क्षिप्
यन्त्रोपारोपितकोशांशः[सम्पाद्यताम्]
वाचस्पत्यम्[सम्पाद्यताम्]
 पृष्ठभागोऽयं यन्त्रेण केनचित् काले काले मार्जयित्वा यथास्रोतः परिवर्तयिष्यते। तेन मा भूदत्र शोधनसम्भ्रमः। सज्जनैः मूलमेव शोध्यताम्। |
क्षिप्¦ स्त्री क्षिप--क्विप्। अङ्गुलौ निरु॰।
“दश क्षिपः पूर्ब्बंसीमजीजनन्” ऋ॰
३ ,
२३ ,
३ , हलन्तत्वात् वा टाप्।
“हिन्वन्ति धीराः दशभिः क्षिपाभिः ऋ॰
९ ,
९७ ,
५७ ,
Apte[सम्पाद्यताम्]
|
पृष्ठभागोऽयं यन्त्रेण केनचित् काले काले मार्जयित्वा यथास्रोतः परिवर्तयिष्यते। तेन मा भूदत्र शोधनसम्भ्रमः। सज्जनैः मूलमेव शोध्यताम्। |
क्षिप् [kṣip], 6 U. (but only P. when preceded by अधि, प्रति and अति), 4. P. (क्षिपति-ते, क्षिप्यति, क्षिप्त)
To throw, cast, send, dispatch, discharge, let go (with loc. or sometimes dat.); मरुद्भ्य इति तु द्वारि क्षिपेदप्स्वद्भ्य इत्यपि Ms.3.88; शिलां वा क्षेप्स्यते मयि Mb.; R.12.95; with प्रति also; Bh.3.67; Śi.15.86.
To place, put on or upon, throw into; स्रजमपि शिरस्यन्धः क्षिप्तां धुनोत्यहिशङ्कया Ś.7.24; Y.1.23; Bg.16.19.
To fix on, attach to (as a blame); भृत्ये दोषान् क्षिपति H.2.
To cast or throw off, cast away, rid oneself of; किं कूर्मस्य भरव्यथा न वपुषि क्ष्मां न क्षिपत्येष यत् Mu.2.18.
(a) To take away, destroy; ललितमधुरास्ते ते भावाः क्षिपन्ति च धीरताम् Māl.4.8. (b) To kill or slay; केसरी निष्ठुरक्षिप्तमृगयूथो मृगाधिपः Śi.2.53.
To reject, disdain.
To Insult, revile, abuse, scold; Ms.8.312,27; Śānti.3.1. ननु क्षिपसि माम् Dūtavākyam 1.
To pour on, scatter, strew.
To strike, hit.
To distract, afflict; तन्मे मनः क्षिपति Māl.4.8.
To move hastily (arms or legs); क्षिपंश्च पादान् Bhāg. 1.36.14.
To pass away (time); राजा हृष्टो$क्षिपत्क्षपाम् Ks.55.154.
(in math.) To add; Golādh. -With-पर्या to bind or tie up, collect (as hair); (केशान्तं) पर्याक्षिपत् काचिदुदारबन्धम् Ku.7.14.
क्षिप् [kṣip], f. Ved. A finger; दश क्षिपः पूर्व्यं सीमजीजनन् Rv.3. 23.3,9.97.57.
Monier-Williams[सम्पाद्यताम्]
|
पृष्ठभागोऽयं यन्त्रेण केनचित् काले काले मार्जयित्वा यथास्रोतः परिवर्तयिष्यते। तेन मा भूदत्र शोधनसम्भ्रमः। सज्जनैः मूलमेव शोध्यताम्। |
क्षिप् cl.6 P. क्षिपतिA1. क्षिपते( MBh. etc. ; cl.4 P. क्षिप्यति, only Bhat2t2. ; Subj. क्षिपत्; perf. चिक्षेपMBh. etc. ; ep. also चिक्षिपे; fut. 2nd क्षेप्स्यतिMBh. etc. ; ep. also ते; inf. क्षेप्तुम्; cf. Pa1n2. 7-2 , 10 Siddh. ) , to throw , cast , send , despatch AV. ix , 1 , 10 and 20 Mn. MBh. ( Pass. pr. p. क्षिप्यत्, i , 1126 ) etc. ; to move hastily (the arms or legs) Mr2icch. BhP. x , 36 , 14 ; to throw a glance (as the eye) Bhartr2. i , 94 ; to strike or hit (with a weapon) RV. i , 182 , 1-3 ; to put or place anything on or in( loc. ) , pour on , scatter , fix or attach to( loc. ) Ya1jn5. i , 230 Bhag. Mr2icch. etc. ; to direct (the thoughts) upon( loc. ) Sarvad. ; to throw away , cast away , get rid of Bhartr2. ii , 69 Katha1s. ; to lay (the blame) on( loc. ) Hit. ; to utter abusive words , insult , revile , abuse Mn. MBh. etc. ; " to disdain " i.e. to excel , beat , outvie BhP. iv , 8 , 24 and 15 , 17 ; to strike down , ruin , destroy BhP. vi , 1 , 14 BrahmaP. ; ( A1. " to destroy one another , go to ruin " Pot. 3. pl. क्षिपेरन्MBh. iii , 1094 ); to pass or while away (the time or night , कालम्, क्षपाम्) Katha1s. lv , 154 ; xcii , 84 ; to lose (time , कालम्; cf. कालक्षेप) R. vii , 80 , 14 ; to skip or pass over (a day , दिनम्.) Car. vi , 3 ; (in math. ) to add Gol. : Caus. P. क्षेपयति, to cause to cast or throw into( अन्तर्) Katha1s. xiii , 160 ; to throw into R. ii , 76 , 16 ; to cause to descend into( loc. ) Katha1s. lxxv , 121 ; to pass or while away (the night , क्षपाम्) ib. lvi , 75 ; ( aor. Subj. 2. sg. चिक्षिपस्)to hurt , injure RV. x , 16 , 1 ( cf. Subj. क्षेपयत्s.v. 2. क्षि) ; ([ cf. Lat. sipo , dissipo , for xipo.])
क्षिप् f. pl. (only used in nom. ; the instr. is formed fr. क्षिपाRV. ix , 59 , 57 )" the movable ones " , the fingers RV. iii , v , ix ( Naigh. ii , 5 ).