कम्प
यन्त्रोपारोपितकोशांशः
[सम्पाद्यताम्]कल्पद्रुमः
[सम्पाद्यताम्]
 पृष्ठभागोऽयं यन्त्रेण केनचित् काले काले मार्जयित्वा यथास्रोतः परिवर्तयिष्यते। तेन मा भूदत्र शोधनसम्भ्रमः। सज्जनैः मूलमेव शोध्यताम्। |
कम्पः, पुं, (कपि चलने + भावे घञ् ।) गात्रादि- चलनम् । तत्पर्य्यायः । वेपथुः २ । इत्यमरः १ । ७ । ३८ ॥ वेपनम् ३ वेपः ४ कम्पनम् ५ । इति राजनि- र्घण्टः ॥ (यथा विक्रमोर्व्वश्याम् । “मुञ्चति न ताव- दस्या भयकम्पः कुसुमकोमलं हृदयम्” । “न कम्पो वायुना विना” । इति वैद्यकम् ॥)
कम्पः, त्रि, (कपि + नमि-कम्पीति रः ।) कम्पयुक्तः । कम्पान्वितः । इत्यमरः । ३ । १ । ७४ ॥ (यथा नैषधे । १ । १४२ । “सुताः कमाहूय चिराय चूङ्कतै- र्विधाय कम्प्राणि मुखानि कं प्रति” ॥)
अमरकोशः
[सम्पाद्यताम्]|
पृष्ठभागोऽयं यन्त्रेण केनचित् काले काले मार्जयित्वा यथास्रोतः परिवर्तयिष्यते। तेन मा भूदत्र शोधनसम्भ्रमः। सज्जनैः मूलमेव शोध्यताम्। |
कम्प पुं।
कम्पः
समानार्थक:वेपथु,कम्प
1।7।38।2।1
स्वरूपं च स्वभावश्च निसर्गश्चाथ वेपथुः। कम्पोऽथ क्षण उद्धर्षो मह उद्धव उत्सवः॥
पदार्थ-विभागः : , क्रिया
वाचस्पत्यम्
[सम्पाद्यताम्]|
पृष्ठभागोऽयं यन्त्रेण केनचित् काले काले मार्जयित्वा यथास्रोतः परिवर्तयिष्यते। तेन मा भूदत्र शोधनसम्भ्रमः। सज्जनैः मूलमेव शोध्यताम्। |
कम्प¦ पु॰ कपि--चलने घञ्। गात्रादिकम्पे
१ वेपथौ।
“यथाजले चन्द्रमसः कम्पादिस्तत्कृतो गुणः” भाग॰
३ ,
७ ,
११ [Page1683-a+ 38] कम्पश्चलनं स च वातादिना प्रेरणात् स्थावरस्य भूम्यादे-र्भवति देहादेस्तु मनसोविकारभेदेन वातादिधातुना चचालनात् भवति। स च रसविशेषे निर्वेदादिव्यभिचारिभावविशेषजन्यः यथोक्तं सा॰ द॰ निर्वेदादिव्यभिचारि-भावान् विभज्य तेषां लक्षणामिधाने
“आवेगः सम्भ्रमस्तत्रइत्युपक्रम्य
“गजादेः स्तम्भकम्पादिः”।
“शौर्य्यापराधादिभवंभवेच्चण्डत्वमुग्रता। तत्र स्वेदःशिरः कम्पतर्ज्जमाताडना-दयः”। मनःक्षेपस्त्वपस्मारी ग्रहाद्यावेशनादिजः। भूपा-तकम्पप्रस्तेदफेनलालादिकारकः”।
“निन्दाक्षेपापमानादेर-मर्षोऽभिविनिष्टता। नेत्ररागशिरःकम्पभ्रूभङ्गोत्तर्ज्जनादिकृत्”।
“परकीयात्मदोषाद्यैः शङ्कानर्थस्य तर्कणम्। वै-वर्ण्यकम्पवैस्वर्य्यैर्भूमीच्छोत्कम्पनादिकृत्”।
“निर्घातविद्युदुल्काद्यैस्त्रासः कम्पादिकारकः”।
“रत्यायासमनस्ताप-क्षुत्पिपासादिसम्भवा। ग्नानिर्निष्प्राणता कम्पकार्श्यानुत्-साहतादिकृत्”। कम्पश्च भयानकरसस्यानुभावः यथाह तत्रैवभयानकं प्रकृत्य
“अनुभावोऽत्र वैवर्ण्ण्यगद्गदस्वरभाषणम्। प्रलयस्वेदरोमाञ्चकम्पदिक्प्रेक्षणादयः”। रौद्ररसस्य व्यभि-चारिभावश्च ययाह तत्रैव रीद्रं प्रकृत्य
“उग्रतावेगरोमाञ्चस्वेदवेपथवोमदः। मोहामर्षादयश्चात्र भावाः स्युर्व्यभिचारि-णः”। शृङ्गारादौ तु तदीयव्यभिचारिभावभेदेनैव कम्पादिजन्यते इति भेदः। ज्वरादिकृतकम्पस्तु वैद्यके प्रसिद्धः। तद्विवृतिर्ज्वरशब्दे दृश्या। दिङ्मात्रमुक्तं भावप्र॰
“व्यथा-वेपथुनिद्रानाशविष्टम्भादयो वातजाः”। शीतानिलेन च दे-हस्य कम्पो जायते। अतएव
“सहसा सहसा कृतवेपथुः” माधे वर्ण्णितम्।
शब्दसागरः
[सम्पाद्यताम्]|
पृष्ठभागोऽयं यन्त्रेण केनचित् काले काले मार्जयित्वा यथास्रोतः परिवर्तयिष्यते। तेन मा भूदत्र शोधनसम्भ्रमः। सज्जनैः मूलमेव शोध्यताम्। |
कम्प¦ m. (-म्पः) Tremour, trembling, shaking. E. कपि to shake, and अच् affix; also कम्पन, &c.
Apte
[सम्पाद्यताम्]|
पृष्ठभागोऽयं यन्त्रेण केनचित् काले काले मार्जयित्वा यथास्रोतः परिवर्तयिष्यते। तेन मा भूदत्र शोधनसम्भ्रमः। सज्जनैः मूलमेव शोध्यताम्। |
कम्पः [kampḥ], [कम्प्-घञ्]
Shaking, tremor; कम्पेन किंचित्प्रतिगृह्य मूर्घ्नः R.13.44 with a gentle nod or bend of the head; 13.28; Ku.7.46; भयकम्पः, विद्युत्कम्पः &c.
A modification of the Svarita accent. -पा Shaking, moving, tremor. -Comp. -अन्वित a. tremulous, agitated.-द्वारम् a side-door, a private entrance. कम्पद्वारं तु वा कुर्यान्मध्यपार्श्वद्वयोस्तथा Kāmikāgama 35.49. -लक्ष्मन् -m. wind.
Monier-Williams
[सम्पाद्यताम्]|
पृष्ठभागोऽयं यन्त्रेण केनचित् काले काले मार्जयित्वा यथास्रोतः परिवर्तयिष्यते। तेन मा भूदत्र शोधनसम्भ्रमः। सज्जनैः मूलमेव शोध्यताम्। |
कम्प m. trembling , tremor , trembling motion , shaking MBh. Sus3r. etc.
कम्प m. earthquake(See. भूमि-कम्प, मही-क्, etc. )
कम्प m. tremulous or thrilling pronunciation (a modification of the स्वरितaccent which may take place if the स्वरितsyllable is followed by an उदात्तsyllable) Nir. etc.
कम्प m. a kind of time (in mus.)
कम्प m. N. of a man.
Purana Encyclopedia
[सम्पाद्यताम्]|
पृष्ठभागोऽयं यन्त्रेण केनचित् काले काले मार्जयित्वा यथास्रोतः परिवर्तयिष्यते। तेन मा भूदत्र शोधनसम्भ्रमः। सज्जनैः मूलमेव शोध्यताम्। |
KAMPA : A prince of Vṛṣṇivaṁśa. He became a Viśva- deva after his death. (Chapter 5, Svargārohaṇa Parva M.B.).
_______________________________
*5th word in right half of page 381 (+offset) in original book.
Vedic Rituals Hindi
[सम्पाद्यताम्]|
पृष्ठभागोऽयं यन्त्रेण केनचित् काले काले मार्जयित्वा यथास्रोतः परिवर्तयिष्यते। तेन मा भूदत्र शोधनसम्भ्रमः। सज्जनैः मूलमेव शोध्यताम्। |
कम्प पु.
एक कम्ययुक्त अथवा कम्पायमान उच्चारण (स्वरित स्वर का रूपान्तरण, जिस स्वरित के बाद उदात्त स्वर आयें तो स्वरित को कम्प कर दिया जाता है) शिशिरीय शिक्षा 2००, जात्य; अभिनिहित, क्षैप्र एवं प्रश्लिष्ट स्वरित के बाद यदि उदात्त एवं स्वरित आये, तो स्वरित का उच्चारण कम्प से होता है- जात्योऽभिनिहितश्चैव क्षैप्रः प्रश्लिष्ट एव च। एते स्वराः प्रकम्पत्ते यत्रोच्चस्वरितोदयाः॥ ऋ.प्रा. 3.34.