कुथ
यन्त्रोपारोपितकोशांशः
[सम्पाद्यताम्]कल्पद्रुमः
[सम्पाद्यताम्]
 पृष्ठभागोऽयं यन्त्रेण केनचित् काले काले मार्जयित्वा यथास्रोतः परिवर्तयिष्यते। तेन मा भूदत्र शोधनसम्भ्रमः। सज्जनैः मूलमेव शोध्यताम्। |
कुथ इ क्लेशे । वधे । इति कविकल्पद्रुमः ॥ (भ्वां--परं-- अकं--सकञ्च--सेट् इदित् ।) पञ्चमस्वरी । इ कर्मणि कुन्थ्यते । क्लेश इह दुःखानुभवः । शीतार्त्तश्च न कुन्थतीति हलायुधः । इति दुर्गादासः ॥
कुथ य पूतित्वे । इति कविकल्पद्रुमः ॥ (दिवां-परं- अकं-सेट् ।) पूतित्वं दुर्गन्धीभावः । य, कुथ्यति मीनो दुर्गन्धः स्यादित्थर्थः । चुकोथ । इति दुर्गा- दासः ॥
कुथः, पुं स्त्री, (कुन्थति अशोभां क्लेशं वा । कुथ इ हिंसायां अच् । आगमविधेरनित्यत्वात् न नुमा- गमः ।) गजपृष्टस्थितचित्रकम्बलम् । हातिर पिठेर झुल् इति भाषा । तत्पर्य्यायः । प्रवेणी २ आस्तरणम् ३ वर्णः ४ परिस्तोमः ५ । इत्थमरः । २ । ८ । ४२ ॥ प्रवेणिः ६ परिष्टोमः ७ कुथा ८ कुथम् ९ । इति तट्टीका ॥ वोलः १० आस्तरः ११ । इति शब्दरत्नावली ॥ (यथा शब्दर्थचिन्तामणौ । “कुथा कन्या समाख्याता कुथः स्यात् करिकम्बलम् । कुथः कुशः कुथः कीटः प्रातःस्नायी द्विजः कुथः” ॥ यथा महाभारते २ । ५१ । ३६ । “शतशश्च कुथांस्तत्र सिंहलाः समुपाहरन्” ॥)
कुथः, पुं, (कुथ + अच् ।) कुशतृणम् । इत्यमरः । २ । ४ । १६६ ॥ (यथा हेः रामायणे । २ । ३० । १४ । “शाद्बलेषु यदा शिश्ये वनान्ते वनगोचरा । कुथास्तरणतल्पेषु किं स्यात् सुखतरं ततः” ॥)
अमरकोशः
[सम्पाद्यताम्]|
पृष्ठभागोऽयं यन्त्रेण केनचित् काले काले मार्जयित्वा यथास्रोतः परिवर्तयिष्यते। तेन मा भूदत्र शोधनसम्भ्रमः। सज्जनैः मूलमेव शोध्यताम्। |
कुथ पुं।
दर्भः
समानार्थक:कुश,कुथ,दर्भ,पवित्र
2।4।166।1।2
अस्त्री कुशं कुथो दर्भः पवित्रमथ कत्तृणम्. पौरसौगन्धिकध्यामदेवजग्धकरौहिषम्.।
पदार्थ-विभागः : , द्रव्यम्, पृथ्वी, अचलसजीवः, तृणम्
कुथ स्त्री-पुं।
गजपृष्टवर्ती_चित्रकम्बलः
समानार्थक:प्रवेणि,आस्तरण,वर्ण,परिस्तोम,कुथ
2।8।42।2।5
दूष्या कक्ष्या वरत्रा स्यात्कल्पना सज्जना समे। प्रवेण्यास्तरणं वर्णः परिस्तोमः कुथो द्वयोः॥
सम्बन्धि1 : हस्तिः
पदार्थ-विभागः : वस्त्रम्
वाचस्पत्यम्
[सम्पाद्यताम्]|
पृष्ठभागोऽयं यन्त्रेण केनचित् काले काले मार्जयित्वा यथास्रोतः परिवर्तयिष्यते। तेन मा भूदत्र शोधनसम्भ्रमः। सज्जनैः मूलमेव शोध्यताम्। |
कुथ¦ क्लेशे (कों थपाडा)इदित् भ्वोदि॰ अक॰ सेट्। कुन्यति अकुन्थीत् चुकुन्थ कुन्थ्यात्
कुथ¦ पूतिगन्धे दिवा॰ पर॰ अक॰ प॰ सेट्। कुथ्यति अकोथीत्। प्रनिकुथ्यति णिचि कोथयति (पों था) निखनने। तस्य[Page2096-a+ 38] पूतिभावसाधनत्वात्तथात्वम्।
“अप्रकाशे देशे कोथयेत्” सुश्रुतः।
कुथ¦ पुंस्त्री॰ कुथ--पूतीभावे क कुन्थ--निष्कर्षे--क नलोपोवा।
“कुथा
१ कन्था समाख्याता कुथः स्यात्
२ करिकम्बलम्। कुथः
३ कुगः कुथः
४ कीटः
५ प्रातःस्नायी द्विजः कुथः, इत्युक्तेष्वर्थभेदेषु लिङ्गभेदस्तु रूपभेदादुन्नेवः।
“कुथेन नागेन्द्र-मिवेन्द्रवाहनम्”।
“आक्षिप्तकेतुकुथसैन्यगजच्छलेन” माघः।
“शतशश्च कुथांस्तत्र सिंहलाः समुपाहरन्” भा॰ स॰
५१ अ॰। हस्तिकम्बले पुंस्त्री अमरः।
“महत्या कुथ-{??}स्तीर्ण्णां पृथिवीलक्षणाङ्कया” रामा॰।
“तत्र कुशे
“शाद्वलेषु यदाशिश्ये वनान्ते वनगोचरा। कुथास्तरण-तल्पेषु किं स्यात् सुखतरं ततः” रामा॰।
शब्दसागरः
[सम्पाद्यताम्]|
पृष्ठभागोऽयं यन्त्रेण केनचित् काले काले मार्जयित्वा यथास्रोतः परिवर्तयिष्यते। तेन मा भूदत्र शोधनसम्भ्रमः। सज्जनैः मूलमेव शोध्यताम्। |
कुथ¦ r. 4th cl. (कुथ्यति) To stink. r. 9th cl. (कुथ्नाति)
1. To be distressed; see कुन्थ(इ)कुथि r. 1st cl. (कुन्थति)
1. To hurt or kill.
2. To afflict, to give pain.
3. To be afflicted, to suffer pain.
कुथ¦ mf. (-थः-था) A painted or variegated cloth or blanket, serving as an elephant's housings. m. (-थः) Sacrificial or Kusa grass, (Poa cynosuroides.) E. कुथ् to be connected, &c. अच् aff.
Apte
[सम्पाद्यताम्]|
पृष्ठभागोऽयं यन्त्रेण केनचित् काले काले मार्जयित्वा यथास्रोतः परिवर्तयिष्यते। तेन मा भूदत्र शोधनसम्भ्रमः। सज्जनैः मूलमेव शोध्यताम्। |
कुथ [kutha], 4 P. (कुथ्यति, कुथित) To stink, become putrid, or foul.
कुथः [kuthḥ], The Kuśa grass. अथ स वल्क-दुकूल-कुथादिभिः Bk.1.
कुथः [kuthḥ] थम् [tham] था [thā], थम् था 1 A painted cloth serving as an elephant's housings (Mar. झूल); उत्सृष्टध्वजकुथकङ्कटा धरित्रीमानीता विदितनयैः श्रमं विनेतुम् K.7.3.
A carpet (in general); महत्या कुथयास्तीर्णां पृथिवीलक्षणाङ्कया Rām. 5.9.25.
Monier-Williams
[सम्पाद्यताम्]|
पृष्ठभागोऽयं यन्त्रेण केनचित् काले काले मार्जयित्वा यथास्रोतः परिवर्तयिष्यते। तेन मा भूदत्र शोधनसम्भ्रमः। सज्जनैः मूलमेव शोध्यताम्। |
कुथ mf( आ)n. a painted or variegated cloth (serving as an elephant's housings) MBh. R. etc.
कुथ m. sacrificial or कुशgrass (Poa cynosuroides) L. शाक्य-मुनिin one of his former thirty-four births L.