अर्ह्
यन्त्रोपारोपितकोशांशः
[सम्पाद्यताम्]Apte
[सम्पाद्यताम्]
 पृष्ठभागोऽयं यन्त्रेण केनचित् काले काले मार्जयित्वा यथास्रोतः परिवर्तयिष्यते। तेन मा भूदत्र शोधनसम्भ्रमः। सज्जनैः मूलमेव शोध्यताम्। |
अर्ह् [arh], 1 P. [अर्हति, अर्हितुम्, अर्हित] (epic A. as रावणो नार्हते पूजाम् Rām.)
To deserve, merit, be worthy of (with acc. or inf.); किमिव नायुष्मानमरेश्वरान्नार्हति Ś.7; so दण्डम्, प्रायश्चित्तम्, वधम् &c.
To have a right to, be entitled to, be allowed to do anything (with acc.); ननु गर्भः पित्र्यं रिक्थमर्हति Ś.6; न स्त्री स्वातन्त्र्यमर्हति Ms.9.3; also with inf. न स तल्लब्धुमर्हति Ms.8.147;11.7,18.
To be obliged or required to do a thing, oft. implying duty or obligation; नान्यत्स्त्री दातुमर्हति Y.2.49; इमां प्रसादयितुमर्हसि R.1.88.
To be fit or deserve to be done; अर्थना मयि भवद्भिः कर्तुमर्हति N.5.112; Dk.137.
To be equal to, be worth, न ते गात्राण्युपचारमर्हन्ति Ś.3. 17 are not equal to; सर्वे ते जपयज्ञस्य कलां नार्हन्ति षोडशीम् Ms.2.86;3.131.
To be able, translatable by, 'can'; न मे वचनमन्यथा भवितुमर्हति Ś.4; विनाशमव्ययस्यास्य न कश्चित्कर्तुमर्हति Bg.2.17; अनुद्योगेन तैलानि तिलेभ्यो नाप्तुमर्हति H. Pr.3 cannot get.
To worship, honour; seecaus. below.
(Used with inf. in the second pers. and sometimes in the third) अर्ह् represents a mild form of command, advice or courteous request, and may be translated by 'pray', 'deign', 'be pleased to', will be pleased to'; द्वित्राण्यहान्यर्हसि सोढुमर्हन् R.5.25 pray wait &c. नार्हसि मे प्रणयं विहन्तुम् 2.58; तं सन्तः श्रोतुमर्हन्ति 1. 1 will be pleased or be good enough to listen to it; Ku.6.32; Ms.1.2; Bg.1.16,2.17; R.1.72; 1.88;3.46. -Caus. or 1 P. To honour, worship. राजार्जिहत्तं मधुपर्कपाणिः Bk.1.17; Ms.3.3.119.
Monier-Williams
[सम्पाद्यताम्]|
पृष्ठभागोऽयं यन्त्रेण केनचित् काले काले मार्जयित्वा यथास्रोतः परिवर्तयिष्यते। तेन मा भूदत्र शोधनसम्भ्रमः। सज्जनैः मूलमेव शोध्यताम्। |
अर्ह् cl.1 P. अर्हति, rarely A1. अर्हते([ MBh. iii , 1580 R. ]) , ( p. अर्कत्[see below] ; Ved. Inf. अर्हसे[ RV. x 77 , 1 ] ; perf. 3. pl. आनर्हुःPa1n2. 6-1 , 39 Sch. , but Ved. आनृहुः[ cf. आनृचुः, अर्च्] Pa1n2. 6-1 , 36 )to deserve , merit , be worthy of , to have a claim to , be entitled to( acc. ) , to be allowed to do anything (Inf.); to be obliged or required to do anything( acc. ); to be worth , counterbalance , to be able; ( अर्हसे, 2. sg. with an Inf. is often used as a softened form of Imper. ; e.g. दातुम् अर्हसि, " be pleased to give " ; श्रोतुम् अर्हसि, " deign to listen " , for शृणु): Caus. (Opt. अर्हयेत्Mn. iii , 3 and 119 ; aor , आर्जिहत्Bhat2t2. )to honour. Desid. अर्जिहिषति([ cf. Gk. ?]).