केलि
यन्त्रोपारोपितकोशांशः
[सम्पाद्यताम्]कल्पद्रुमः
[सम्पाद्यताम्]
 पृष्ठभागोऽयं यन्त्रेण केनचित् काले काले मार्जयित्वा यथास्रोतः परिवर्तयिष्यते। तेन मा भूदत्र शोधनसम्भ्रमः। सज्जनैः मूलमेव शोध्यताम्। |
केलिः, पुं स्त्री, (केल् + इन् ।) परीहासः । तत्पर्य्यायः । द्रवः २ क्रीडा ३ लीला ४ नर्म्म ५ । इत्यमरः । १ । ७ । ३२ ॥ (नायिकालङ्कारविशेषः । यथा, एतल्लक्षणं साहित्यदर्पणे । ३ । १२२ । “विहारे सह कान्तेन क्रीडितं केलिरुच्यते” ॥ यथा, भ्रमराष्टके । ४ । “मालत्याः कुसुमेषु येन सततं केलिः कृता हेलया” ॥)
केलिः, स्त्री, (केलति सदा गच्छतीति । “सर्व्वधा- तुभ्य इन्” । इति इन् ।) पृथिवी । इति शब्द- माला ॥
अमरकोशः
[सम्पाद्यताम्]|
पृष्ठभागोऽयं यन्त्रेण केनचित् काले काले मार्जयित्वा यथास्रोतः परिवर्तयिष्यते। तेन मा भूदत्र शोधनसम्भ्रमः। सज्जनैः मूलमेव शोध्यताम्। |
केलि स्त्री-पुं।
क्रीडा
समानार्थक:द्रव,केलि,परीहास,क्रीडा,लीला,नर्मन्,देवन
1।7।32।2।2
हेला लीलेत्यमी हावाः क्रियाः शृङ्गारभावजाः। द्रवकेलिपरीहासाः क्रीडा लीला च नर्म च॥
: कन्दुकादिक्रीडनम्, द्यूतक्रीडनम्
पदार्थ-विभागः : , क्रिया
वाचस्पत्यम्
[सम्पाद्यताम्]|
पृष्ठभागोऽयं यन्त्रेण केनचित् काले काले मार्जयित्वा यथास्रोतः परिवर्तयिष्यते। तेन मा भूदत्र शोधनसम्भ्रमः। सज्जनैः मूलमेव शोध्यताम्। |
केलि¦ पुंस्त्री॰ केल--इन्।
१ परीहासे, अमरः
२ क्रीडा-यां
३ पृथिव्यां शब्दमाला।
“विहारे सह कान्तेनक्रीडितं केलिरुच्यते” सा॰ द॰ उक्तलक्षणे स्त्रीणांकान्तेन सह
४ विहारक्रीडनरूपे यौवनजालङ्कारे। एवं पुरुषस्य कान्तया सह
५ विहारक्रीडने च।
“उप-चारः क्रिया केलिः स्पर्शो भूषणवाससाम्। सहखद्वास-नञ्चैव सर्व्वं संग्रहणं स्मृतम्” मनुः स्त्रीत्वे वा ङीप्। तत्र पुंस्त्वे
“गोपालानन्वशात् केलीन्” मुग्धबो॰स्त्रीत्वे
“मालत्याः कुसुमेषु येन सततं केली कृताहेलया” भ्रमरा॰
“माद्यन्तः कलयन्तु चूतशिखरे केली-पिकाः पञ्चमम्” सा॰ द॰। उभयत्र
“कुमुदिनीकुल-केलिकलालसः
“भ्रमरा॰
शब्दसागरः
[सम्पाद्यताम्]|
पृष्ठभागोऽयं यन्त्रेण केनचित् काले काले मार्जयित्वा यथास्रोतः परिवर्तयिष्यते। तेन मा भूदत्र शोधनसम्भ्रमः। सज्जनैः मूलमेव शोध्यताम्। |
केलि¦ mf. (-लिः-लिः or -ली) Play, sport, pastime, amusement. f. (-लिः) The earth. E. किल् to sport, Unadi affix इ।
Apte
[सम्पाद्यताम्]|
पृष्ठभागोऽयं यन्त्रेण केनचित् काले काले मार्जयित्वा यथास्रोतः परिवर्तयिष्यते। तेन मा भूदत्र शोधनसम्भ्रमः। सज्जनैः मूलमेव शोध्यताम्। |
केलिः [kēliḥ], m. f. [केल्-इन्]
Play, sport.
Amorous sport, pastime; केलिचलन्मणिकुण्डल &c. Gīt.1; हरिरिह मुग्ध- वधूनिकरे विलासिनि विलसति केलिपरे ibid; राधामाधवयोर्जयन्ति यमुनाकूले रहः केलयः ibid; Amaru.8; Pt.1.175; Ms.8.357; Ṛs.4.17; केलिं कुरुष्व परिभुङ्क्ष्व सरोरुहाणि Udb.
Joke, jest, mirth. -लिः f. The earth. -Comp. -कलहः a quarrel in jest or joke.
कला sportive skill, wantonness, amorous address; रतिकेलिकलाभिरधीरम् Gīt.11.
the lute of Sarasvatī. -किलः the confidential companion of the hero of a drama (a kind of विदूषक or buffoon). (-ली) N. of Rati. -किलावती Rati, wife of the god of love. -कीर्णः a camel. -कुञ्चिका a wife's younger sister.-कुपित a. angry in sport; Ve.1.2. -कोषः an actor, a dancer. -गृहम्, -निकेतनम्, -मन्दिरम्, -सदनम् a pleasure-house, a private apartment; मञ्जुतरकुञ्जतलकेलि- सदने प्रविश राधे माधवसमीपम् Gīt.11; Amaru.9 (v. l.)-नागरः a sensualist. -पर a. sportive, wanton, amorous.-पल्वलम् a pleasure-pond; N.1.117. -मुखः joke, sport, pastime. -रङ्गः a pleasure ground. -वनम् A pleasure-garden; निरीक्षते केलिवनं प्रविश्य क्रमेलकः कण्टकजालमेव Vikr.1.29. -वृक्षः a species of Kadamba tree. -शयनम् a pleasure-couch, sofa; केलिशयनमनुयातम् Gīt.11. -शुषिःf. the earth. -सचिवः a boon companion, confidential friend.
Monier-Williams
[सम्पाद्यताम्]|
पृष्ठभागोऽयं यन्त्रेण केनचित् काले काले मार्जयित्वा यथास्रोतः परिवर्तयिष्यते। तेन मा भूदत्र शोधनसम्भ्रमः। सज्जनैः मूलमेव शोध्यताम्। |
केलि mf. play , sport , amorous sport , pastime , amusement Mn. viii , 357 Mr2icch. etc.
केलि mf. disguise , concealment Gal.
केलि f. the earth L.
Purana index
[सम्पाद्यताम्]|
पृष्ठभागोऽयं यन्त्रेण केनचित् काले काले मार्जयित्वा यथास्रोतः परिवर्तयिष्यते। तेन मा भूदत्र शोधनसम्भ्रमः। सज्जनैः मूलमेव शोध्यताम्। |
--a son of ब्रह्मधान. Br. III. 7. ९८.