अर्णव
यन्त्रोपारोपितकोशांशः
[सम्पाद्यताम्]कल्पद्रुमः
[सम्पाद्यताम्]
 पृष्ठभागोऽयं यन्त्रेण केनचित् काले काले मार्जयित्वा यथास्रोतः परिवर्तयिष्यते। तेन मा भूदत्र शोधनसम्भ्रमः। सज्जनैः मूलमेव शोध्यताम्। |
अर्णवः, पुं, (अर्णांसि जलानि सन्त्यस्मिन्, अर्णसो- लोपश्चेति वः सलोपश्च ।) समुद्रः । इत्यमरः ॥ (“अधृष्यश्चाभिगम्यश्च यादोरत्नैरिवार्णवः” । इति रघुवंशे ।)
अमरकोशः
[सम्पाद्यताम्]|
पृष्ठभागोऽयं यन्त्रेण केनचित् काले काले मार्जयित्वा यथास्रोतः परिवर्तयिष्यते। तेन मा भूदत्र शोधनसम्भ्रमः। सज्जनैः मूलमेव शोध्यताम्। |
अर्णव पुं।
समुद्रः
समानार्थक:समुद्र,अब्धि,अकूपार,पारावार,सरित्पति,उदन्वत्,उदधि,सिन्धु,सरस्वत्,सागर,अर्णव,रत्नाकर,जलनिधि,यादःपति,अपाम्पति
1।10।1।2।6
समुद्रोऽब्धिरकूपारः पारावारः सरित्पतिः। उदन्वानुदधिः सिन्धुः सरस्वान्सागरोऽर्णवः॥
अवयव : तरङ्गः,महातरङ्गः,अब्ध्यम्बुविकृतिः
: समुद्रविशेषः, क्षारसमुद्रः
पदार्थ-विभागः : , द्रव्यम्, पृथ्वी, अचलनिर्जीवः, स्थानम्, प्राकृतिकस्थानम्
शब्दसागरः
[सम्पाद्यताम्]|
पृष्ठभागोऽयं यन्त्रेण केनचित् काले काले मार्जयित्वा यथास्रोतः परिवर्तयिष्यते। तेन मा भूदत्र शोधनसम्भ्रमः। सज्जनैः मूलमेव शोध्यताम्। |
अर्णव¦ m. (-वः) The ocean. E. अर्णस् water, व affix, and स is dropped: the ण in this and similar words is optionally doubled, as अर्ण्णव, &c.
Apte
[सम्पाद्यताम्]|
पृष्ठभागोऽयं यन्त्रेण केनचित् काले काले मार्जयित्वा यथास्रोतः परिवर्तयिष्यते। तेन मा भूदत्र शोधनसम्भ्रमः। सज्जनैः मूलमेव शोध्यताम्। |
अर्णव [arṇava], a. Being agitated, foaming, restless (Ved.); full of water (Sāy.); ततः समुद्रो अर्णवः Sandhyā; यात्येव यमुना पूर्णं समुद्रमुदकार्णवम् Rām.2.15.19. -वः [अर्णांसि सन्ति यस्मिन्, अर्णस्-व सलोपः P.V.2.19 Vārt.]
A stream, flood, wave.
The (foaming) sea, ocean; पराहतः शैल इवार्णवाम्बुभिः Ki.14.1. (fig. also), Bhāg.4. 22.4; शोक˚ ocean of grief; so चिन्ता˚; जन˚ ocean of men; संसारार्णवलङ्घनम् Bh.3.1. &c. also नृणामेको गम्यस्त्वमसि पयसामर्णव इव- शिवमहिम्रस्तोत्र of पुष्पदन्ताचार्य.
The ocean of air.
N. of a metre.
N. of the sun or Indra (as givers of water). -Comp. -अन्तः the extremity of the ocean.
उद्मवः N. of a plant अग्निजार (Mar. समुद्रफेंस).
the moon. (-वा) Lakṣmī. (-वम्) nectar. -ज a. sea-born, marine. (-जम्, -जः) cuttle-fish. -पोतः, -यानम् a boat or ship.
मन्दिरः 'inhabiting the ocean', N. of Varuṇa, regent of the waters.
N. of Viṣṇu.
Monier-Williams
[सम्पाद्यताम्]|
पृष्ठभागोऽयं यन्त्रेण केनचित् काले काले मार्जयित्वा यथास्रोतः परिवर्तयिष्यते। तेन मा भूदत्र शोधनसम्भ्रमः। सज्जनैः मूलमेव शोध्यताम्। |
अर्णव mfn. agitated , foaming , restless RV. VS. AV.
अर्णव m. a wave , flood RV.
अर्णव m. the foaming sea RV. VS.
अर्णव m. the ocean of air (sometimes personified as a demon with the epithet महान्or त नयित्नुस्) RV. AV.
अर्णव mn. ( अस्, rarely अम्[ MBh. xiii , 7362 ])the sea
अर्णव mn. (hence) the number , " four " Su1ryas.
अर्णव mn. N. of two metres(See. अर्ण, m. ) , N. of wk. on jurisprudence.
Purana index
[सम्पाद्यताम्]|
पृष्ठभागोऽयं यन्त्रेण केनचित् काले काले मार्जयित्वा यथास्रोतः परिवर्तयिष्यते। तेन मा भूदत्र शोधनसम्भ्रमः। सज्जनैः मूलमेव शोध्यताम्। |
--(Arbuda, Wilson); a sacred place. (?) Vi. VI. 8. २९.