उदीर्
यन्त्रोपारोपितकोशांशः[सम्पाद्यताम्]
Apte[सम्पाद्यताम्]
 पृष्ठभागोऽयं यन्त्रेण केनचित् काले काले मार्जयित्वा यथास्रोतः परिवर्तयिष्यते। तेन मा भूदत्र शोधनसम्भ्रमः। सज्जनैः मूलमेव शोध्यताम्। |
उदीर् [udīr], 2 A. [उद्-ईर्]
To rise (sound &c.); उदैरत रणितानि Dk.123 were heard.
To start (to go or come).
To move upwards, ascend, go up.
To arise, originate. -Caus.
To cause to rise or move.
To utter, pronounce, speak; गिरमुदीरयति K.13; U.5,6; उदीरितो$र्थः पशुनापि गृह्यते Pt.1.43; so आलोकशब्दम् R.2.9.
To call, name; स भीमरूपः शिव इत्युदीर्यते Ku.5.77.
To put forth; यदशोकोयमुदीरयिष्यति R.8.62.
To cast, throw, roll down (as dice); उदीरयामास सलीलमक्षान् R.6.18; to discharge, drive forward.
To raise, throw up; उदीरितं रजः Śi.12.8; उदैरयच्छिः Dk.13 expanded its hood.
To display, manifest, make visible, cause; तिसृभिस्त्वमवस्थाभिर्महिमानमुदीरयन् Ku.2.6; Śi.11.7.
To bring about, effect; विधिने- वार्थमुदीरितं प्रयत्नः Ki.13.28.
To rouse, excite, stimulate; उदीरितेन्द्रियः Ku.4.41; समुत्पपाताथ सदस्युदीरितो द्विजातिमुख्यै- र्हविषेव पावकः Rām.5.47.2; लोभात्क्रोधः प्रभवति परदोषैरुदीर्यते Mb.12.163.7. -pass.
To be cast or thrown upwards, excited, uttered &c.
To sound.
To issue forth.
Monier-Williams[सम्पाद्यताम्]
|
पृष्ठभागोऽयं यन्त्रेण केनचित् काले काले मार्जयित्वा यथास्रोतः परिवर्तयिष्यते। तेन मा भूदत्र शोधनसम्भ्रमः। सज्जनैः मूलमेव शोध्यताम्। |
उदीर्/ उद्- A1. -ईर्ते(3. pl. -ईरतेRV. AV. ; Impv. 2. sg. -ईर्ष्वRV. x , 18 , 8 AV. ; impf. -ऐरतRV. vii , 39 , 1 ; p. -ईराणAV. xii , 1 , 28 RV. ) P. ( Subj. 3. sg. -ईरत्RV. iv , 2 , 7 ; aor. 2. du. -ऐरतम्RV. i , 118 , 6 )to bring or fetch out of RV. i , 118 , 6 ; to rise , start off (in order to go or to come) RV. AV. S3Br. ; to move upwards , ascend; to arise , originate RV. AV. ; to honour , respect RV. iv , 2 , 7 ; (in class. Sanskrit only उद्-ईर्णoccurs) : Caus. -ईरयति, to bring or fetch out of RV. i , 112 , 5 ; x , 39 , 9 ; to cause to rise or move; to raise , rouse , excite RV. MBh. R. Ragh. Das3. ; to throw or cast upwards; to cast , discharge , drive forward R. Ragh. etc. ; to cause to come forth or appear Kum. ; to raise one's voice; to utter , speak RV. Ya1jn5. Mn. etc. ; to procure , cause , effect RV. i , 48 , 2 ; x , 39 , 2 TS. Sus3r. ; to excite , raise , enhance , multiply , increase Sus3r. Kum. etc. ; to extol , glorify RV. v , 42 , 3 MBh. ; to stir up , urge , stimulate RV. R. ; to rise , start off RV. v , 55 , 5 ; viii , 7 , 3 : Pass. -ईर्यते, to be cast or thrown upwards R. ; to be excited , be roused or stirred up MBh. R. Sus3r. Kum. etc. ; to be uttered or announced or enunciated; to pass for VP. Kum. Katha1s. Pan5cat. Sus3r. etc. ; to sound; to issue forth.