अनलः

यन्त्रोपारोपितकोशांशः

कल्पद्रुमः

पृष्ठभागोऽयं यन्त्रेण केनचित् काले काले मार्जयित्वा यथास्रोतः परिवर्तयिष्यते। तेन मा भूदत्र शोधनसम्भ्रमः। सज्जनैः मूलमेव शोध्यताम्।

अनलः, पुं, (नास्ति अलः बहुदाह्यवस्तुदहनेऽपि तृप्तिर्यस्य सः, कृत्तिकानक्षत्रे, वत्सरे भगवति वासुदेवे ।) अग्निः । वसुभेदः । इति मेदिनी ॥ चित्रकः । रक्तचित्रकः । भल्लातकः । पित्तं । इति राजनिर्घण्टः ॥

Apte

पृष्ठभागोऽयं यन्त्रेण केनचित् काले काले मार्जयित्वा यथास्रोतः परिवर्तयिष्यते। तेन मा भूदत्र शोधनसम्भ्रमः। सज्जनैः मूलमेव शोध्यताम्।

अनलः [analḥ], [नास्ति अलः पर्याप्तिर्यस्य, बहुदाह्यदहने$पि तृप्तेरभावात् Tv.; cf. नाग्निस्तृप्यति काष्ठानाम्; said by some to be from अन् to breathe].

Fire.

Agni or the god of fire. See अग्नि.

Digestive power, gastric juice; मन्दः संजायते$नलः Suśr.

Wind.

Bile.

One of the 8 Vasus, the fifth.

N. of Vāsudeva.

Names of various plants; चित्रक, रक्तचित्रक Plumbago Zeylanica and Rosea, भल्लातक the marking-nut tree.

The letter र्.

The number three.

(Astr.) The 5th year of Bṛhaspati's cycle.

The third lunar mansion कृत्तिका.

A variety of Pitṛideva or manes (कव्यवाहो$नलः सोमः).

[अनान् प्राणान् लाति आत्मत्वेन] The soul (जीव).

N. of Viṣṇu (न नलति गन्धं प्रकटयति न बध्यते वा नल्-अच्).

The Supreme Being. cf. अनेलो राज्ञि नाले च पुंस्यग्न्यौषधिभेदयोः Nm.

Anger; करिणां मुदे सनलदानलदाः Ki.5.25. -Comp. -आत्मजः N. of Kārtikeya; Mb.9.44.11. -आनन्दः N. of a Vedāntic writer, author of Vedānta-Kalpataru. -द a. [अनलं द्यति]

removing or destroying heat or fire;

= अग्निद q. v. -दीपन a. [अनलं दीपयति] promoting digestion, stomachic. -प्रभा [अनलस्य प्रभेव प्रभा यस्य] N. of a plant (ज्योतिष्मती) Helicacabum Cardiospermum. (Mar. लघुमालकांगोणी). -प्रिया N. of Agni's wife स्वाहा.-वाटः N. of ancient Paṭṭaṇa. -सादः loss of appetite, dyspepsia.