छन्दश्चिति
यन्त्रोपारोपितकोशांशः
[सम्पाद्यताम्]वाचस्पत्यम्
[सम्पाद्यताम्]
 पृष्ठभागोऽयं यन्त्रेण केनचित् काले काले मार्जयित्वा यथास्रोतः परिवर्तयिष्यते। तेन मा भूदत्र शोधनसम्भ्रमः। सज्जनैः मूलमेव शोध्यताम्। |
छन्दश्चिति¦ स्त्री
६ त॰ छन्दसां समूहे। तत्र छन्दोभेदेएकादिगुरुज्ञानाय करणसूत्रं लीला॰ उक्तं यथा
“छन्दश्चित्यादौ करणसूत्रं श्लोकत्रयम्
“एकाद्येकोत्त-राअङ्का व्यस्ता भाज्याः क्रमस्थितैः। परः पूर्वेण सङ्गु-[Page2978-a+ 38] ण्यस्तत्परस्तत्परेण च॥ एकद्वित्र्यादिभेदाः स्युरिदंसाधारणं स्मृतम्। छन्दश्चित्युत्तरे छन्दस्युपयोगोऽस्यतद्विदाम्॥ मूषावहनभेदादौ खण्डमेरौ च शिल्पके। वैद्यके रसभेदीये तन्नोक्तं विस्तृतेर्भयात्। तत्र छन्दश्चि-त्युत्तरे किञ्चिदुदाहरणम्।
“प्रस्तारे मित्र! गायत्र्याःस्युः पादे व्यक्तयः कति। एकादिगुरवश्चाशु कथ्यतांतत्पृथक् पृथक्। इह हि षडक्षरगायत्रीचरणःअतः षडन्तानां एकाद्येकोत्तराङ्गाणां व्यस्तानां क्रमस्थानाञ्च न्यासः
६
५
४
३
२
११
२
३
४
५
६६
१५
२०
१५
६
१ यथोक्तकरणेन लब्धाःएकगुरुव्यक्तयः।
६ । द्विगुरवः।
१५ । त्रिगुरवः।
२० । चतुर्गुरवः।
१५ । पञ्चगुरवः।
६ । षड्गुरवः।
१ । तथैका सर्व्वलघुः।
१ । एवमासामैक्यंपादव्यक्तिगितिः।
६४ । एवञ्चतुश्चरणाक्षरसङ्ख्यकान-ङ्कान् यथोक्तं विन्यस्य एकादिगुरुभेदानानीयतान् सैकानेकीकृत्य जाता गायत्रीवृत्तव्यक्तिसङ्ख्या।
१६
७७
७२
१६ । एवमुक्थाद्युत्कृतिपर्य्यन्तं छन्दसांव्यक्तिमितिर्ज्ञातव्या”। अधिकं प्रस्तावशब्दे मर्कटीजालशब्दे मेरुशब्दे पता-काशब्दे च दृश्यम्।
Vedic Rituals Hindi
[सम्पाद्यताम्]|
पृष्ठभागोऽयं यन्त्रेण केनचित् काले काले मार्जयित्वा यथास्रोतः परिवर्तयिष्यते। तेन मा भूदत्र शोधनसम्भ्रमः। सज्जनैः मूलमेव शोध्यताम्। |
छन्दश्चिति स्त्री.
(छन्दसां चितिः) छन्दस् की परत (सन्धि अथवा पर्व पर स्थापनीय, प्रत्येक बार तीन इष्टकायें, प्रत्येक वार अधिक अन्तर्मुख=अन्दर की ओर), मा.श्रौ.सू. 6.2.2.21।