संस्कृतम्

जननी, जनयित्री, मातृः, मातृका, अम्बा, सवित्री, अम्बिका, अम्बाला, अम्बाली, अम्बालिका, प्रसूः, प्रंसविनी, जनी, प्रसवित्री, अल्ला, जनिका, अम्बिदा, अम्बिः, अरणिः, करवीरीः, गुर्वी, जनिः, जनित्री, जनित्वा, जन्मप्रतिष्टा, जानी, जातृः, धात्री, पिण्डदा, प्रकृतिः, प्रजनिका, प्रसवस्थली, विजाता, अम्बया, अरणी, गोः, जननिः।

नामः

जननी नाम माता, अम्बा।

माता,जनयित्री

अनुवादाः

आङ्ग्लम्- mother
मलयाळम्-അമ്മ, തായ, മാതാവ്
हिन्दी-मा
मराठी-आयी
तेलुगु-తల్లి
कन्नड-ಮಾತರ

यन्त्रोपारोपितकोशांशः

कल्पद्रुमः

पृष्ठभागोऽयं यन्त्रेण केनचित् काले काले मार्जयित्वा यथास्रोतः परिवर्तयिष्यते। तेन मा भूदत्र शोधनसम्भ्रमः। सज्जनैः मूलमेव शोध्यताम्।

जननी, स्त्री, (जनयतीति । जनि + बाहुलकादनिः । कृदिकारादिति वा ङीष् । यद्बा, कृत्यल्युटो बहुलमिति ल्युट् टित्वात् ङीप् ।) माता । (यथा, पञ्चतन्त्रे । १ । ३६ । “निरतिशयं गरिमाणं तेन जनन्याः स्मरन्ति विद्बांसः । यत् कमपि वहति गर्भं महतामपि यो गुरुर्भवति ॥”) दया । इति मेदिनी । ने, ६६ ॥ जनीनाम- गन्धद्रव्यम् । (पर्य्याया यथा, -- “पर्प्पटी रञ्जना कृष्णा जतुका जननी जनी । जतुकृष्णाग्निसंस्पर्शा जतुकृच्चक्रवर्त्तिनी ॥” इति भावप्रकाशस्य पूर्ब्बखण्डे प्रथमे भागे ॥) चर्म्मचटी । इति शब्दरत्नावली ॥ यूथिका । इति शब्दचन्द्रिका ॥ कटुका । मञ्जिष्ठा । अल- क्तकः । जटामांसी । इति राजनिर्घण्टः ॥

अमरकोशः

पृष्ठभागोऽयं यन्त्रेण केनचित् काले काले मार्जयित्वा यथास्रोतः परिवर्तयिष्यते। तेन मा भूदत्र शोधनसम्भ्रमः। सज्जनैः मूलमेव शोध्यताम्।

जननी स्त्री।

जननी

समानार्थक:जनयित्री,प्रसू,मातृ,जननी

2।6।29।1।4

जनयित्री प्रसूर्माता जननी भगिनी स्वसा। ननान्दा तु स्वसा पत्युर्नप्त्री पौत्री सुतात्मजा॥

पति : जनकः

पदार्थ-विभागः : , द्रव्यम्, पृथ्वी, चलसजीवः, मनुष्यः

वाचस्पत्यम्

पृष्ठभागोऽयं यन्त्रेण केनचित् काले काले मार्जयित्वा यथास्रोतः परिवर्तयिष्यते। तेन मा भूदत्र शोधनसम्भ्रमः। सज्जनैः मूलमेव शोध्यताम्।

जननी¦ स्त्री जनयति जन--णिच्--अनि जन--अपादानेअनि वा, ङीप्।

१ मातरि
“जनन्यां संस्थितायान्तु समं सर्वेसहोदराः। भजेरन् मातृकं रिक्थं भगिन्यश्च सनाभयः” मनुः।

२ दयायां भेदि॰

३ जनीनामगन्धद्रव्ये

४ चर्मचटिकायांशब्दर॰

५ बूथिकायां शब्दच॰

६ कटुकायां

७ मञ्जिष्ठायाम्[Page3020-b+ 38]

८ अलक्तके च राजनि॰।

९ उत्पादकस्त्रीमात्रे
“वदामस्ते किं वा जननि! बयमुच्चैर्जडधियः” कालीस्तवः
“वीजप्ररोहजननीं ज्वलनः करोति” रघुः।
“मासेनस्त्रीजननी” विष्णुसू॰।

१० जटामांस्यां राजनि॰।

Apte

पृष्ठभागोऽयं यन्त्रेण केनचित् काले काले मार्जयित्वा यथास्रोतः परिवर्तयिष्यते। तेन मा भूदत्र शोधनसम्भ्रमः। सज्जनैः मूलमेव शोध्यताम्।

जननी [jananī], [जन्-णिच् अनि ङीप्]

A mother.

Mercy, tenderness, compassion; जननी तु दयामात्रोः Medinī; न संररञ्जे विषमं जनन्याम् Bu. Ch.2.34.

A bat.

Lac.

Monier-Williams

पृष्ठभागोऽयं यन्त्रेण केनचित् काले काले मार्जयित्वा यथास्रोतः परिवर्तयिष्यते। तेन मा भूदत्र शोधनसम्भ्रमः। सज्जनैः मूलमेव शोध्यताम्।

जननी f. a mother , S3a1n3khS3r. xv Mn. ix , 192 Ya1jn5. Nal. etc.