गायत्र

यन्त्रोपारोपितकोशांशः

Apte

पृष्ठभागोऽयं यन्त्रेण केनचित् काले काले मार्जयित्वा यथास्रोतः परिवर्तयिष्यते। तेन मा भूदत्र शोधनसम्भ्रमः। सज्जनैः मूलमेव शोध्यताम्।

गायत्र [gāyatra], a. Consisting in or connected with गायत्री; गर्गा- द्यदुकुलाचार्याद्गायत्रं व्रतमास्थितौ Bhāg.1.45.29. -त्रम् A song or hymn; एतद्गायत्रं प्राणेषु प्रोतम् Ch. Up.2.11.1.

Monier-Williams

पृष्ठभागोऽयं यन्त्रेण केनचित् काले काले मार्जयित्वा यथास्रोतः परिवर्तयिष्यते। तेन मा भूदत्र शोधनसम्भ्रमः। सज्जनैः मूलमेव शोध्यताम्।

गायत्र m. n. a song , hymn RV. VS. xi , 8 ChUp. ii , 11 , 1

गायत्र n. a hymn composed in the गायत्रीmetre RV.

गायत्र n. the गायत्रीmetre VP. i , 5 , 52

गायत्र n. N. of a सामन्S3Br. ix Ka1tyS3r.

गायत्र mf( ई)n. consisting in or connected with the गायत्री( e.g. in accordance with the number of syllables of a गायत्रीverse) VS. TS. etc.

गायत्र mf( ई)n. with व्रत= ब्रह्म-चर्यBhP. x , 45 , 29

गायत्र mf( ई)n. the गायत्री( i.e. RV. iii , 62 , 10 ; तत् सवितुर् वरेण्यम् भर्गो देवस्य धीमहि धियो यो नः प्रचोदया-त्S3Br. xiv S3a1n3khGr2. MBh. etc. ; this is a very sacred verse repeated by every Brahman at his morning and evening devotions ; from being addressed to सवितृor the Sun as generator , it is also called सावित्री; See. RTL. pp. 19 ; 342 ; 361 ; 403 ; the गायत्रीverse is personified as a goddess , the wife of ब्रह्माand mother of the four वेदs Hariv. 11666 ff. ; it is often mentioned in connection with the अमृत, both together constituting as it were the essence and type of sacred hymns in general AV. ; the गायत्रीpersonified is also considered as the mother of the first three classes in their capacity of twice-born W. ; See. RTL. pp. 200 f. ; some other verse [perhaps RV. x , 9 , 1 ] is denoted by गायत्रीSus3r. vi , 28 , 7 ; with तान्त्रिकs a number of mystical verses are called गायत्रीs , and each deity has one in particular)

गायत्र mf( ई)n. N. of दुर्गाMatsyaP. Katha1s. liii , 172

गायत्र mf( ई)n. Acacia Catechu L.

गायत्र etc. See. ib.

Vedic Rituals Hindi

पृष्ठभागोऽयं यन्त्रेण केनचित् काले काले मार्जयित्वा यथास्रोतः परिवर्तयिष्यते। तेन मा भूदत्र शोधनसम्भ्रमः। सज्जनैः मूलमेव शोध्यताम्।

गायत्र न.
(गायत्री+अण्) एक साम का नाम (उद्गाता द्वारा ‘शतरुद्रिय होम’ के अनन्तर अगिन्वेदि की मूर्धा पर गायत्री- छन्दस्का ‘पावमानी ऋचा’ पर जिसका गायन किया जाता है), मा.श्रौ.सू. 6.2.4.9; पञ्च.ब्रा. 9.7.1 व्याख्या के लिए; एक ईंट का नाम, मा.श्रौ.सू. 1०.2.3.7; मापन, मा.श्रौ.सू. 1०.3.4.14;=वर्णा, जै.ब्रा. III.175.