चूडामणि
यन्त्रोपारोपितकोशांशः
[सम्पाद्यताम्]कल्पद्रुमः
[सम्पाद्यताम्]
 पृष्ठभागोऽयं यन्त्रेण केनचित् काले काले मार्जयित्वा यथास्रोतः परिवर्तयिष्यते। तेन मा भूदत्र शोधनसम्भ्रमः। सज्जनैः मूलमेव शोध्यताम्। |
चूडामणिः, पुं, (चूडा शिरोभूषणं मुकुटकिरीटा- दिकम् । तत्र स्थितो मणिः । शाकपार्थिवादिवत् समासः ।) शिरोरत्नम् । (यथा, महाभारते । १ । ११९ । ३८ । “ततश्चूडामणिं निष्कमङ्गदे कुण्डलानि च ॥” चूडायामग्रभागे मणिरिव यस्य ।) काकचिञ्चा- फलम् । इति मेदिनी । णे, ९४ ॥ योगविशेषः । (स तु ग्रहणकाले एव भवति ।) यथा गारुडे । “सूर्य्यग्रहः सूर्य्यवारे सोमे सोमग्रहस्तथा । चूडामणिरयं योगस्तत्रानन्तं फलं स्मृतम् । अन्यस्माद्ग्रहणात् कोटिगुणमत्र फलं लभेत् ॥” इति तिथ्यादितत्त्वम् ॥ शुभाशुभगणनाविशेषः । तस्य विवरणं गरुड- पुराणे २०५ अध्याये द्रष्टव्यम् ॥ * ॥ वङ्ग- देशीयपण्डितानामुपाधिश्च ॥
अमरकोशः
[सम्पाद्यताम्]|
पृष्ठभागोऽयं यन्त्रेण केनचित् काले काले मार्जयित्वा यथास्रोतः परिवर्तयिष्यते। तेन मा भूदत्र शोधनसम्भ्रमः। सज्जनैः मूलमेव शोध्यताम्। |
चूडामणि पुं।
शिरोमणिः
समानार्थक:चूडामणि,शिरोरत्न
2।6।102।2।1
मण्डनं चाथ मुकुटं किरीटं पुन्नपुंसकम्. चूडामणिः शिरोरत्नं तरलो हारमध्यमगः॥
पदार्थ-विभागः : आभरणम्
वाचस्पत्यम्
[सम्पाद्यताम्]|
पृष्ठभागोऽयं यन्त्रेण केनचित् काले काले मार्जयित्वा यथास्रोतः परिवर्तयिष्यते। तेन मा भूदत्र शोधनसम्भ्रमः। सज्जनैः मूलमेव शोध्यताम्। |
चूडामणि¦ पु॰ चूडास्थितोमणिः शा॰ त॰।
१ शिरःस्थेरत्नेअमरः।
“चूडामणीकृतविधुर्वलयीकृतवामुकिः” सि॰मु॰।
“चूडामणिभिरुद्घृष्टपादपीठं महीक्षिताम्” रघुः। चूडायां मणिरिवास्य।
२ काकमाचिकाफले मेदि॰।
३ ग्रहणविशेषे यथा गारुडे।
“सूर्य्यग्रहः सूर्य्यवारेसोमे सोमग्रहस्तथा। चूडामणिरयं योगस्तत्रानन्तं फलंस्मृतम्। अन्यस्माद् ग्रहणात् कोटिगुणमत्र फलं लभेत्”
शब्दसागरः
[सम्पाद्यताम्]|
पृष्ठभागोऽयं यन्त्रेण केनचित् काले काले मार्जयित्वा यथास्रोतः परिवर्तयिष्यते। तेन मा भूदत्र शोधनसम्भ्रमः। सज्जनैः मूलमेव शोध्यताम्। |
चूडामणि¦ m. (-णिः)
1. A jewel worn in a crest or a diadem.
2. The Gunja, (Abrus precatorius.) E. चूडा a crest, and मणि a jewel.
Monier-Williams
[सम्पाद्यताम्]|
पृष्ठभागोऽयं यन्त्रेण केनचित् काले काले मार्जयित्वा यथास्रोतः परिवर्तयिष्यते। तेन मा भूदत्र शोधनसम्भ्रमः। सज्जनैः मूलमेव शोध्यताम्। |
चूडामणि/ चूडा--मणि m. a jewel worn by men and women on the top of the head MBh. i , 4628 ; vii , 826 R. etc.
चूडामणि/ चूडा--मणि m. ifc. the (gem , i.e. the) best or most excellent of Katha1s. cxxiii , 235 Dhu1rtas. i , 3 Vop.
चूडामणि/ चूडा--मणि m. the seed of Abrus precatorius L.
चूडामणि/ चूडा--मणि m. a metre of 4 x 7 syllables
चूडामणि/ चूडा--मणि m. an eclipse of the sun on a Sunday or an eclipse of the moon on a Monday Hcat. i , 3 GarP.
चूडामणि/ चूडा--मणि m. a particular way of foretelling the future , ccv
चूडामणि/ चूडा--मणि m. N. of wk. on astron.
चूडामणि/ चूडा--मणि m. of another on music
चूडामणि/ चूडा--मणि m. of a क्षत्रियHit. iii , 9 , 01