एकशफ
यन्त्रोपारोपितकोशांशः
[सम्पाद्यताम्]कल्पद्रुमः
[सम्पाद्यताम्]
 पृष्ठभागोऽयं यन्त्रेण केनचित् काले काले मार्जयित्वा यथास्रोतः परिवर्तयिष्यते। तेन मा भूदत्र शोधनसम्भ्रमः। सज्जनैः मूलमेव शोध्यताम्। |
एकशफः, पुं, (एकः शफः खुरो यस्य । अखण्ड- खुरत्वात् तथात्वम् ।) घोटकः । इति त्रिकाण्ड- शेषः ॥ एकखुरजन्तुमात्रम् । यथा । “खरोऽश्वोऽश्वतरो गौरः शरभश्चमरी तथा । एते चैकशफाः क्षत्तः शृणु पञ्चनखान् पशून्” ॥ इति श्रीभागवतम् ॥ ३ । १० । २२ ॥ (अस्य दुग्ध- दधि-मूत्र-मांसादिगुणा अश्वशब्दे ऐकशफशब्दे च ज्ञातव्याः ॥)
वाचस्पत्यम्
[सम्पाद्यताम्]|
पृष्ठभागोऽयं यन्त्रेण केनचित् काले काले मार्जयित्वा यथास्रोतः परिवर्तयिष्यते। तेन मा भूदत्र शोधनसम्भ्रमः। सज्जनैः मूलमेव शोध्यताम्। |
एकशफ¦ पु॰ एकं शफं खुरो यस्य। एकखुरयुक्ते खरादौते च
“खरोऽश्वोऽश्वतरो गारः शरभश्चमरी तथा। एते चै-कशफाः क्षत्तः! शृणु पञ्चनखान् पशून्” भा॰
३ ,
१० ,
२२ उक्ताः।
“अजाविकं चैकशफं न जातु विषमं भजेत्” मनुःअविक्रेयमध्ये
“मद्यं नीलीञ्च लाक्षाञ्च सर्वांश्चैकशफां-स्तथः” मनुः अभक्ष्यमध्ये
“अनिर्दिष्टांश्चैकशफान् टिट्टि-[Page1483-b+ 38] भञ्च विवर्जयेत्” मनुः
“कार्पासकीटजोर्ण्णानां द्विशफैकशफस्यच”
“एकशफो वा एष पशुर्यदश्वः” शत॰ ब्रा॰
७ ,
५ ,
२ ,
२३ ।
“इमं मा हिंसीरेकशफं पशुं कनिक्रदं वाजिनंवाजिनेषु” यजु॰
१
१३ ,
४८
“एकविंशत्यास्तुवतेकशफाः पश-वोऽसृज्यन्त वरुणोऽधिपतिरासीत्” यजु॰
१४ ,
३० ।
“एकबिंशत्यास्तुवतैभिः। दशहस्त्या अङ्गुल्यः दश पाद्याःआत्मैकविंशस्तेनैतदस्तुवतैकशफाः पशवोऽसृजनैकश-फाः पशवोऽत्रासृज्यन्त वरुणोऽधिपतिरासीत्” शत॰ ब्रा॰
८ ,
४ ,
१३ । एकशफमांसगुणाः
“वृंहणं मांस मौरभ्रंपित्तश्लेष्मावहं गुरु। मेदः पुच्छोद्भवं वृष्यमौरभ्र सदृशं गुणैः। औरभ्रवत्स लवणं मांसमेकशफोद्भवम्” सुश्रुते उक्ताः।
शब्दसागरः
[सम्पाद्यताम्]|
पृष्ठभागोऽयं यन्त्रेण केनचित् काले काले मार्जयित्वा यथास्रोतः परिवर्तयिष्यते। तेन मा भूदत्र शोधनसम्भ्रमः। सज्जनैः मूलमेव शोध्यताम्। |
एकशफ¦ m. (-फः)
1. A horse.
2. Any animal whose hoof is not cloven. E. एक one, uniform, and शफ a hoof.
Monier-Williams
[सम्पाद्यताम्]|
पृष्ठभागोऽयं यन्त्रेण केनचित् काले काले मार्जयित्वा यथास्रोतः परिवर्तयिष्यते। तेन मा भूदत्र शोधनसम्भ्रमः। सज्जनैः मूलमेव शोध्यताम्। |
एकशफ/ एक--शफ mfn. whole-hoofed , not cloven-hoofed , solidungulate VS. TS. etc.
एकशफ/ एक--शफ m. a whole-hoofed animal (as a horse etc. )
एकशफ/ एक--शफ n. the race of solidungulate animals AV. v , 31 , 3 S3Br. Mn. etc.
Vedic Rituals Hindi
[सम्पाद्यताम्]|
पृष्ठभागोऽयं यन्त्रेण केनचित् काले काले मार्जयित्वा यथास्रोतः परिवर्तयिष्यते। तेन मा भूदत्र शोधनसम्भ्रमः। सज्जनैः मूलमेव शोध्यताम्। |
एकशफ पु.
(एक.शफः यस्य सः) एक खुरवाला पशु, शां.श्रौ.सू. 7.18.4।