आक्रम्

यन्त्रोपारोपितकोशांशः

Apte

पृष्ठभागोऽयं यन्त्रेण केनचित् काले काले मार्जयित्वा यथास्रोतः परिवर्तयिष्यते। तेन मा भूदत्र शोधनसम्भ्रमः। सज्जनैः मूलमेव शोध्यताम्।

आक्रम् [ākram], 1. U.

To go towards or near, approach; अन्तरिक्षम्, आश्रमम् &c.

To step or tread upon; आ वो मूर्धानमक्रमीम् Rv.1.166.5; enter, fill, take possession of, cover, भुजगपतिरयं मे मार्गमाक्रम्यं मे मार्गमाक्रम्य सुप्तः Mk.9.12 covering; खं केशवो$पर इवाक्रमितुं प्रवृत्तः 5.2; छायामप्याक्रमितुम् Ve.3; Śi.8.28 to enter or cross; Ms.4.13; Y.1.152; पदा मस्तकमाक्रम्य Ms.11.43; जम्बुद्वीपमाक्रम्य H.3; आक्रामति धूमो हर्म्यतलम् Mbh. and Kāśi. on P.1.3.4.

To occupy, extend over; योजनानां सहस्राणि बहूनाक्रम्य तिष्ठति Ks.1.15.

To attack, invade, seize, fall upon, conquer, overcome, vanquish; पक्षिशावकानाक्रम्य H.1; सर्वस्वं ग्रसते बन्धु- राक्रम्य ज्ञातिभावतः 2.97; पौरस्त्यानेवमाक्रामंस्तांस्ताञ्जनपदाञ्जयी R.4.34; H.4; तं न ... शेकुराक्रमितुमन्यपार्थिवाः R.19.48; Śi.1.7.

To surpass, excel, eclipse.

To undertake, begin, commence.

(Ā.) To rise, come up (as the sun); यावत्प्रतापनिधिराक्रमते न भानुः R.5.71, आक्रमते सूर्यः Mbh. on P.I.3.4.

To ascend, mount, occupy (as sky, throne &c.); अजो नाकमा क्रमतां तृतीयम् Av.9.5.1. दिवमाक्रममाणेव Bk.8.23; Śi.18.14,51; सिंहासनम्˚, स्वर्गलोकम्˚; ध्वजम्˚ &c.

to lie heavily upon, to press (as a load). (For further illustrations of the several senses see आक्रान्त below). -Caus. (क्र-क्रा-मयति) To cause to enter, introduce, show into; स तैराक्रमयामास शुद्धान्तम् Ku.6.52.

Monier-Williams

पृष्ठभागोऽयं यन्त्रेण केनचित् काले काले मार्जयित्वा यथास्रोतः परिवर्तयिष्यते। तेन मा भूदत्र शोधनसम्भ्रमः। सज्जनैः मूलमेव शोध्यताम्।

आक्रम्/ आ- P. A1. ( p. P. -क्रामत्MBh. i , 5018 ; p. A1. आ-क्रममाणTS. ; aor. आ-अक्रमीत्RV. ; perf. p. A1. -चक्रमाणRV. vi , 62 , 2 ; ind.p. -क्रम्यAV. etc. ) to step or go near to , come towards , approach , visit RV. AV. etc. ; to step or tread upon( acc. [ RV. x , 166 , 5 S3a1n3khS3r. Mn. etc. ] or loc. [ MBh. BhP. ]); ( ind.p. -क्रम्य)to hold fast with the hands , seize MBh. i , 5936 R. ; to attack , invade Mr2icch. (Inf. -क्रमितुम्) Ma1rkP. Hit. ; (in astron. ) to eclipse VarBr2S. ; to undertake , begin (with Inf. ) R. iii , 4 , 5 : A1. -क्रमते( Pa1n2. 1-3 , 40 ; fut. p. -क्रंस्यमान)to rise , mount , ascend AV. ix , 5 , 1 and 8 S3Br. MBh. etc. : Caus. -क्रमयति, to cause to come or step near TS. S3Br. Ka1tyS3r. La1t2y. ; to cause any one( instr. )to enter into( acc. ) Kum. vi , 52 : Desid. -चिक्रंसते, to wish to ascend Pa1n2. 1-3 , 62 Sch.