कारवेल्ल
यन्त्रोपारोपितकोशांशः
[सम्पाद्यताम्]कल्पद्रुमः
[सम्पाद्यताम्]
 पृष्ठभागोऽयं यन्त्रेण केनचित् काले काले मार्जयित्वा यथास्रोतः परिवर्तयिष्यते। तेन मा भूदत्र शोधनसम्भ्रमः। सज्जनैः मूलमेव शोध्यताम्। |
कारवेल्लम्, क्ली, (कारं वेल्लति । वेल्ल चलने कर्म्म- ण्यण् । यद्वा कारेण वातगमनेन वेल्लति चलति गच्छति वा वेल्ल चलने अच् ।) कठिल्लकम् । करला इति भाषा । तत्पर्य्यायगुणाः । “कारवेल्लं कठिल्लं स्यात् कारवेल्ली ततो लघुः । कारवेल्लं हिमं भेदि लघु तिक्तमवातलम् ॥ ज्वरपित्तकफास्रध्नं पाण्डुमेहकृमीन् हरेत् । तद्गणा कारवेल्ली स्याद्विशेषाद्दीपनी लघुः” ॥ इति भावप्रकाशः ॥ अमरे पुंलिङ्गोऽयम् ॥
कारवेल्लः, पुं, (कारेण वायुवत् गत्या वेल्लति चल- तीति । कार + वेल्ल + अच् ।) लताविशेषः । करला इति भाषा । तत्पर्य्यायः । कठिल्लकः २ सुषवी ३ । इत्यमरः । २ । ४ । १५४ ॥ शुषवी ४ सुशवी ५ । इति तट्टीका ॥ कण्डुरः ६ काण्डकटुकः ७ सुकाण्डः ८ उग्रकाण्डः ९ कठिल्लः १० नासा- सम्बेदनः ११ पटुः १२ । इति राजनिर्घण्ठः । तत्पुष्पगुणः । धारकत्वम् । रक्तपित्तरोगे सुपथ्य- त्वञ्च ॥ तत्फलगुणः । शुक्रकफपित्तनाशित्वम् । रुचिकरत्वञ्च । इति राजवल्लभः ॥
अमरकोशः
[सम्पाद्यताम्]|
पृष्ठभागोऽयं यन्त्रेण केनचित् काले काले मार्जयित्वा यथास्रोतः परिवर्तयिष्यते। तेन मा भूदत्र शोधनसम्भ्रमः। सज्जनैः मूलमेव शोध्यताम्। |
कारवेल्ल पुं।
कारवेल्लः
समानार्थक:कारवेल्ल,कठिल्लक,सुषवी
2।4।154।2।3
संस्पर्शाथ शटी गन्धमूली षड्ग्रन्थिकेत्यपि। कर्चूरोऽपि पलाशोऽथ कारवेल्लः कठिल्लकः॥
पदार्थ-विभागः : , द्रव्यम्, पृथ्वी, अचलसजीवः, लता
वाचस्पत्यम्
[सम्पाद्यताम्]|
पृष्ठभागोऽयं यन्त्रेण केनचित् काले काले मार्जयित्वा यथास्रोतः परिवर्तयिष्यते। तेन मा भूदत्र शोधनसम्भ्रमः। सज्जनैः मूलमेव शोध्यताम्। |
कारवेल्ल¦ पु॰ कारेण वातगत्या वेल्लति वेल्ल--चालने अच्। शाताभेदे (करेला)
२ तत्फले न॰।
“कारवेल्लं हिमंभेदि लघु तिक्तमवातलम्। ज्वरपित्तकफास्रघ्नं पाण्डुमेहकृमीन् हरेत्” भावप्र॰। स्वार्थे क कारवेल्लकोऽपि तत्रैवअल्पार्थे ङीष्।
२ क्षुद्रकारवेल्ले (उच्छा)। अमरः। कारवेल्लमुक्त्वा
“तद्गुणा कारवेल्ली स्याद्विशेषाद्दीपनी लघुः। कारवेल्लीफलं तक्रे स्वेदितं हिङ्गुमर्द्दितम्। भर्ज्जितं नव-नीतेन सैन्धवेन समन्वितम्” भावप्र॰।
“विदलितमुखमीषत्[Page1942-b+ 38] कारवेल्लीकठोरं पुलकितमिव तैलैः माधितं रामष्ठेन। रचितमरिचचूर्ण्णं सैन्धवेनातिपूर्ण्णं सुललितरसनाग्रं लोल-तामातनोति” पाकशा॰। कारवेल्लीफलं भेदि लघु तिक्तंमुशीतलम्। पित्तास्रकामलापाण्डुकफमेदकृमीन् हरेत्” वैद्यकम्। स्वार्थे क कारवेल्लिकाप्यत्र स्त्री।
शब्दसागरः
[सम्पाद्यताम्]|
पृष्ठभागोऽयं यन्त्रेण केनचित् काले काले मार्जयित्वा यथास्रोतः परिवर्तयिष्यते। तेन मा भूदत्र शोधनसम्भ्रमः। सज्जनैः मूलमेव शोध्यताम्। |
कारवेल्ल¦ m. (-ल्लः) A kind of gourd, (Momordica charantia.) E. कार cer- tainty, and वेल्ल what goes; also with कन् added कारवेल्लक।
Apte
[सम्पाद्यताम्]|
पृष्ठभागोऽयं यन्त्रेण केनचित् काले काले मार्जयित्वा यथास्रोतः परिवर्तयिष्यते। तेन मा भूदत्र शोधनसम्भ्रमः। सज्जनैः मूलमेव शोध्यताम्। |
कारवेल्लः [kāravēllḥ] ल्लकः [llakḥ], ल्लकः 1 N. of a bitter vegetable (Mar. कारलें ?)
A missile of the shape of कारवेल्ल, covered all over with sharp edges; गण्डशैलैः कारवेल्लैः लोहकण्टकवेष्टितैः Parṇal 4.75.
Monier-Williams
[सम्पाद्यताम्]|
पृष्ठभागोऽयं यन्त्रेण केनचित् काले काले मार्जयित्वा यथास्रोतः परिवर्तयिष्यते। तेन मा भूदत्र शोधनसम्भ्रमः। सज्जनैः मूलमेव शोध्यताम्। |
कारवेल्ल m. the gourd Momordica Charantia Sus3r.
कारवेल्ल n. its fruit L.