उत्सङ्ग
यन्त्रोपारोपितकोशांशः
[सम्पाद्यताम्]वाचस्पत्यम्
[सम्पाद्यताम्]
 पृष्ठभागोऽयं यन्त्रेण केनचित् काले काले मार्जयित्वा यथास्रोतः परिवर्तयिष्यते। तेन मा भूदत्र शोधनसम्भ्रमः। सज्जनैः मूलमेव शोध्यताम्। |
उत्सङ्ग¦ पु॰ उत्पत्य सजतेऽत्र उद् + सन्ज आधारे घञ्।
१ मध्यभागे
“दरीगृहोत्सङ्कनिषक्तभासः” कुमा॰
“दृषदो-वासितोत्सङ्गाः” रघुः।
“तत्सैकतोत्रसङ्गबलिक्रि-याभिः” रघुः
“शय्योत्सङ्गे निहितमसकृद्दुः खदुःखेनगात्रम्” मेघ॰।
२ क्रोडे
“तस्योत्सङ्गप्रणयिन इव स्रस्त-गङ्गादुकूलाम्”
“उत्सङ्गे वा मलिनवसने सौम्य! निक्षिप्यवीणाम्” मेघ॰ ऊर्द्धतया सजतेऽत्राधारे घञ्।
३ उपरि-भागे
“सौधोत्सङ्गप्रणयविमुखो मास्म भूरुज्जयिन्याः” मेघ॰उत्क्रान्तः सङ्गम् अत्या॰ स॰।
४ सन्यासिनि सङ्करहितेतत्त्वेज्ञे{??}॰ स॰।
५ ऊर्द्धृतः संसर्गे च।
शब्दसागरः
[सम्पाद्यताम्]|
पृष्ठभागोऽयं यन्त्रेण केनचित् काले काले मार्जयित्वा यथास्रोतः परिवर्तयिष्यते। तेन मा भूदत्र शोधनसम्भ्रमः। सज्जनैः मूलमेव शोध्यताम्। |
उत्सङ्ग¦ m. (-ङ्गः)
1. The haunch or part above the hip.
2. The acclivity or slope of a hill.
3. Association, union.
4. Embrace.
5. The bot- tom or deep part of an ulcer. E. उत् before षञ्ज् to embrace, affix घञ्।
Apte
[सम्पाद्यताम्]|
पृष्ठभागोऽयं यन्त्रेण केनचित् काले काले मार्जयित्वा यथास्रोतः परिवर्तयिष्यते। तेन मा भूदत्र शोधनसम्भ्रमः। सज्जनैः मूलमेव शोध्यताम्। |
उत्सङ्गः [utsaṅgḥ], [उद्-सञ्ज्-आधारं घञ्]
The lap; पुत्रपूर्णोत्सङ्गा with a boy seated in the lap U.1; उत्सङ्गवर्धितानां गुरुषु भवेत्कीदृशः स्नेहः V.5.1; न केवलमुत्सङ्गश्चिरान्मनोरथो$पि मे पूर्णः U.4; Me.88; cf. also विशालतरमुत्सङ्गं कुरु (spread out the garment on the lap Pratimā Act. I.).
Embrace, contact, union; विस्तारिस्तनकुम्भकुडमलभरोत्सङ्गेन संभाविता (माला) Māl.8.6;
Interior, vicinity; दरिगृहो- त्सङ्गनिषक्तभासः Ku.1.1; कर्ण˚ K.15; शय्योत्सङ्गे Me.95.
Surface, side, slope; दृषदो वासितोत्सङ्गाः R.4.74; 14.76.
The haunch or part above the hip (नितम्ब).
The upper part, top; सौधोत्सङ्गप्रणयविमुखो मा स्म भूरुज्जयिन्याः Me.27; K.52.
(a) The acclivity or edge of a hill; तुङ्गं नगोत्सङ्गमिवारुरोह R.6.3; (b Peak, summit; उत्सङ्गे महाद्रेः Ki.7.21.
The roof of a house.
Vault, canopy (as of sky); अपिहितगगनोत्सङ्ग- मङ्गं धुनोति Mv.5.53.
The bottom or deep part of an ulcer.
A high number (= 1 Vivāhas).
An ascetic (उत्क्रान्तः सङ्गम्). -गम् A high number.
Monier-Williams
[सम्पाद्यताम्]|
पृष्ठभागोऽयं यन्त्रेण केनचित् काले काले मार्जयित्वा यथास्रोतः परिवर्तयिष्यते। तेन मा भूदत्र शोधनसम्भ्रमः। सज्जनैः मूलमेव शोध्यताम्। |
उत्सङ्ग/ उत्-सङ्ग m. ( सन्ज्)the haunch or part above the hip , lap MBh. R. Sus3r. Pan5cat. etc.
उत्सङ्ग/ उत्-सङ्ग m. any horizontal area or level (as a roof of a house etc. ) Ragh. Megh. Bhartr2. etc.
उत्सङ्ग/ उत्-सङ्ग m. the bottom or deep part of an ulcer Sus3r.
उत्सङ्ग/ उत्-सङ्ग m. embrace , association , union L.
उत्सङ्ग/ उत्-सङ्ग m. a particular position of the hands PSarv. Hastar.
उत्सङ्ग/ उत्-सङ्ग n. a high number (= 100 विवाहs) Lalit.