अनूक
यन्त्रोपारोपितकोशांशः
[सम्पाद्यताम्]कल्पद्रुमः
[सम्पाद्यताम्]
 पृष्ठभागोऽयं यन्त्रेण केनचित् काले काले मार्जयित्वा यथास्रोतः परिवर्तयिष्यते। तेन मा भूदत्र शोधनसम्भ्रमः। सज्जनैः मूलमेव शोध्यताम्। |
अनूकम्, क्ली, (अनु + उच् + घञर्थे कः, न्यङ्क्वादीनाञ्च इति कुत्वम् ।) कुलं । वंशः । शीलं । स्वभावः । इति मेदिनी ॥
अनूकः, पुं, (अनु + उच् + घञर्थे कः, न्यङ्क्वादीनाञ्च इति कुत्वम् ।) गतजन्म । पूर्ब्बजन्म । इति मेदिनी ॥ (वंशः । कुलं । स्वभावः । शीलं । “अनूकं तु कुले शीले पुंसि स्यात् गतजन्मनि” । इति मेदिनी ।)
अमरकोशः
[सम्पाद्यताम्]|
पृष्ठभागोऽयं यन्त्रेण केनचित् काले काले मार्जयित्वा यथास्रोतः परिवर्तयिष्यते। तेन मा भूदत्र शोधनसम्भ्रमः। सज्जनैः मूलमेव शोध्यताम्। |
अनूक नपुं।
स्वभावः
समानार्थक:संसिद्धि,प्रकृति,स्वरूप,स्वभाव,निसर्ग,अनूक,सर्ग,आत्मन्,धर्म,शील,भाव
3।3।13।1।1
शीलान्वयावनूके द्वे शल्के शकलवल्कले। साष्टे शते सुवर्णानां हेम्न्युरोभूषणे पले॥
: सुस्वभावः
पदार्थ-विभागः : , गुणः, मानसिकभावः
अनूक नपुं।
वंशः
समानार्थक:सन्तति,गोत्र,जनन,कुल,अभिजन,अन्वय,वंश,अन्ववाय,सन्तान,अनूक,निधन
3।3।13।1।1
शीलान्वयावनूके द्वे शल्के शकलवल्कले। साष्टे शते सुवर्णानां हेम्न्युरोभूषणे पले॥
: सगोत्रः, ब्राह्मणादिवर्णचतुष्टयवाचकः
पदार्थ-विभागः : समूहः, द्रव्यम्, पृथ्वी, चलसजीवः, मनुष्यः
वाचस्पत्यम्
[सम्पाद्यताम्]|
पृष्ठभागोऽयं यन्त्रेण केनचित् काले काले मार्जयित्वा यथास्रोतः परिवर्तयिष्यते। तेन मा भूदत्र शोधनसम्भ्रमः। सज्जनैः मूलमेव शोध्यताम्। |
अनूक¦ पु॰ अनु + उच--समवाये क नि॰ कुत्व{??}। गतजन्मनि। सुशीले न॰। वङ्क्र्याधारे पृष्ठास्थिभेदे पु॰। यन्नशीर्ष्णोऽवद्यति नांसयोर्नानूकस्य नापरसक्थयोरिति” शत॰
३ ,
८ ,
३ ,
२७ , भाष्यकृता तथैव व्याख्यातम। चयन-साधने यज्ञिये इष्टकोपधायकपात्रभेदे न॰।
“अयुग्मागण-मध्यमानूके” इति कात्या॰
१६ ,
७ ,
२२ । अयुग्मो य इष्टकागणः तासां मध्यमाऽनूके उपधेया इति।
“एका च” कात्या॰
१६ ,
७ ,
२३ । यांचैकेष्टका साप्यनूक एव।
“अभितोयुग्माः
२४ , अनूकमभितो युग्मा अर्द्धार्द्धिकया इति तद्व्या॰।
“साध्यमनूकं वक्त्रादिति” वृहत्संहितोक्तेपुरुषलक्षणभेदे न॰।
शब्दसागरः
[सम्पाद्यताम्]|
पृष्ठभागोऽयं यन्त्रेण केनचित् काले काले मार्जयित्वा यथास्रोतः परिवर्तयिष्यते। तेन मा भूदत्र शोधनसम्भ्रमः। सज्जनैः मूलमेव शोध्यताम्। |
अनूक¦ m. (-कः) A former state of existence. n. (-कं)
1. Race, family.
2. Disposition, temperament. E. अनु, उच to associate, and क aff.
Apte
[सम्पाद्यताम्]|
पृष्ठभागोऽयं यन्त्रेण केनचित् काले काले मार्जयित्वा यथास्रोतः परिवर्तयिष्यते। तेन मा भूदत्र शोधनसम्भ्रमः। सज्जनैः मूलमेव शोध्यताम्। |
अनूकः [anūkḥ] कम् [kam], कम् [अनु-उच् समवाये क निपातः कुत्वम्; or fr. अञ्च् with अनु]
the backbone, spine (वङ्क्र्धार्या आयतः पृष्ठास्थिविशेषः); सदं चानूकं च गृहपतेः Ait. Br. (where Sāy. remarks अनूकं मूत्रवस्तिः स्यात् सास्नेत्येके वदन्ति च).
A kind of sacrificial vessel; according to some, the back part of the altar; अयुग्मागणमध्यमानूके.
Former birth or state of existence.
कम् Family, race.
Disposition, temperament; character, peculiarity of race; व्याधर्क्षनकुलानूकैः पैत्तिका हि नराः स्मृताः Suśr. cf. अनूकम- स्त्रियां वंशे शीले च गतजन्मनि Nm. -का f. N. of an Apsaras; Hariv.
Monier-Williams
[सम्पाद्यताम्]|
पृष्ठभागोऽयं यन्त्रेण केनचित् काले काले मार्जयित्वा यथास्रोतः परिवर्तयिष्यते। तेन मा भूदत्र शोधनसम्भ्रमः। सज्जनैः मूलमेव शोध्यताम्। |
अनूक mn. ( अञ्च्with अनु) , the backbone , spine
अनूक mn. the back part of the altar
अनूक mn. a former state of existence
अनूक n. race , family L.
अनूक n. peculiarity of race , disposition , character VarBr2S. etc.
Vedic Rituals Hindi
[सम्पाद्यताम्]|
पृष्ठभागोऽयं यन्त्रेण केनचित् काले काले मार्जयित्वा यथास्रोतः परिवर्तयिष्यते। तेन मा भूदत्र शोधनसम्भ्रमः। सज्जनैः मूलमेव शोध्यताम्। |
अनूक पु.
चयन की गयी (चित) अगिन्वेदि के मुख्य भाग पर मध्य (केन्द्रीय) रेखा, का.श्रौ.सू. 17.6.5; 16.7.22; आश्व.श्रौ.सू. 12.9.7।