ऋति
यन्त्रोपारोपितकोशांशः[सम्पाद्यताम्]
कल्पद्रुमः[सम्पाद्यताम्]
पृष्ठभागोऽयं यन्त्रेण केनचित् काले काले मार्जयित्वा यथास्रोतः परिवर्तयिष्यते। तेन मा भूदत्र शोधनसम्भ्रमः। सज्जनैः मूलमेव शोध्यताम्। |
ऋतिः, स्त्री, (ऋ + करणे + क्तिन् ।) कल्याणम् । वर्त्म । जुगुप्सा । स्पर्द्धा । इति मेदिनी ॥ (भावे + क्तिन् ।) गमनम् । अशुभम् । इति धरणी ॥ (पुरुषमेध- यज्ञीयदेवभेदः । यथा, यजुर्व्वेदे । ३० । १३ । “ऋतये स्तेन हृदयम्” । शत्रौ पुं, इति निरुक्तिः ।)
वाचस्पत्यम्[सम्पाद्यताम्]
पृष्ठभागोऽयं यन्त्रेण केनचित् काले काले मार्जयित्वा यथास्रोतः परिवर्तयिष्यते। तेन मा भूदत्र शोधनसम्भ्रमः। सज्जनैः मूलमेव शोध्यताम्। |
ऋति¦ स्त्री ऋ--क्तिन्।
१ गतौ
२ स्पर्द्धायाम्
३ निन्दायाञ्च। कर्म्मणि क्तिन्।
४ वर्त्मनि
५ मङ्गले च।
६ पुरुषमेधय-ज्ञियदेवभेदे। तत्र चतुर्थबूपे बन्धनीयपशुकीर्त्तने।
“ऋतये स्तेनहृदयम्” यजु॰
३० ,
१३ । कर्त्तरि क्तिच्।
७ शत्रौ पु॰ निरु॰। अग्निरप्सामृतीषहम्” ऋ॰
६ ,
१४ ,
४
“शरव्यामुखेऽपि नह्यमान ऋतिर्हन्यमाना” अथ॰
१२ ,
५ ,
२५ ।
शब्दसागरः[सम्पाद्यताम्]
पृष्ठभागोऽयं यन्त्रेण केनचित् काले काले मार्जयित्वा यथास्रोतः परिवर्तयिष्यते। तेन मा भूदत्र शोधनसम्भ्रमः। सज्जनैः मूलमेव शोध्यताम्। |
ऋति¦ f. (-तिः)
1. Prosperity, felicity.
2. A road, a way.
3. Abuse, cen- sure, reproach.
4. Envy, emulation.
5. Going, motion.
6. Ill for- tune. E. ऋ and क्तिन् aff. [Page138-b+ 60]
Apte[सम्पाद्यताम्]
पृष्ठभागोऽयं यन्त्रेण केनचित् काले काले मार्जयित्वा यथास्रोतः परिवर्तयिष्यते। तेन मा भूदत्र शोधनसम्भ्रमः। सज्जनैः मूलमेव शोध्यताम्। |
ऋतिः [ṛtiḥ], [ऋ-क्तिन्] An army. -f.
Going, motion.
Assault, combat; ऋतिर्हन्यमाना Av.12.5.25.
Abuse, censure.
Emulation, envy.
A road.
Manner of proceeding.
Prosperity.
Fitness, truth.
Remembrance.
Misfortune.
Protection.
Auspiciousness (most of these meanings are found only iu lexicons).
Monier-Williams[सम्पाद्यताम्]
पृष्ठभागोऽयं यन्त्रेण केनचित् काले काले मार्जयित्वा यथास्रोतः परिवर्तयिष्यते। तेन मा भूदत्र शोधनसम्भ्रमः। सज्जनैः मूलमेव शोध्यताम्। |
ऋति f. going , motion L.
ऋति f. assault , attack([ BRD. ]) AV. xii , 5 , 25 VS. xxx , 13
ऋति f. envy , emulation L.
ऋति f. reproach , abuse L.
ऋति f. path , way L.
ऋति f. prosperity , felicity L.
ऋति f. aversion L.
ऋति f. remembrance , memory L.
ऋति f. protection L.
ऋति f. misery L.
ऋति f. pain T.
ऋति ( इस्) m. N. of a god to be worshipped by human sacrifice VS. xxx , 13 ([ T. ])
ऋति m. an assailant , enemy AV. xii , 5 , 25 ([ T. ])
ऋति f. going , motion L.
ऋति f. assault , attack([ BRD. ]) AV. xii , 5 , 25 VS. xxx , 13
ऋति f. envy , emulation L.
ऋति f. reproach , abuse L.
ऋति f. path , way L.
ऋति f. prosperity , felicity L.
ऋति f. aversion L.
ऋति f. remembrance , memory L.
ऋति f. protection L.
ऋति f. misery L.
ऋति f. pain T.
ऋति m. N. of a god to be worshipped by human sacrifice VS. xxx , 13 ([ T. ])
ऋति m. an assailant , enemy AV. xii , 5 , 25 ([ T. ])