उच्छ्वस्

यन्त्रोपारोपितकोशांशः

Apte

पृष्ठभागोऽयं यन्त्रेण केनचित् काले काले मार्जयित्वा यथास्रोतः परिवर्तयिष्यते। तेन मा भूदत्र शोधनसम्भ्रमः। सज्जनैः मूलमेव शोध्यताम्।

उच्छ्वस् [ucchvas], 2 P.

To breathe, live; आत्मेच्छया न शक्य- मुच्छ्वसितुमपि K.175; Ve.5.15; Ms.3.72; अनुच्छ्वस्य without breathing, in one breath.

To take heart or courage, cheer up, revive, breathe a sigh of relief; नाद्याप्युच्छ्वसिति U.3,7; त्वत्सन्निधावुच्छ्वसितीव चेतः Ki.3.8 is delighted; Śi.18.58; Ratn.4; दिगन्तः Ki.9.21.

To open, bloom (as a lotus); नोच्छ्वसिति तपनकिरणैः (कुमुदम्) V.3.16; M.2.11; Śi.1.58,11.15.

To take a deep breath, pant, sigh deeply; निष्पिष्टः कोष्ण- मुच्छ्रवसन् Bk.6.12,14.55.

To throb, heave, palpitate.

To be loosened or relaxed. -Caus.

To cause to breathe.

To console, cheer up, delight, give rest; उच्छ्वासयन्त्यः श्लथबन्धनानि; Ṛs.6.8; U.3; Śi.9.34.

To loosen, relax, disjoin; दशमुखभुजोच्छ्वासितप्रस्थसन्धिः Me.6.

Monier-Williams

पृष्ठभागोऽयं यन्त्रेण केनचित् काले काले मार्जयित्वा यथास्रोतः परिवर्तयिष्यते। तेन मा भूदत्र शोधनसम्भ्रमः। सज्जनैः मूलमेव शोध्यताम्।

उच्छ्वस्/ उच्-छ्वस् ( उद्-श्वस्) P. A1. -छ्वसिति( p. -छ्वसत्, -छ्वसमान; Pot. -छ्वसेत्, -छ्वसीत)to breathe hard , snort; to take a deep breath , breathe; to breathe again , get breath , recover , rest Gobh. MBh. BhP. Sus3r. Ma1rkP. S3vetUp. etc. ; to sigh , pant , respire Bhat2t2. ; to rise Vikr. ; to unfasten one's self BhP. ; to open , begin to bloom Vikr. Ma1lav. ; to heave: Caus. -छ्वासयति, to cause to breathe again or recover; to gladden BhP. ; to raise , lift , elevate; to untie(See. उच्-छ्वासितbelow).