} ज्योतिरिङ्गः, खद्योतः छो.को.४०/रा.को.५५०; बो.को.११६.
skar la dgyes
= {skar dgyes/}
skar gsal
= {skar khung /}
skal
= {skal ba/}
skal ngan
= {skal ba ngan pa} 1. वि. दुर्भगः — {lus mdzes kyang /} {skyon gcig gis ni skal ngan 'gyur} स्याद्वपुः सुन्दरमपि श्वित्रेणैकेन दुर्भगम् का.आ.१. ७; अभाग्यः अ.क.५०.९२; मन्दः अ.को.३.३. ९५; मि.को.८८क २. सं. दौर्भाग्यम् अ.क.५०.९२; ना.ना.२७३ख/७९.
skal can
= {skal ba can/}
skal chad
वि. मन्दभाग्यः — मन्दभाग्य कुतस्तेऽत्र जेन्ताकोऽवीचिरयं महानरकः वि.व.१७०क/२.१०२; {bsod nams med pa'i don} छो.को.४१; द्र. {skal ngan/}
skal chen
= {skal ba chen po/}
skal chen ma
१. वि.स्त्री. = {skal pa chen mo} महाभागा हे.त.२६ख/८८; महाभागी हे.त.२७क/८८ २. ना. महाभागा, देवी ब.मा.१६९क ।
१. वि. = {skal ba chen po} महाभागः : {dbang thang che ba'am skal ba'am dpal che ba} म.व्यु.५२२० २. सं. महाभागा, ओषधिभेदः — औषधयो मन्त्रा येन स्नापयन्ति च पण्डिताः । वचा गोरोचना…इन्द्रहस्ता महाभागा सु.प्र.२९क/५५.
skal ba chen po
महाभागः १. वि. = {skal ba che ba} सर्वथा नमोऽस्त्वस्मै महाभागाय सर्वभूतशरण्याय जा.मा.१२/६ २. ना. यक्षः — पाञ्चिकश्छगलपादश्च महाभागस्तथैव च सु.प्र. ४३ख/८६.
वि. सभागचरितः — तुषितकायिकानां च सभागचरितानां देवपुत्राणां परिपाकाय ग.व्यू.३४४क/४१८.
skal ba dang bcas pa
सहभव्यता — {skal ba dang bcas pa'am skal ba mnyam pa} म.व्यु.६७५०.
skal ba dang ldan pa
= {skal ldan/}
skal ba dang ldan par 'gyur ba
वि. भव्यः वि.प्र.१५३क/१२२.
skal ba dang ldan pa'i rang bzhin can
वि. भव्यरूपः — संपन्नत्वं ज्ञप्तिश्रुतावस्य नाविधिर्भव्यरूपे प्रतिनिधिना दूतेन प्रव्राजनम् वि.सू.८४क/१०१.
skal ba dang mi ldan pa
वि. = {skal ba med pa} अभव्यः वि.प्र.१५२ख/१२१.
skal ba 'dra ba
वि. सभागः — {sems kyi rgyud skal ba 'dra ba} सभागा चित्तसन्ततिः शि.स.१४०ख/१३५.
skal ba ldan pa
= {skal ldan/}
skal ba byin pa
भू.का.कृ. संविभक्तः — {longs spyod kyi skal ba yang byin no} भोगैश्च संविभक्तः वि.व.२१०क/१.८४.
skal ba mi mnyam pa
विसभागः, असमानचरितः बो.अ.८.९; {skal ba mi mnyam pa'i khams} विसभागधातुः अभि.स्फु.८८ख/७६१. {skal ba mi mnyam pa'i khams} विसभागधातुः — {skal ba mi mnyam pa'i khams kun tu 'gro ba} विसभागधातुसर्वत्रगाः अभि.भा.२३३ख/७८७. {skal ba mi mnyam pa'i khams kun tu 'gro ba} पा. विसभागधातुसर्वत्रगाः — सत्कायदृष्टिमन्तग्राहदृष्टिं च वर्जयित्वाऽन्ये नवानुशया विसभागधातुसर्वत्रगाः अभि.भा.२३३ख/७८७.
skal ba mi mnyam pa'i khams la dmigs pa
वि. विसभागधात्वालम्बनः — कथं सत्कायान्तग्राहदृष्टी विसभागधात्वालम्बने न भवतः अभि.भा. २३४क/७८८.
skal ba mi mnyam pa'i sa
विसभागभूमिः — {skal ba mi mnyam pa'i sa la kun tu 'gro ba} विसभागभूमिसर्वत्रगाः अभि.भा.२३५ख/७९३.
skal ba mi mnyam pa'i sa la kun tu 'gro ba
पा. विसभागभूमिसर्वत्रगाः — ते चानुशयाः सम्प्रयोग-तोऽनुशयीरन्नालम्बनतः, न स्युर्विसभागभूमिसर्वत्रगा अनुशयाः अभि.भा.२३५ख/७९३.
skal ba mi 'dra ba
वि. विसभागः — {skal ba mi 'dra ba'i sems can la} विसभागसत्त्वान् शि.स.१०८ख/१०७.
skal ba med pa
= {skal med} वि. अभव्यः — अभव्यो बुद्धभूमौ परिनिर्वातुम् शि.स.४२ख/४०; अयोग्यः — अयोग्ये सत्त्वे स्वभारं नारोपयति शि.स.८२क/८१; अधन्यः — अधन्यानां नयनपथमभ्येति न मुनिः र.वि.४.५७; दुन्दुरः — {gal te skal med mthong na ni/} {skye ba 'dir ni dngos grub med} यदि वा दुन्दुरः पश्यति । इह जन्मनि न सिद्धिः स्यात् हे.त.२६ख/८८; दुन्दुरो विहेठकः यो.र. १५५.
skal ba 'dzin
वि. भागी; भागिनी — एताः स्त्रियो विपत्काले गुल्फबन्धनशृङ्खलाः । कृच्छ्रलब्धे च भागिन्यः स्थिताः पर्णाशनेऽपि नः अ.क.३२.७.
ना. सूर्यगात्रप्रवरः, तथागतः — गन्धाङ्कुरशिखरप्रभमेघस्योद्यानस्यानन्तरे धर्ममेघोद्गतप्रभासो नाम बोधिमण्डोऽभूत् । तत्र स भगवान् सूर्यगात्रप्रवरस्तथागतः ग.व्यू.२३६ख/३१३.
sku gnyer
= {lha gnyer/}
sku mnyel
वि. = {ngal ba} श्रान्तकायः — श्रान्तकायो भगवान् अ.श.११२क/१०२.
sku brnyan
= {gzugs brnyan/}
sku brnyas
= {brnyas pa} परिभवः, अवमानना अ.श.१९०क/१७६.
sku stod
पूर्वार्द्धकायः — सिंहपूर्वार्द्धकायः अ.क.२४.३३.
sku thams cad la ye shes kyi gzugs brnyan gyi zla ba snang ba
= {bong tshod} प्रमाणम्, इयत्ता — {sku bong tshod chung ba dang chung ba ma yin pa tha dad pa} अल्पानल्पप्रमाणभेदः अभि.भा.५७ख/१०९६.
sku bong tshod chung ba
वि. अल्पप्रमाणः — तथाल्पप्रमाणे लोके अल्पप्रमाणाः, अनल्पप्रमाणे अनल्पप्रमाणाः अभि.स्फु.१०९६.
sku bong tshod chung ba dang chung ba ma yin pa
अल्पानल्पप्रमाणः — {sku bong tshod chung ba dang chung ba ma yin pa tha dad pa} अल्पानल्पप्रमाणभेदः अभि.भा.५७ख/१०९६.
sku bong tshod chung ba ma yin pa
वि. अनल्पप्रमाणः — तथाल्पप्रमाणे लोके अल्पप्रमाणाः, अनल्पप्रमाणे अनल्पप्रमाणाः अभि.स्फु.१०९६; {sku bong tshod chung ba dang chung ba ma yin pa tha dad pa} अल्पानल्पप्रमाणभेदः अभि.भा.५७ख/१०९६.
१. क्रि. (विधौ) = {lkur cig} अनुप्रेषय लो.को.१३५ २. = {sku la skur gnas} कायस्थम् ज्ञा.सि.२.३७ ३. = {skur ba/}
skur 'debs
= {skur ba 'debs pa/}
skur gnas
वि. कायस्थम् — {skur gnas ye shes} कायस्थं…ज्ञानम् ज्ञा.सि.२.३७.
skur ba
=I. क्रि. (वर्त.; सक.; भवि., भूत. {bskur ba/} विधौ {skur}) अपवदति ल.अ.१५४क/१०१; र.वि.५.२१ {II}. सं. १. अभ्याख्यानम् — सर्वकुशलमूलोत्सर्गः कतमः ? यदुत बोधिसत्त्वपिटकनिक्षेपोऽभ्याख्यानं च ल.अ.८१क/२८; {skur ba mang ba} अभ्याख्यानबहुलता द.भू.१९०क/१७; प्रतिक्षेपः — प्रज्ञापारमितायाः प्रत्याख्यानेन प्रतिक्षेपेण प्रतिक्रोशेन अ.सा.१५९ख/९०; अनुध्वंसनम् म.व्यु.९४०४; प्रलोपः प्र.अ.१७०क/१८४; प्रवादः — {'jig rten skur ba} लोकप्रवादः स.सि.२. १२; आपतनम् — {dge 'dun lhag mas skur ba brjod na'o} सङ्घावशेषापतनस्य विज्ञप्तौ वि.सू.४५क/५७ २. पा. अपवादः — {skur ba'i mtha'} अपवादान्तः त्रि.भा.१४०ख/८०; {sgro 'dogs pa dang skur ba'i lta ba ngan pa rnam par spangs pa'i blo can} समारोपापवादकुदृष्टिवर्जितमतिः ल.अ.८२ख/३० । ३. प्रेषणम् श.को. ९२; {skur bar byed pa nyid} प्रेषयितृत्वम् वि.सू.६८क/८५ {III}. वि. अपवादकः — {dam pa'i chos la skur ba} सद्धर्मापवादकाः ल.अ.९२क/३८; अपवादी — {rgyu dang 'bras bu la skur ba} हेतुफलापवादिनः ल.अ.९१ख/३८.
skur ba btab pa
भू.का.कृ. अभ्याख्यातः — {yang dag pa ma yin par skur ba btab bo} अभूतेनाभ्याख्यातः वि.व.३१६ख/१.१३०; प्रज्ञापारमितायामभ्याख्यातायां सर्वज्ञता अभ्याख्याता भवति अ.सा.१६०क/९०.
skur ba 'debs pa
१. क्रि. अपवदति — न चान्येषां बोधिसत्त्वयानीयानां पुद्गलानामवर्णं भाषते, नापवदति नावसादयति स.पु.१०६ख/१७१; अपवदते बो.भू.९३ख/११९; अपवादं करोति अभि.भा.८८क/१२०७ २. सं. अपवादः — {skur ba 'debs pa'i mtha'} अपवादान्तः अभि.स.भा.१०७क/१४४; अभि.भा.४८ख/१०५७; अववादः — {skur ba 'debs pa'i ltung byed} अववादप्रायश्चित्तिकम् वि.सू.३०क/३८; अभ्याख्यानम् — न जातु सुखितो भवत्यभ्याख्यानबहुलश्च पण्डकश्च नित्यदासश्च शि.स.४४ख/४२; अस्वाख्यानम् — अस्वाख्यानप्रायश्चित्तिकम् वि.सू.४५ख/५७; प्रतिक्षेपः प्र.अ. ३५क/४०; ध्वंसनम् वि.सू.४५क/५७; अनुध्वंसनम् — {mi bsten pas skur ba 'debs na sbom po'o} स्थूलमसेवनेनानुध्वंसने वि.सू.२१ख/२६ ३. वि. अपवादकः — आर्याणामपवादकाः अभि.स्फु.२६६ख/१०८४; अपवादी — सुखापवादी अभि.भा. ४ख/८८०; अपवादिका — समुदयापवादिकायां मिथ्यादृष्ट्याम् अभि.स्फु.९८क/७७६; परिवादकः स.पु.१०३क/१६४.
१. क्रि. अपवदति — पूर्वकृतं कुशलसास्रवमकुशलं वा न हेतुरात्मनो लोकस्येत्येवमपवदति अभि.स्फु.९५क/७७१ २. वि. अपवादी — कर्मफलापवादित्वात् अभि.स्फु.१०३क/७८५; अपवादिका — एषा ह्यपवादिका, अन्यास्तु समारोपिकाः अभि.भा.२३०क/७७२.
skur ba mang ba
अभ्याख्यानबहुलता — मृषावादो अभ्याख्यानबहुलतां च परर्विसंवादनतां च द.भू.१९०क/१७.
skur ba mi 'debs pa
वि. अनपवादकः — आर्याणामनपवादकाः अभि.स्फु.२६६ख/१०८४.
चकोरकम् — न चकोरकस्यारण्यकैः । लतामयस्य रज्ज्वा वा वि.सू.७ख/८; {lcug ma las bzos pa'i lhung bzed sogs 'jog sa'i snod} बो.को.१३३; द्र.— {tsa ko ra kam/} {skong po kha sbyar/} {skong bu kha sbyar/} {sgron bu kha sbyar} म.व्यु.८९५३.
= {skya rengs dmar po} ताम्रारुणः म.व्यु.९२९९; ताम्रारुणे युगमात्रे च उदिते रविमण्डले म.मू.१५६क/७०; {skya rengs dang po shar na ni/} {shar phyogs su ni sngor snang zhing /} {skar ma'i gdong ni 'od nyams pa/} {nam mkha' sngo skyar 'gyur ba yin/} {skya rengs bar ma shar na ni/} {de ni shar phyogs skya zhing dmar/} {rgyu skar 'od ni chung ba dang /} {nam mkha' ser skyar 'gyur ba yin/} {skya rengs tha ma shar na ni/} {rgyu skar 'od ni med pa dang /} {skya rengs tha ma'o} छो.को.४८.
skya rengs dang po
नीलारुणः म.व्यु.९२९७; {skya rengs dang po shar na ni/} {shar phyogs su ni sngor snang zhing /} {skar ma'i gdong ni 'od nyams pa/} {nam mkha' sngo skyar 'gyur ba yin/} {skya rengs bar ma shar na ni/} {de ni shar phyogs skya zhing dmar/} {rgyu skar 'od ni chung ba dang /} {nam mkha' ser skyar 'gyur ba yin/} {skya rengs tha ma shar na ni/} {rgyu skar 'od ni med pa dang /} {skya rengs tha ma'o} छो.को.४८.
पीतारुणः म.व्यु.९२९८; {skya rengs dang po shar na ni/} {shar phyogs su ni sngor snang zhing /} {skar ma'i gdong ni 'od nyams pa/} {nam mkha' sngo skyar 'gyur ba yin/} {skya rengs bar ma shar na ni/} {de ni shar phyogs skya zhing dmar/} {rgyu skar 'od ni chung ba dang /} {nam mkha' ser skyar 'gyur ba yin/} {skya rengs tha ma shar na ni/} {rgyu skar 'od ni med pa dang /} {skya rengs tha ma'o} छो.को.४८.
skya rengs dmar
= {skya rengs dmar po/}
skya rengs dmar po
= {skya rengs tha ma} ताम्रारुणः — ताम्रारुणे युगमात्रे च उदिते रविमण्डले म.मू. १५६क/७०; सु.प्र.९ख/१७; {skya rengs dang po shar na ni/} {shar phyogs su ni sngon snang zhing /} {skar ma'i gdong ni 'od nyams pa/} {nam mkha' sngo skyar 'gyur ba yin/} {skya rengs bar ma shar na ni/} {de ni shar phyogs skya zhing dmar/rgyu} {skar 'od ni chung ba dang /} {nam mkha' ser skyar 'gyur ba yin/} {skya rengs tha ma shar na ni/} {rgyu skar 'od ni med pa dang /} {skya rengs tha ma'o} छो.को.४८.
skya rengs shar ba
१. अरुणोदयः — इहार्यविषये शाक्यमुनिर्भगवान् वैशाखपूर्णिमायामरुणोदयेऽभिसंबुद्धः वि.प्र.९३ख/३.५; अरुणोद्गमः — {skya rengs shar ba'i dus su} अरुणोद्गमवेलायाम् गु.स.१२५ख/७७; अरुणोद्गमनम् वि.सू.४ख/४ । २. अरुणोद्गतम् म.व्यु.८२३७; मि.को.१३३क ।
पाण्डुः १. = {skya bo} शुक्लपीतमिश्रितवर्णः २. ना. नृपः — {skya bseng bu lnga dag gi ni} पञ्चानां पाण्डुपुत्राणाम् का.आ.३.१८५; श्री.को.१८६क; स तु शन्तनुपुत्रविचित्रवीर्यस्य क्षेत्रे व्यासाज्जातः रा.को.३.१०४ ३. ना. नागराजः म.व्यु.३२४६.
skya bseng gyi bu
= {skya bseng bu/}
skya bseng bu
पाण्डवः, पाण्डुपुत्रः — हस्तिनापुरे महानगरे राजा पाण्डवकुलवंशप्रसूतः…युधिष्ठिरो धर्मस्य पुत्र इति कथयति, भीमसेनो वायोः, अर्जुन इन्द्रस्य, नकुलसहदेवावश्विनोरिति ल.वि.१४ख/१५; पाण्डुपुत्रः — {skya bseng bu lnga dag gi ni/} {chung ma lnga len bu mo ste} पञ्चानां पाण्डुपुत्राणां पत्नी पाञ्चालकन्यका का.आ.३.१८५.
skyag
= {rkyag pa/}
skyag dong
वर्चस्कूपः अभि.सू.७.
skyag pa
= {rkyag pa/}
skyag pa'i 'dam rdzab
गूथमृत्तिका अभि.सू.८; = {rkyag 'jim/}
skyang nyul
= {skyang nul/}
skyang nul
प्रा. = {zhal zhal} लेपः वि.सू.१९क/२२; म.व्यु.६६७१; लेपनम् — संशीर्णकुड्यकटलेपनं च भवेत् स.पु.२९ख/५१.
वि. त्राणभूतः — महासत्त्वराशेः त्राणभूताः शि.स.१७३क/१७१.
skyabs su 'gyur
त्राता भविष्यति — स वस्त्राता भविष्यति अ.श.२१८क/२०२.
skyabs su 'gro ba
१. शरणं याति — शरणं यो याति शरणत्रयम् अभि.को.४.३२ २. शरणगमनम् — शरणगमनविशेषसंग्रहश्लोकः सू.अ.१३४क/९; शरणगतिः — {skyabs su 'gro bar khas blang ba'i tshig rtsom pa} शरणगत्यभ्युपगमवचनोपक्रमः वि.सू.१क/१.
अयोनिमार्गः — एवं स्वस्त्रीष्वप्ययोनिमार्गेण गच्छतः शि.स.४८क/४५.
skye gnas skyes
वि. योनिजः — योनिजयोनिसंसक्ताः स्तनपस्तनमर्दिनः अ.क.१०.७८.
skye gnas skyes min
वि. अयोनिजः — {skye gnas skyes min nga las nu}…{byung} मान्धाताभूदयोनिजः अ.क.२६.१२.
skye gnas 'khor lo
योनिचक्रम् — {sngags kyi bzlas pa a dang haM/} {skye gnas 'khor lo'i rnam pa a/} {bde chen gyi yang rnam pa haM} मन्त्रजापम् अहं तथा ।। अकारं योनिचक्रस्य हकारं (हंकारं) महासुखस्य च हे.त.२१ख/७०.
वि. अक्षतयोनिः — द्वाभ्यां कुमारिकाभ्यामक्षतयोनिभ्यां स्नापयेत् वि.प्र.१५५क/३.१०४.
skye gnas mtshungs pa
= {ming sring /}
skye gnas bzhi
चत्वारो योनयः : १. {mngal nas skye ba} जरायुजाः, २. {sgo nga las skye ba} अण्डजाः, ३. {drod gsher las skye ba} संस्वेदजाः, ४. {brdzus te skye ba} उपपादुकाः म.व्यु.२२७८.
skye gnas su gyur pa
योनिगतः — {dud 'gro'i skye gnas su gyur pa} तिर्यग्योनिगतः र.वि.८२ख/१५; = {skye gnas su song ba/}
skye gnas su song ba
योनिगतः — {dud 'gro'i skye gnas su song ba rnams} तिर्यग्योनिगतानाम् वि.व.१५१ख/१.४०; = {skye gnas su gyur pa/}
skye ba
=I. क्रि. (वर्त., भवि.; अक.; भूत. {skyes pa}) 1. ( वर्त.) [1] = {'byung ba} उत्पद्यते — अन्यदुत्पद्यते, अन्यन्निरुद्ध्यते अभि.स्फु.१२०ख/८१८; समुत्पद्यते त.प.२४०क/१९५; उपपद्यते — {tshangs pa'i 'jig rten du skye'o} ब्रह्मलोक उपपद्यते शि.स. ९२ख/९२; जायते — {'bras bu skye} जायते फलम् ल.सू.१२२क/६९; उपजायते ( {the tshom}° saṃśayaḥ°) ta.pa.134kha/3; ta.pa.7kha/460; samupajāyate ta.pa. 116kha/684; abhijāyate abhi.bhā.92ka/1220; ājāyate — ātmātmīyagrāhadvayavyupaśamānnairātmyadvayamājāyate la.a.146ka/93; prajāyate — dvitīye kṣaṇe kāryaṃ prajāyate ta.pa.251ka/217; sañjāyate ta.pa.223kha/916; udeti — yatrodeti prakaṭamamṛtād utkaṭaḥ kālakūṭaḥ a.ka.40.79; samudeti ta.pa. 138ka/9; udayate — kleśopakleśagaṇā viditasvarūpā evodayante vyayante ca ta.pa.297ka/1056; prasavati — ayaṃ tato'saṃkhyeyataraṃ puṇyaṃ prasavati bo.pa.20; prasūyate — ‘pumān pumān’ iti pratyayaḥ prasūyate ta.pa.259ka/235; samudbhavati — svabhāvata eva bhāvānāṃ pratiniyatarūpāḥ śaktayaḥ samudbhavanti ta.pa.220kha/912 ।ii. = {gong du 'phel ba} रोहते वि.प्र.२४८ख/२.६१; विरोहति — तृणगुल्मौषधिवनस्पतयः क्रमवृत्त्या विरोहन्ति न युगपत् ल.अ.७६ख/२५; वर्धति स.पु.४९क/८६; वर्धते — सुवर्णं वज्रं च महामते समधारणं कल्पस्थिता अपि तुल्यमाना न हीयन्ते न वर्धन्ते ल.अ.१४९ख/९६; विवर्धते म.व्यु.५३१३ २. (भवि.) उपपत्स्यते — कुशलमूलैर्यत्र यत्रोपपत्स्यन्ते, तत्र तत्र सत्कृताश्च भविष्यन्ति, गुरुकृताश्च शि.स. १६९ख/१६७ ३. (ण्य.) जनयति — {sems las su rung ba skye ba} चित्तस्य कल्यतां जनयति वि.व.१५७क/१.४५; निवर्तयति — {mi skye} न निवर्तयति म.व्यु.७४१४; रोहयति — विचित्राः फलवृक्षाश्च रोहयन्ति समन्ततः सु.प्र.४४ख/८८ {II}. सं. १. = {rang gi ngo bo thob pa'am 'byung ba} उत्पत्तिः, स्वरूपलाभः — उत्पत्तिः स्वरूपलाभो यस्यास्ति तदुत्पत्तिमत् न्या.टी.६३क/१५७; उत्पादः त.स.४२क/४२६; त.प. १५३क/३०; समुत्पादः र.वि.७५ख/३; जन्म त.प. २४०ख/१९५; प्रसवः — अङ्कुरादिप्रसवः अभि.स्फु.२५३ख/१०६०; फलप्रसवकाले त.प.२४७क/२०९; प्रसूतिः त.प.२९२ख/२९७; उपपत्तिः — {dga' ldan gyi gnas la sogs par skye ba} तुषितभवनाद्युपपत्तिः सू.अ.२५१क/१६९; जातिः — {nges pa skye ba'i phyir} निश्चयजातितः त.प.२४४ख/९६१; भवः — {skye ba'i sred pa} भवतृष्णा अभि.स्फु.१०३क/७८५; उद्भवः त.स. ४८ख/४८१; समुद्भवः — अतो नास्ति पारम्पर्यसमुद्भवः त.स.४८ख/४८२; सम्भवः — सत्त्वाः क्रव्यादकुलसंभवाः ल.अ.१५७ख/१०५; भूतिः — या च सम्बन्धिनो धर्माद् भूतिर्धर्मिणि ज्ञायते प्र.वा. २.६२; उद्भूतिः का.आ.३.१७५; सम्भूतिः त.स.४ख/६७; आविर्भावः त.प.२३९क/९४९; प्रादुर्भावः त.प.१५३क/३०; उदयः — तदा न सम्भवेन्नैरात्म्यदर्शनोदयावकाशः त.प.२९६क/१०५४; समुदयः — वेदनानां समुदयं चास्तंगमं च अ.श.२८१क/२५८; आयः — चित्तचैत्तायद्वारार्थ आयतनार्थः अभि.भा. १३१-३/५९; सर्गः ( सृष्टिः, उत्पाद इति यावत् त.प.५४) त.स.३ख/५४; उत्पादनम् — {'jig rten las 'das pa'i shes rab skye bar rung ba nyid} लोकोत्तरप्रज्ञोत्पादनयोग्यता सू.अ.१४९ख/३२; उपपादनम् — आत्मभावस्योपपादनमुपपत्तिः अभि.भा.७क/८८८; जननम् अ.क.१०.७७; उपजननम् वा.टी.८७ख/४४; उत्थानम् — {so skye ba} दन्तोत्थानम् वि.प्र.२२६ख/२.१४; {sbyin pa las skye'o} दानादुत्थानम् वि.सू. ११ख/१२ २. = {gong du 'phel ba} वृद्धिः म.व्यु.७४४५; अभिवृद्धिः — बीजावरोपणं मोक्षभागीयोत्पादनम् । शस्याभिवृद्धिः निर्वेधभागीयोत्पत्तिः अभि.स्फु.१७४क/९२१; प्ररोहः — {myu gu la sogs pa rnams skye ba} अंकुरादीनां प्ररोहः वि.प्र.२२८क/२.२०; प्ररोहणम् — {'di la skye ba'i chos nyid med par yang 'dra} नास्त्यस्य प्ररोहणधर्मतेति च वि.सू.४क/४ ३. = {tshe rabs} जन्म — {skye ba snga ma} प्राग्जन्म अ.क.१६.१८; {skye ba 'di la} अस्मिन् जन्मनि त.स.७१क/६६४; {skye ba 'dzin pa} जन्मपरिग्रहः @प्र.अ.२८क/९५; जातिः — {skye ba 'di la} अस्यां जातौ शि.स.९५ख/९५; {bdag gi skye ba zad do} क्षीणा मे जातिः ल.अ.८०क/२७; गतिः — {las med na ni skye ba'i mtshams mi sbyor} विना न कर्मास्ति गतिप्रबन्धः जा.मा.४११/२४१; जीवितम् — धिक्किल्विषविषस्पृष्टं नष्टशीलस्य जीवितम् अ.क.३१.३६ ४. = {yang skye ba} प्रत्याजातिः — उच्चेषु कुलेषु प्रत्याजातिः कुलसंपत् बो.भू.१८क/१९ •पा. १. जातिः १. द्वादशाङ्गप्रतीत्यसमुत्पादस्य अङ्गम् — {srid pa'i rkyen gyis skye ba} भवप्रत्यया जातिः सु.प्र.५१क/१०२ २. संस्कृतलक्षणम् — {skye ba dang rga ba dang gnas pa dang mi rtag pa zhes bya ba bzhi po 'di dag di 'dus byas kyi mtshan nyid dag yin no//}…{skye bas skyed par byed do//} जातिः जरा स्थितिः अनित्यता चेति चत्वारीमानि संस्कृतलक्षणानि…जातिर्जनयति त.प.८६ख/६२५ [2] = {rnam par shes pa dang po 'byung ba} उपपत्तिः, प्रथमविज्ञानस्य प्रादुर्भावः शि.स.१४०ख/१३५; {skye ba dang 'pho ba phra ba la 'jug pa'i ye shes} च्युत्युपपत्तिसूक्ष्मप्रवेशज्ञानम् द.भू.२६६क/५८ [3] उत्पादः — {skye ba dang dgag pa} उत्पादनिरोधः शि.स.१४५ख/१४० {III}. वि. जातम् — {bar chod par skye ba'i dngos po gang} विच्छिन्नं यज्जातं वस्तु त.प.२८०ख/२७४; {dogs pa skye ba zhes bya ba ni skyes bu'o} जाताशङ्कस्येति पुंसः त.प.२२६क/९२०; समुपजातम् — {chur 'khrul pa skye ba'i skyes bu} समुपजातसलिलविभ्रमस्य पुंसः त.प. २४३क/९५७; उपपद्यमानः — उपपद्यमानानां च रागद्वेषमोहानाम् वि.सू.९५क/११४; समुत्पद्यमानः त.प.२९३क/२९८; जायमानः — निरुध्यमाने कारित्रं द्वौ हेतू कुरुतः त्रयः । जायमाने अभि.को.२.६३; उत्पाद्यम् — तेषां सतां किमुत्पाद्यं हेत्वादिसदृशात्मनाम् त.स.२ख/३२; रुहः — {sa las skye ba} महीरुहः र.वि.४.७५; जा — {mngal nas skye ba} जरायुजाः म.व्यु.२२७९; जनकः — {yang srid pa skye ba'i las} पुनर्भवजनकं कर्म शि.स.१२५क/१२१; जातकः — {skye ba'i zla ba bdun pa la sogs pa rnams kyis} सप्तादिभिर्मासैर्जातकस्य वि.प्र.४५ख/४.४७.
पूर्वजन्म — {skye ba snga ma'i bag chags} पूर्वजन्मवासना वि.प्र.२७४ख/२.१०१; प्राग्जन्म — प्राग्जन्मप्रणिधानेन शङ्खस्य कुशलोदयः अ.क.१६. १८.
skye ba sngon
= {skye ba snga ma} पूर्वजन्म स.उ.१८.२४; {skye ba sngon gyi rnam smin} पूर्वजन्मविपाकः स.उ.२.७.
skye ba can
१. वि. जन्मी — नेदमीश्वरप्रधानाख्यमुभयं जन्मिनाम् उत्पत्तिमताम् कर्तृ जनकम् त.प.१७९क/७४; उत्पत्तिमान् — य उत्पत्तिमन्तोऽनित्या वा ते न चेतनाः । यथा रूपादयः न्या.टी.७३ख/१९२; उत्पादिनी — दुःखोत्पादिनीम् अभि.स्फु.१५५ख/८८१; जातकः — नाभिचक्रे हृत्कमले जातकस्येति नियमः वि.प्र.५१क/४.५७; जन्मकः प्र.अ.४८क/५५ २. सं. = {skye ba can nyid/}
skye ba can nyid pa
उत्पत्तिमत्त्वम् न्या.टी.७३ख/१९२.
skye ba gcig gis thogs pa
वि. एकजातिप्रतिबद्धः, चरमभविकबोधिसत्त्वः — निष्ठागमनभूमिव्यवस्थितस्य पुनर्बोधिसत्त्वस्यैकजातिप्रतिबद्धस्य चरमभविकस्य वा बो.भू.१२२क/१५७.
उत्पादस्थितिभङ्गः — उत्पादस्थितिभङ्गानामेकार्थाश्रयता न हि त.स.६५क/६१२; ल.अ.७१क/१९.
skye ba dang gnas pa dang 'jig pa'i lta ba
पा. उत्पादस्थितिभङ्गदृष्टिः ल.अ.७९ख/२७; {skye ba dang gnas pa dang 'jig pa'i lta ba rnam par spangs pa} उत्पादस्थितिभङ्गदृष्टिविवर्जितः ल.अ.८७क/३४; {skye ba dang gnas pa dang 'jig pa'i lta ba rnam par spong ba} उत्पादस्थितिभङ्गदृष्टिविवर्जनता ल.अ.८७क/३४.
skye ba dang 'pho ba phra ba la 'jug pa'i ye shes
पा. च्युत्युपपत्तिसूक्ष्मप्रवेशज्ञानम्, तथागतानां सूक्ष्मप्रवेशज्ञानम् — स यानीमानि तथागतानामर्हतां सम्यक्संबुद्धानां सूक्ष्मप्रवेशज्ञानानि यदुत चर्यासूक्ष्मप्रवेशज्ञानं वा, च्युत्युपपत्तिसूक्ष्मप्रवेशज्ञानं वा…शासनाधिष्ठानसद्धर्मस्थितिज्ञानं वा द.भू.२६६क/५८.
skye ba dang mi skye bar rnam par rtog pa
पा. उत्पादानुत्पादविकल्पः, विकल्पभेदः — {skye ba dang mi skye bar rnam par rtog pa la mngon par chags pa'i mtshams sbyor ba} उत्पादानुत्पादविकल्पाभिनिवेशसंधिः ल.अ.११९क/६६.
skye ba dang mi skye bar mos pa'i lta ba
पा. भावाभावच्छन्ददृष्टिः, दृष्टिभेदः — {skye ba dang mi skye bar mos pa'i lta bar lhung ba} भावाभावच्छन्ददृष्टिपतितः ल.अ.११२ख/५९.
सप्तावर्तम्, सप्तजन्मा — {skye ba bdun pa'ang de nas mtshon} सप्तावर्तं ततो लक्षेत् हे.त. १३ख/४०; यो.र.१३६.
skye ba rnam pa tha dad pa
उपपत्तिनानात्वता — स उपपत्तिनानात्वतां च । यथाकर्मोपपत्तितां च…प्रजानाति द.सू.२५३क/५०.
skye ba rnam par dag pa
उत्पादविशुद्धिः लो.को. १५७.
skye ba rnam par 'brel ba
उत्पादविनिबन्धः — अविद्याप्रत्ययाः संस्कारा इत्युत्पादविनिबन्ध एषः । एवं परिशेषाणाम् द.सू.२२३क/३३.
skye ba sna tshogs pa
ना. जन्मचित्रः, नागपोतः वि.व.२०३क/१.७७.
skye ba pa
वि. उपपादुकः — {sems can skye ba pa} सत्त्व उपपादुकः अभि.भा.८८क/१२०७.
skye ba po
१. = {srog chags} जन्तुः, प्राणी — {skye ba po phra mo} क्षुद्रजन्तुः वि.सू.२१क/२५; पुद्गलदृष्टिको जन्तुर्ज्ञेये केवलं मुह्येत् बो.भू.२९क/३१ २. जनिकर्ता प्र.अ.५९क/६७.
skye ba po phra mo
क्षुद्रजन्तुः — क्षुद्रजन्त्वाशयवत्त्वम् वि.सू.२१क/२५; द्र.— क्षुद्रजन्तुरनस्थिः स्यादथ वा क्षुद्र एव वा वा.को.२३८१.
skye ba spel ba
= {'khrig pa/}
skye ba sprul sku
= {skye ba'i sprul sku/}
skye ba phra mo
= {skye ba po phra mo/}
skye ba dbang po
= {skye ba'i dbang po/}
skye ba 'byin pa
प्रसवं ददति — ताः प्रसवं ददन्ति स.पु.४९क/८६.
skye ba ma mchis pa
= {skye ba med pa} अनुत्पादः अ.सा. २४क/१४.
skye ba ma yin pa
१. क्रि. न जायते — न हि सुविक्रान्तविक्रामिन् रूपं जायते वा म्रियते वा सु.प.३९क/१८; नोपपद्यते — न हि सुविक्रान्तविक्रामिन् रूपं च्यवते वा उपपद्यते वा सु.प.३९क/१८ २. सं. अनुपपत्तिः — या च रूपवेदनासंज्ञासंस्कारविज्ञानानामच्युतिरनुपपत्तिः, इयं प्रज्ञापारमिता सु.प.३९क/१८.
१. सं. अनुत्पादः — {skye ba med pa la rnam par rtog pa} अनुत्पादविकल्पः ल.अ.१०६ख/५२; अनुत्पत्तिः — ज्ञानस्य या चानुत्पत्तिरिति सर्वज्ञताक्षणाः अभि.अ.३.१५; अजातिः — अनुपलम्भो ह्यजातिश्च चित्तमात्रं वदाम्यहम् ल.अ.११६क/६२; उदयाभावः र.वि.४.३; असंभवः ल.अ.१०४ख/५०; उत्पत्तिविकलत्वम् त.स.५क/६९; असंभूतता द.भू.२३९ख/४२ २. वि. अजन्मा — भावाभावविवर्जितत्वादजन्माशरीरम् ल.अ.१३२ख/७८; अनुत्पन्नः — {chos rnams skye ba med pa} अनुत्पन्नेषु धर्मेषु ज्ञा.सि.२२२/१४२; ज्ञा.सि. १.५१; अजातिकः — सोऽपदागत्यजातिकः अभि. अ.४.३०; उत्पत्तिविकलः — यदुत्पत्तिविकलं न तत्कस्यचित् कारणम् त.प.१७५ख/६९.
skye ba med pa dang 'gag pa med par rtogs par byed pa
पा. अनुत्पादानिरोधावधारकम्, त्रिविधेषु ज्ञानेष्वेकम् — तत्र त्रिविधं ज्ञानं स्वसामान्यलक्षणावधारकं च उत्पादव्ययावधारकं च अनुत्पादानिरोधावधारकं च ल.अ.११७ख/६४.
उपपत्तिसंधिः — {skye ba'i mtshams sbyor ba dang lam gyi rgyud ji lta ba bzhin du nye bar gnas pa} उपपत्तिसंधियथागतिप्रत्युपस्थानता द.भू.२५२क/४९.
skye ba'i mtshams sbyor ba dang lam gyi rgyud ji lta ba bzhin du nye bar gnas pa
उपपत्तिसंधियथागतिप्रत्युपस्थानता — स एवंज्ञानानुगतया बुद्ध्या सत्त्वचित्तगहनोपचारं च यथाभूतं प्रजानाति ।…उपपत्तिसंधियथागतिप्रत्युपस्थानतां च द.भू.२५२क/४९.
skye ba'i rim pa
उत्पत्तिक्रमः — {shes pa rnams kyi skye ba'i rim pa} उत्पत्तिक्रमो विज्ञानानाम् त.प.२९३क/२९८; {mngal nas skyes pa skye ba'i rim pas} जरायुजोत्पत्तिक्रमेण वि.प्र.४७ख/४.४९
वि. उत्पाद्यम् — उत्पादकं च उत्पाद्यं द्विविधं भावलक्षणम् ल.अ.१७९ख/१४४.
skye bar byed pa
=I. क्रि. १. उत्पादयति — उत्पादयति अनुनयम् शि.स.१४७ख/१४१ २. रोहयति — फलवृक्षाश्च रोहयन्ति समन्ततः सु.प्र.४४क/८८ {II}. सं. उपपादनम् — अपायोपपन्नानां च प्रसादं जनयित्वा स्वर्गोपपादनम् सू.अ.१४७ख/२८ {III}. वि. उत्पादकः — उत्पादकं च उत्पाद्यं द्विविधं भावलक्षणम् ल.अ.१७९ख/१४४.
skye bar mi 'gyur
क्रि. १. नोत्पद्यते — न कस्यचित्तदालम्बनो राग उत्पद्यते, द्वेषः, मानो वा अभि.भा.५९क/११००; न जायते त.स.१०९ख/९५५; त.स.१२२ख/१०६६ २. न जनिष्यते — यस्तु पृच्छेद् ये मरिष्यन्ति, किं ते जनिष्यन्त इति अभि.भा.२३७क/७९८ ३. नोत्पन्नं स्यात् — प्रहीणविचिकित्सं ज्ञानं तत्रैवालम्बने नोत्पन्नं स्यात् अभि.भा.१८क/९२९.
१. उत्पादवादः — उत्पादवाददुर्दृष्ट्या नास्त्यस्तीति विकल्प्यते ल.अ.११३ख/६० २. उत्पादवादी — नैःस्वभाव्यं च भावं च शून्या वै नित्यानित्यता । उत्पादवादिनां दृष्टिः न त्वनुत्पादवादिनाम् ल.अ.१६७ख/१२२.
कुजनसमागमः — गृहमतिविषमं च शोकमूलं कुजनसमागमयोनिम् रा.प.१३४ख/१२९.
skye bo ngan pa
वि. दुर्जनः — {rkun po la sogs pa skye bo ngan pa} दुर्जनैर्दस्युप्रभृतिभिः सू.अ.१८७क/८४; कुजनः — तत्र कुजनो मूर्खजनः, दुष्टजनः प्रतिहतः म.भा.२.५; असज्जनः जा.मा.२७४/१५९; नराधमः ज्ञा.सि.७.१.
skye bo che
= {skye bo chen po/}
skye bo chen po
महाजनः — {skye bo chen po gang nas bgrod pa de ni lam mo} महाजनो येन गतः स पन्थाः वि.प्र.१२९क/५८; परोपकारः करुणारतानां महाजनानां सहजः स्वभावः अ.क.९६.१.
skye bo chen po'i zham 'bring ba dang ldan pa
वि. महाजनपरिवारः, बुद्धस्य शि.स.१७३क/१७१.
skye bo mchog
सज्जनः — सज्जनसंमतं मतम् जा.मा.३५३/२०७.
skye bo gnyen
बन्धुजनः, स्वजनः — बन्धुजने परजने सर्वराष्ट्रजनेषु च सु.प्र.३९ख/७५.
skye bo thams cad kyi snying du sdug pa
वि. सर्वजनप्रियः — यस्मादयं जातमात्र एव सर्वजनप्रियः, तस्मादस्य प्रिय इति नाम भवतु अ.श. १७६ख/१६३.
skye bo thams cad kyis spyad pa'i 'os su gyur pa
वि. सर्वजगत्परिभोग्यम् — सर्वेषु च वीथीमुखेषु पञ्च पञ्च कन्याशतानि स्थापितान्यभूवन् गीतकुशलानि नृत्तकुशलानि प्रथमयौवनप्राप्तानि सर्वजगत्परिभोग्यानि रा.प.२४५ख/१४४.
skye bo dag gis bkur ba
वि. जनसंमतः — सत्यव्रतो नाम बभूव जनसंमतः अ.क.५१.२८.
skye bo dang bcas pa
वि. सजनः — सेवनीया सजने ग्राममध्ये गणचक्रे वि.प्र.१६३क/३.१२७.
skye bo dang bral ba
वि. विजनः — {skye bo dang bral ba'i khyim} विजने गृहे वि.प्र.१६१ख/३.१२६.
skye bo dang mi mang pos gang ba
वि. आकीर्णबहुजनमनुष्यः — वाराणस्यां नगर्यां ब्रह्मदत्तो नाम राजा राज्यं कारयति ऋद्धं च स्फीतं च क्षेमं च सुभिक्षं चाकीर्णबहुजनमनुष्यं च अ.श.६३ख/५५; म.व्यु.६४१७.
skye bo dam pa
सुजनः — न चित्ररूपा सुजने कृतज्ञता निसर्गसिद्धैव हि तस्य सा स्थितिः जा.मा.३०२/१७५; साधुजनः प्र.अ.३५क/४०.
वि. असज्जनः — {yid 'phrog byed pa'i bdud rtsi mang du bshad pa yang /} {skye bo mdzangs min yid ni chags par byed pa min} मनोहरं भूरिसुभाषितामृतम् असज्जनानां मनसे न रोचते प्र.सि. ५.५०.
skye bo mdza' ba
= {skye bo mdza' bshes} प्रियजनः, सुहृज्जनः सू.अ.२०५क/१०७.
= {skye bo legs pa} 1. वि. सुजनः — प्रत्यक्षलक्षणपरीक्षित एष लोके संलक्ष्यते सुजनदुर्जनयोर्विशेषः अ.क.३१.१ । २. सं. सौजन्यम् — {skye bo bzang po dang 'grogs bde ba ster} सौजन्यसंवादसुखप्रदानि अ.क.१०८.१०८.
skye bo la gdugs su gyur par mdzad pa
वि. छत्रभूतजगत्करः, अवलोकितेश्वरस्य — नमोऽस्तु अवलोकितेश्वराय…छत्रभूतजगत्कराय का.व्यू. २०५ख/२६३.
skye bo legs pa
= {skye bo bzang po} 1. वि. सुजनः — दृप्तः सुजनविद्वेषी गुणेषु विरतादरः अ.क.८.३; सुजातः अ.क.५.४३ २. सं. सौजन्यम् — इत्युक्ते क्षितिनाथेन सौजन्यात् अ.क.२७.३६.
skye bo shi ba'i ro
मृतजनः लो.को.१६२.
skye bo gshis ngan
वि. दुर्जनः — {skye bo gshis ngan kha yi bu ga ni/} {zab mo gya gyu nas byung tshig ngan sbrul} दुर्जनमुखकुटिलोत्कटकोटरनिर्यातदुर्वचोभुजङ्गम् प्र.सि.५.४९.
skye bo'i bka' mchid
= {skye bo'i gtam} जनप्रवादः, जनश्रुतिः — नार्हति भवाञ्जनप्रवादमात्रकेणास्मान् परित्यक्तुम् । न हि भवद्विधानां जनप्रवादसंपादनाभिराध्या गुणविभूतिस्तदसंपादनविराध्या वा जा.मा.२१३/१२४; = {skye bo'i tshig/}
वि. = {ngo tsha med pa} विलज्जः, लज्जारहितः श.को.१०८; ङ.को.३२७.
skyengs par gyur pa
१. वि. विलक्षः — अमात्यतनयाः सर्वे विलक्षाः समचिन्तयन् अ.क.३७.७०; प्रतिभिन्नः — दन्तकलाचार्यः प्रतिभिन्नः वि.व.२८५क/१.१०२; द्र.— {skyengs par byas pa} प्रभिन्नः वि.व.२८३ख/१.१०० २. सं. वैलक्ष्यम् — {don ma shes pas skyengs gyur te/} {shin tu yun ring sa la bltas} अज्ञातार्थेन वैलक्ष्यात् सुचिरं वीक्षिता क्षितिः अ.क.३९.८३; अ.क.७.४६.
माता जनयित्री — तां स्वमातरं जनयित्रीमेतदवोचताम् स.पु.१७०क/२५८.
skyed pa'i rim pa
१. सृष्टिक्रमः — {skyed pa'i rim pas zla ba rgyu} सृष्टिक्रमेण चन्द्रः क्रमति वि.प्र.२५९ख/२.६८ २. पा. उत्पत्तिक्रमः — क्रमद्वयं समाश्रित्य देशना वज्रिणो मम । उत्पत्तिक्रमेणैका उत्पन्नक्रमतोऽपरेति वि.प्र.६८क/४.१२०; वि.प्र.३२ख/४.८ ३. उपपत्तिक्रमः — {gsal ba med pa yang don rtogs pa skyed pa'i rim pa ston pa yin no} विनापि स्फोटेनार्थप्रतिपत्तेरुपपत्तिक्रमं दर्शयति त.प. २०५ख/८७९.
skyed par 'gyur
क्रि. १. जनयिष्यति — यश्च स्वभावतो न संविद्यते, तत्कथं कक्खटत्वं जनयिष्यति शि.स.१३५क/१३१; संजनयिष्यति ल.वि.२१३ख/३१६; उत्पादयिष्यति — प्रसादमुत्पादयिष्यति वि.व.१३५क/१.२४; उत्पादयिष्यते वि.सू.६१ख/७८; प्रसविष्यति — पुण्यं प्रसविष्यति अ.सा.१७९क/१०० २. अवरोपयिष्यति — कुशलमूलान्यवरोपयिष्यति अ.श.६८क/५९.
= {skyed par byed pa I}. क्रि. १. विदधाति — {dga' ba skyed par mdzad} प्रीतिं विदधाति श.बु.५४ २. वर्ध्यते — देव किमर्थं स्वबलं हाप्यते परबलं वर्ध्यते वि.व.२१०क/१.८४ । २. जनकः, उत्पादकः — प्रसादजनकत्वं कर्म सू.अ.२५७ख/१७७.
उपपद्य — {skyes nas yongs su mya ngan las 'da' ba} उपपद्यपरिनिर्वायी अभि.स्फु.१८९क/९४८; जनित्वा — यो हि जनित्वा प्रध्वंसते त.प. ४२क/५३३.
skyes phul
प्राभृतमुपनीतम् अ.श.२४०क/२२०.
skyes kyi mchog
= {skyes mchog/}
skyes kyi dus btab pa
मालागुणपरिक्षिप्ता म.व्यु.९४६३; {invested with the marriage}-{thread}, {a marriageable woman} मो.को. ८१३.
skyes gyur
= {skyes par gyur pa/}
skyes 'gyur
= {skyes par 'gyur/}
skyes chen
= {skye bu chen po} महापुरुषः रा.प.२३७क/१३३.
skyes mchog
१. पुङ्गवः, उत्तरपदस्थः श्रेष्ठवाचकः — {skyes bu skyes mchog} पुरुषपुङ्गवः ल.वि.१६९ख/२५३; {thub pa skyes kyi mchog} मुनिपुङ्गवः बो.अ. २.६ २. = {skyes bu mchog} पुरुषोत्तमः, पुरुषेषु मध्ये उत्तमः — गृह्यतामग्रमहिषी पत्नीत्वे भवता नृप । विष्णोः श्रीरिव योग्येयं तवैव पुरुषोत्तम अ.क.३.५० ३. सौजन्यम् — न पापभागी युवयोः सुतोऽहं सौजन्यवल्लीकठिनः कुठारः । मातङ्गवृत्याम्रतरुं निपात्य मत्तेन येनोन्मथितः कुमारः अ.क.१०१.२९.
skyes gnyis ldan pa
= {bram ze} द्विजातिः, ब्राह्मणः अ.क.१४.९४.
skyes thob
१. सं. = {me} जातवेदाः, अग्निः अ.को.१.१.४८ २. वि. = {skyes nas thob pa} उत्पत्तिलाभी — मूलच्छेदस्त्वसद्दृष्ट्या कामाप्तोत्पत्तिलाभिनाम् अभि.को.४.७९; उपपत्तिप्रतिलम्भिका — यापि च श्रुतचिन्ताभावनामयी सास्रवा प्रज्ञा, उपपत्तिप्रतिलम्भिका च सानुचरा अभि.भा.१२७-४/१२.
skyes thob dang sbyor byung
प्रायोगिकोपपत्त्याप्तः अभि.सू.११.
skyes dus
१. उत्पत्तिकालः, भावानामुत्पादक्षणः प्र.अ.११-५/२३ २. = {skye pa'i zla ba} वैजननः, सूतिमासः अ.को.२.६.३९.
skyes nas cho ga
= {skyes pa'i las} जातकर्म, संस्कारविशेषः — जातकर्मादयो ये च प्रसिद्धास्ते तदन्यवत् त.स.१३०ख/१११२.
skyes nas 'jig pa
वि. उत्पन्नप्रध्वंसी — {tshig ni skyes nas 'jig} वचनं…उत्पन्नप्रध्वंसि ल.अ.९०क/३७; जातविनष्टः — सकृज्जातविनष्टे च भवेन्नार्थे प्रमाणता त.स.१०५ख/९२७.
नरनासा — {skyes pa'i sna ni gzhib pa nyid} वृषणं नरनासायाः हे.त.२९ख/९८; नरनासिका — {skyes pa'i sna ni gzhibs nas kyang} संवृष्य नरनासिकाम् हे.त.२६क/८६.
महापुरुषलक्षणम् — {skyes bu chen po'i mtshan sum cu rtsa gnyis} द्वात्रिंशन्महापुरुषलक्षणानि बो.भू.१९२ख/२५९; {skyes bu chen po yi mtshan sum cu rtsa gnyis kyis kun nas brgyan pa'i lus dang ldan pa} द्वात्रिंशता महापुरुषलक्षणैः समलंकृतगात्रः वि.व.१७०क/१.५९.
skyes bu chen po'i mtshan sum cu rtsa gnyis dang ldan pa
पुरुषग्राहः — यदि पुनर्महामते योगिनामेवंगतिविषयाणां भावाभावग्राहः प्रवर्तते, स एवैषामात्मग्राहः पोषग्राहः पुरुषग्राहः पुद्गलग्राहः स्यात् ल.अ.९२क/३९.
skyes bus byas
= {skyes bus byas pa/}
skyes bus byas nyid
= {skyes bus byas pa nyid/}
skyes bus byas pa
१. वि. पौरुषेयः, पुरुषकृतः — पौरुषेयध्वनिहेतुकम् त.प.२६८ख/१००६; त.प.४३क/५३५ २. सं. = {skyes bus byas pa nyid} पौरुषेयता त.प.१३३ख/७१८; पौरुषेयत्वम् त.स. ७६ख/७१८.
skyes bus byas pa nyid
पौरुषेयता प्र.अ.५-१/७; पौरुषेयत्वम् — पूर्वा वेदस्य या कोटिः पौरुषेयत्वलक्षणा त.स.७६ख/७१७.
१. वि. अपौरुषेयः — {skyes bus ma byas pa'i sgras bskyed} अपौरुषेयशब्दजनितम् त.प.४१क/५३१; अनरकर्तृकः — पौरुषेया इमे शब्दा एते चानरकर्तृकाः । व्यवस्थैषाऽपि वो न स्यात् त.स.८९ख/८१२ २. = {skyes bus ma byas pa nyid} अपौरुषेयता — वेदस्यापौरुषेयता त.स.७६ख/७१७; अपौरुषेयत्वम् त.प.१६५क/७८५; नराकृतता त.स.७६क/७१४.
वि. सद्योजातः — {skyes ma thag pa'i nu ma 'thung ba la sogs pa} सद्योजातानां स्तनपानादि त.प.१०६ख/६६३; सद्योजन्मभृत् — उद्वेग उपघाते च सद्योजन्मभृतामपि । रुदितस्तनपानादिकार्येणासौ च गम्यते त.स.७०ख/६६३.
skyes myong
= {skyes nas myong bar 'gyur ba} उत्पद्यवेद्यम्, उत्पद्यवेदनीयं कर्म — यद्विरक्तः स्थिरो बालस्तत्र नोत्पद्यवेद्यकृत् अभि.को.४.५२.
पा. निर्विच्चित्ताशयमनस्कारः, दशसु चित्ताशयमनस्कारेषु एकः — स दशभिश्चित्ताशयमनस्कारैः (बोधिसत्त्वभूमिम्) आक्रमति । कतमैर्दशभिः ? यदुत शुद्धचित्ताशयमनस्कारेण च स्थिरचित्ताशयमनस्कारेण च निर्विच्चित्ताशयमनस्कारेण च अविरागचित्ताशयमनस्कारेण च अविनिवर्तचित्ताशयमनस्कारेण च दृढचित्ताशयमनस्कारेण च उत्तप्तचित्ताशयमनस्कारेण च अतृप्तचित्ताशयमनस्कारेण च उदारचित्ताशयमनस्कारेण च माहात्म्यचित्ताशयमनस्कारेण च द.भू.१९५ख/१९.
skyo bar gyur pa
भू.का.कृ. १. उद्विग्नः — उद्विग्ना भवगतिचक्रसङ्कटात् ल.अ.१४७क/९३; संविग्नः — राजलक्ष्मीरपि श्रेयोमार्गं नावृणोति संविग्नमानसानाम् जा.मा.३९७/२३३; अ.श.२००ख/१८५; खिन्नः — जीवितेन नु खिन्नोऽसि परं लोकं दिदृक्षसे जा.मा.४२०/२४७; खेदमापन्नः — स च तान् परिमार्गमाणः खेदमापन्नो न च तानासादयति अ.श.१३५ख/१२५ २. निर्विण्णः — स एव शारिपुत्र धर्मकायः संसारस्रोतोदुःखनिर्विण्णो विरक्तः सर्वकामविषयेभ्यः र.वि.९६ख/४०.
skyo bar bgyid
क्रि. उद्विजते — नैते भगवन् धर्मा उद्विजन्ते, न संक्लिश्यन्ते, न व्यवदायन्ते शि.स.१४६क/१४०.
skyo bar 'gyur ba
१. क्रि. = {skyo bar 'gyur} निर्विद्यते — श्रुतवानार्यश्रावको रूपादपि निर्विद्यते, वेदनायाः संज्ञायाः संस्कारेभ्यो विज्ञानादपि अ.श. २७१क/२४८; संवेजयति — ततो द्वितीयो यदा कम्पः प्रजायते ।…स कोपयति जन्तूनाम् । संवेजयति भूतानि म.मू.२००क/२१५; संवेगमापद्यते अभि.सू.१२ २. वि. वैराग्यिकी — । {skyo bar 'gyur ba'i chos bstan} वैराग्यिकी धर्मदेशना कृता अ.श.१०३ख/९३.
skyo bar bya
= {skyo bar bya ba/}
skyo bar bya ba
१. संवेजनम् — {skyo bar bya ba'i phyir} संवेजनार्थम् वि.सू.४५क/५७; उद्वेजनम् — {skyo bar bya ba'i phyir} उद्वेजनार्थम् ल.अ.१४७क/९३ २. संवेजनीयः — संवेजनीयेषु धर्मेषु संवेगमागम्य बो.भू.४९क/५७.
skyo bar byas
= {skyo bar byas pa/} {skyo bar byas te} उद्विज्य — एवमुद्विज्य कामेभ्यो विवेके जनयेद् रतिम् बो.अ.८.८५.
१. क्रि. उद्वेजयति — न हि एवम् अनात्मदर्शनमुद्वेजयति, यथा शून्यतादर्शनम् अभि.स्फु.३०२क/११६५; निर्विद्यते — न निर्विद्यते परसत्त्वदोषैः शि.स.१५३ख/१४८; संवेगमापद्यते — यदा ते वाद्यप्रत्याहारमुदीरयन्ति, तदा मृगपक्ष्यादयः संवेगमापद्यन्ते का.व्यू.२२६क/२८९ २. सं. उद्वेजना — ऋद्धिबलेन च नरकादिगतिप्रत्यक्षं सन्दर्शनतयाऽकुशलादुद्वेजना बो.भू.७६क/९७.
skyo bar mdzad pa
संवेजनम् — {skyo bar mdzad nas} संवेज्य अ.श.२०१क/१८६.
skyo byas
= {skyo bar byas pa/}
skyo ma
१. तर्पणम् — भक्ततर्पणयवागुपानानां च बो.भू.१८ख/२०; ते मधुतर्पणमिक्षुलिखितकांश्चादाय येन तथागतस्तेनोपसंक्रामन् ल.वि.१८३क/२७७; म.व्यु.५७५३; मि.को.३९क; यवक्षारी — पट्टपरिस्रुता च यवक्षारी वि.सू.७६क/९३; {thal ba'i skyo ma} भस्मोदकम् गु.स.१२३ख/७२ २. पा. = {phra ma} सान्त्वम्, सामोपायः — {phra ma skyo ma de nas mtshungs} सामसान्त्वमथो समौ अ.को.२.८.२१.
skyo med
१. = {mtho ris} नाकः, स्वर्गः बो.को. १६७/रा.को.२.८४६; श.को.११४ २. = {skyo ba med pa/}
skyo med khyab
पिनाकः, शिवधनुः अ.को.१.१.३०; {dbang phyug gi gzhu} छो.को.५७.
= {nyes pa} दोषः १. अपकर्षप्रयोजके वस्तुनिष्ठे धर्मभेदे — {kha zas kyi skyon} आहारदोषः अ.क.२६.८; {tshig zlos pa'i skyon} पुनरुक्तदोषः म.व्यु.४७५; तत्पर्यायाः : दूषणम् — नात्र किञ्चिद् दूषणमुक्तम् त.प.७क/४५९; का.आ.२.५१; उपालम्भः — कस्तत्रोपालम्भः वा.न्या.१४९-४/३३; आदीनवः — अल्पादीनवश्च भवति अ.सा. २८८क/१६२; प्रदोषः वि.प्र.१५४ख/३.१०३; दुष्टम् — {de phyir snyan ngag dag la skyon/} {chung bar gyur kyang ci zhig ltar/} {btang snyoms mi bya} तदल्पमपि नोपेक्ष्यं काव्ये दुष्टं कथञ्चन का.आ.१.७; दुष्टता प्र.अ.३२-५/७२; अपक्षालः — अधोभूमिकापक्षालविगमाद् अष्टावपक्षाला अपक्षीयन्ते अभि.स्फु.२९१ख/११४१; द्वावपक्षालौ आश्वासप्रश्वासप्रयुक्तस्य श्रा.भू.२२२; अर्बुदम् — यावच्छासने शीलार्बुदं दृष्ट्यर्बुदं च नोत्पन्नं भवति अभि.भा.२१७-४/७२९; शीलार्बुदं दौःशील्यम् अभि.स्फु.७२९; श्वित्रम् — {lus mdzes kyang skyon gcig gis ni skal ngan 'gyur} स्याद्वपुः सुन्दरमपि श्वित्रेणैकेन दुर्भगम् का.आ.१.७; छिद्रम् — छिद्रान्वेषणतत्परः बो.प.५७; अगुणः जा.मा.१४२/८२; आमः — आम उच्यते दोषः क्षयो वा म.टी.३१६क/१८९; आमयः अ.क.५१.१; कलङ्कः — {skyon las grol ba} कलङ्कमुक्तम् का.आ. ३.५९; कलिः — {lus kyi skyon yang dag par sel ba} कायकलिसंप्रमथनः म.व्यु.६२१; {ngag gi skyon rnam par 'jig pas nam mkha' ltar gyur pa} वाक्कलिविध्वंसनगगनकल्पः म.व्यु.६२२; कलुषम् — निष्कलुषेण चेतसा बो.भू.११६क/१४९; कौपीनम् — न खलु निग्रहप्राप्तः स्वकौपीनं विवृणुयात् वा.न्या.१६१-२/१२३; अवद्यम् — वैद्योऽनवद्यः सुगतः प्रसादी अ.क.५८.१६; आविलम् म.व्यु.७१९१; इदं तत् सर्वबुद्धानां कायगुह्यमनाविलम् गु.स.११५क/५४; फल्गुः — {yal ga dang lo ma dang 'dab ma dang khri shing dang shun lpags kyi skyon dang 'bral ba} अपगतशाखापत्रपलाशलतिकात्वग्फल्गुः म.व्यु.४३३; *खटुङ्कता जा.मा.१२/६ २. अपराधः — {srog gcod la sogs skyon dag} जीवघातादिदोषः वि.प्र.२७४क/२.१००; अपराधः — तदिह वचने अस्मदागः अस्मद् अपराधः अभि.स्फु.३११ख/११८७; आगः जा.मा.२९४/१७१ ३. वातादिदोषः — यथा त्रिवृत्कर्षेण धरणेन सुबहुकाले संवर्धितानां वातपित्तादीनां दोषाणां निष्कर्षणम् अभि.स्फु.१८३ख/९३८.
skyon skye ba
अनुबन्धः, दोषोत्पत्तिः — {a nu banad+ha skyon skye dang /} {rang bzhin la sogs dbyangs med dang /} {gtso bo thabs med byis pa dang /} {rang bzhin rjes su 'jug pa'o} ङ.को.४०५.
त्राणम्, परित्राता — को मे महाभयादस्मात्साधुस्त्राणं भविष्यति बो.अ.२. ४६; परित्राणम् प्र.अ.८६ख/१०४; त्राता — यत्र त्राता हरति नृपतिर्जीववृत्तिं प्रजानाम् अ.क.४०.७९; परित्राता मि.को.११७क; तायी — {ji ste gru dang 'dra ba'i bla ma dam pa skyob pa byed pa de ni med gyur na} यदि नो (न) भवन्ति गुरवः पोतोपमास्तायिनः त.सि.२६०/१७२.
skyob par byed par 'gyur
त्राणं भविष्यति — को मे महाभयादस्मात्साधुस्त्राणं भविष्यति बो.अ. २.४६.
skyob byung
त्रेता, द्वितीययुगम् — न द्वापरे न त्रेतायां न पश्चाच्च कलौ युगे । संभवो लोकनाथानां संबुध्यन्ते कृते युगे ल.अ.१८८ख/१६०.
skyob byed
= {skyob par byed pa/}
skyobs
क्रि. ( {skyob pa} इत्यस्य विधौ) त्राहि — {'khor ba 'dam gyi tshogs dag tu/} {bying ba skyabs med bdag la skyobs} संसारपङ्कसङ्घाते मग्नोऽहं त्राह्यशरणम् हे.त.१७क/५४.
skyobs shig
= {skyobs/}
skyom
= {skyom pa/}
skyom pa
१. क्रि. (वर्त.; सक.; भवि. {bskyom pa/} भूत. {bskyoms pa/} विधौ {skyoms}) धूनोति, द्र.— {lhung bzed mi skyom} न पात्रसंधुनकम् म.व्यु.८५९०; लोडति, {chu sogs gsher ba'i rigs g}.{yo sgul byas pa'i don} द.को.५३ २. सं. धुननम् ( धूननम्); संधुननम् — {lhung bzed mi skyom} न पात्रसंधुनकम् म.व्यु.८५९०; लोडनम् ।
skyoms
क्रि. {skyom pa} इत्यस्य विधौ ।
skyor
१. क्रि. {skyor ba} इत्यस्य विधौ २. ( {bya ba zhig yang dang yang du byas pa'i don} द.को.५३) : {skyor tshig} आम्रेडितम् अ.को.१.६.१२ ३. = {skyor ba/}
वि. उत्कचः — भिक्षुशिक्षायामुत्कचप्रकचस्य वि.सू.८४ख/१०१; द्र. {skra gyen du 'greng ba lta bu} उत्कचः म.व्यु.९१९७.
skra sgra sgra can
= {skra sgra sgre can/}
skra sgra sgri can
= {skra sgra sgre can/}
skra sgra sgre can
वि. गुल्मकेशः वि.सू.१२क/१३; द्र. : {skra sgra sgra can} गुल्मकेशः म.व्यु.८९०१; {skra sgra sgri can} गुल्मकेशः श.को.११९; {skra sgre can/} {skra tha re tho re can lta bu} छो.को.५९; {skra rtsa srab pa'am skra tha re tho re las med mkhan} बो.को.१७३.
skra sgre can
= {skra sgra sgre can/}
skra sngon
वि. नीलकेशः वि.सू.१२क/१३.
skra can
=I. वि. = {skra dang ldan pa} केशी, केशयुक्तः छो.को.५९; केशवः मि.को.८२क; प्रशस्तकेशयुक्तः रा.को.२.१९७ {II}. सं. १. केशः [1] ह्रीवेरम्, {spos bA la'i shing gi ming} ङ.को.१६६; वालम् लो.को.१८८ [2] ना. दैत्यः — {skra can gsod} केशवः अ.को.१.१.१३ २. केशिनी [1] = {skra can ma} चोरपुष्पी — शङ्खिनी चोरपुष्पी स्यात् केशिनी अ.को.२.४.१२७ [2] ना. वनम् — केशिनीकाननादन्यद् वनमन्तर्हितो ययौ अ.क.५५.२ [3] ना. राक्षसी — अथ खलु लम्बा च नाम राक्षसी…केशिनी च नाम राक्षसी स.पु.१४८ख/२३४ ३. कैशिकी, नाटकवृत्तिविशेषः — स्वयं द्रष्टुं सहामात्यैः प्रययौ नाट्यमण्डपम् ।। स तत्र कैशिकीलीलाललितं तं व्यलोकयत् अ.क.६६.८२ । ४. रोमकः — {skra can gyi grub mtha'} रोमकः सिद्धान्तः वि.प्र.१७४क/१९९.
skra can gyi sring mo
= {lha mo u mA/}
skra can ma
१. केशिनी [1] चोरपुष्पी — {chom rkun me tog skra can ma/} {dung can ma'o} ङ.को.१६५ [2] ना. महादूती — महादूत्यः…तद्यथा मेखला सुमेखला…केशिनी म.मू.९८क/८ २. कर्कटी, शाल्मलिफलम् — {karka T+'i ni skra can ma/} {shAl+ma li yi 'bras bu la'o} श्री.को.१७८क ।
= {bung ba'i tshos} केशरञ्जनः, भृङ्गराजः : {'di'i khu ba byug pas skra nag por byed pa dang bcud len gyi sman yang yin no} मि.को.६०क ।
skra mtshams
सीमन्तः, मस्तककेशवीथी — {gang du na chung rnams ni}…/{skra mtshams bkra ba'i me tog dag dang ldan pa'ang khyod ni nye bar 'ongs las skyes pa yin//} सीमन्ते च त्वदुपगमजं यत्र नीपं वधूनाम् मे.दू.३४७क/२.२.; {skra mtshams dbye ba} सीमन्तोन्नयनम् जा.मा.१३७/८०; स.उ.९.५.
१. वि. केशवः, प्रशस्तकेशयुक्तः; तत्पर्यायाः : केशिकः, केशी अ.को.२.६.४५; सुकेशः, ओ शा — {skra bzang sgrub pa po la dga'} सुकेशां साधकप्रियाम् हे.त.२०ख/६६ २. ह्रीवेरम्, {spos bA la'i shing gi ming} ङ.को.१६६.
skra bzed
केशप्रतिग्रहणम् — {skra bzed bcang bar bya'o} धारयेत् केशप्रतिग्रहणम् वि.सू.५ख/५; म.व्यु.८९४०; {rab byung gi 'tsho ba'i yo byad bcu gsum gyi nang gses shig} बो.को.१७४; {skra breg pa'i tshe bzed pa'i ras} छो.को.६०.
skra ring ba
वि. दीर्घकेशः, ओ शा — दीर्घकेशेति मामकी वि.प्र.१६५ख/३.१४१.
वि. हरिद्रकेशः — हरिद्रकेशा हरिकेशा हरितकेशास्तथैव च । अवदातकेशाश्च ये नरा नागकेशा अकेशकाः वि.सू.४ख/५; कपिलकेशः म.व्यु.८८०५; हारिद्रकेशः म.व्यु.८८००; पिङ्गकेशः — {skra ser gyen du 'khyil ba} पिङ्गोर्ध्वकेशावर्तः हे.त.५क/१२.
skra ser skya
वि. हरिकेशः — हरिद्रकेशा हरिकेशा हरितकेशास्तथैव च । अवदातकेशाश्च ये नरा नागकेशा अकेशकाः वि.सू.४ख/५; म.व्यु.८८०४.
skra ser gyen du 'khyil ba
वि. पिङ्गोर्ध्वकेशावर्तः — {skra ser gyen du 'khyil ba dang /} {phyag rgya lngas ni rnam par rgyan} पिङ्गोर्ध्वकेशावर्तश्च पञ्चमुद्रेणालङ्कृतः हे.त.५क/१२.
skra lhas
= {skra lan/}
skrag
= {skrag pa/}
skrag skrag por gyur pa
वि. विह्वलीभूतः — सर्वनगरजनश्च विह्वलीभूतोऽन्योन्यमपृच्छत्, ‘कस्यायमेवंविधः शब्दः’ ल.वि.७९ख/१०७.
केशपवित्रम्, केशकृतयज्ञोपवीतम् — {thal ba skra yi mchod phyir thogs/} {rnal 'byor pa yi spyod pas 'dzin} भस्मकेशपवित्राञ्च योगी बिभर्ति चर्यया हे.त.७क/२०.
१. क्रि. उच्चाटयति — उच्चाटयति विधिना बुद्धसैन्यमपि स्वयम् गु.स. १२०ख/६६; गु.स.१२४क/७३ २. उच्चाटयेत् — {las ni mtshan mo bdun sbyar na/} {the tshom med par skrod par 'gyur} उच्चाटयेन्न सन्देहः सप्तरात्रेण कर्मणि स.उ.२८.८.
skrod par byed pa
=I. क्रि. प्रवासयति — तावत्कालिकयोगेन पुनरादानाय प्रवासयति…यावज्जीवेनाप्यपुनःप्रतिग्रहणाय प्रवासयति बो.भू. ८१ख/१०४; उच्चाटयति — यया आलिङ्गयति तमुच्चाटयति वि.प्र.१४६ख/३.९० {II}. सं. १. प्रवासना — चोदना मृदौ व्यतिक्रमे । मध्ये व्यतिक्रमेऽवसादना । अधिमात्रे व्यतिक्रमे प्रवासना बो.भू.५०क/५९; प्रवासनम् — {skrod par byed pa} प्रवासनकर्त्ता वि.सू.२२क/२६ २. उच्चाटनम् — उच्चाटनम् ॐ खँ स्वाहा हे.त.३ख/६ {III}. वि. प्रवासनकर्म वि.सू.२२क/२६.
