घट्
यन्त्रोपारोपितकोशांशः
[सम्पाद्यताम्]Apte
[सम्पाद्यताम्]
 पृष्ठभागोऽयं यन्त्रेण केनचित् काले काले मार्जयित्वा यथास्रोतः परिवर्तयिष्यते। तेन मा भूदत्र शोधनसम्भ्रमः। सज्जनैः मूलमेव शोध्यताम्। |
घट् [ghaṭ], I. 1 Ā. (घटते, जघटे, अघटिष्ट, घटितुम्, घटित)
To be busy with, strive after, exert oneself for, be intently occupied with anything (with inf. loc., or dat.); घटस्व ज्ञातिभिः सह Bhāg.8.71.6; दयितां त्रातुमलं घटस्व Bk.1.4; अङ्गदेन समं योद्धुमघटिष्ट 15.77,12.26,16.23;2.24;22.31.
To happen, take place, be possible; प्राणैस्तपोभि- रथवा$भिमतं मदीयैः कृत्यं घटेत सुहृदो यदि तत्कृतं स्यात् Māl.1.9 if it can be effected; कस्यापरस्योडुमयैः प्रसूनैर्वादित्रसृष्टि- र्घटते भटस्य N.22.22; उभयथापि घटते Ve.3; प्रसीदेति ब्रूयामिदमसति कोपे न घटते Ratn.2.19 is not proper &c.
To be united with; दुर्दर्शनेन घटतामियमप्यनेन Māl.2.8.
To come to, reach. -Caus. (घटयति)
To unite, join, bring together; इत्थं नारीर्घटयितुमलं कामिभिः Śi.9.87; अनेन भैमीं घटयिष्यतस्तथा N.1.46; क्रुधा संधिं भीमो विघटयति यूयं घटयत Ve.1.1; Bk.11.11.
To bring or place near to, bring in contact with, put on; घटयति घनं कण्ठाश्लेषे रसान्न पयोधरौ Ratn.3.9; घटय जघने काञ्चीम् Gīt.12.
To accomplish, bring about, effect; तटस्थः स्वानर्थान् घटयति च मौनं च भजते Māl.1.14; (अभिमतं) आनीय झटिति घटयति Ratn.1.7; Bh.2.12.
To form, fashion, shape, work out, make; एवमभिधाय वैनतेयं ... अघटयत् Pt.1; कान्ते कथं घटितवानुपलेन चेतः Ś Til.3; घटय भुजबन्धनम् Gīt.1.
To prompt, impel; स्नेहौघो घटयति मां तथापि वक्तुम् Bk. 1.73.
To rub, touch.
To exert oneself for.
To move, agitate. -II. 1 U. (घाटयति, घाटित)
To hurt, injure, kill.
To unite, join, bring or collect together.
To shine.
Monier-Williams
[सम्पाद्यताम्]|
पृष्ठभागोऽयं यन्त्रेण केनचित् काले काले मार्जयित्वा यथास्रोतः परिवर्तयिष्यते। तेन मा भूदत्र शोधनसम्भ्रमः। सज्जनैः मूलमेव शोध्यताम्। |
घट् cl.1 A1. टते(exceptionally P. तिMBh. iii , 14703 Vet. ii , 9/10 ; जघटे, घटिष्यते[ Naish. ] , अघटिष्टBhat2t2. ) , to be intently occupied about , be busy with , strive or endeavour after , exert one's self for( loc. dat. acc. [ MBh. iii , 14703 ] , प्रति, -अर्थम्and अर्थे; inf. Pa1n2. 3-4 , 65 Bhat2t2. ); to reach , come to( loc. ) Vet. ii , 9/10 ; to fall to the share of( loc. ) Naish. x , 47 ; to take effect , answer Katha1s. cxxiv Ra1jat. vi , 361 ; to happen , take place , be possible , suit BhP. Hcar. S3is3. ix , 4 Ratna7v. Naish. Sarvad. etc. ; to be in connection or united with( instr. ) Ma1lati1m. ii , 8 Das3. viii , 34 Ra1jat. iv , 617 ; (for घट्ट्)to hurt with words , speak of malignantly Hariv. ii , 1 , 31 : Caus. P. घटयति( Pa1n2. 6-4 , 92 ; exceptionally A1. तेRa1jat. iv , 543 ) , to join together , connect , bring together , unite Sus3r. S3is3. ix , 87 Naish. i , 46 Ratna7v. ; to shut Hcar. v , 253 ( v.l. ); to put or place or lay on( loc. ) Gi1t. v , vii , xii ; to bring near , procure Bhartr2. iii , 18 Amar. Katha1s. xviii Vet. ; to effect , accomplish , produce , make , form , fashion Mr2icch. VarBr2. Pan5cat. etc. ; to do a service( acc. )to any one( gen. ) Ra1jat. v , 543 ; to impel Bhat2t2. x , 73 ; to exert one's self MBh. iii , 14702 ; (for घट्ट्, Caus. ) to rub , graze , touch , move , agitate iv , vi (C) , vii , xii ( 5363 , C) : Caus. घाटयति, to hurt , injure Dha1tup. xxxiii , 49 ; to unite or put together ib. ; " to speak " or " to shine " 93.