जरठ
यन्त्रोपारोपितकोशांशः[सम्पाद्यताम्]
कल्पद्रुमः[सम्पाद्यताम्]
 पृष्ठभागोऽयं यन्त्रेण केनचित् काले काले मार्जयित्वा यथास्रोतः परिवर्तयिष्यते। तेन मा भूदत्र शोधनसम्भ्रमः। सज्जनैः मूलमेव शोध्यताम्। |
जरठः, त्रि, (जीर्य्यत्यनेनेति । जॄ वयोहानौ + उणां १ । १०२ । सूत्रे बाहुलकात् जॄशमोर- प्यटः इत्युज्ज्वलदत्तोक्तेरठः ।) कर्कशः । पाण्डुः । कठिनः । इति मेदिनी । ठे, १३ ॥ (यथा, माघे । ४ । २९ । “अयफतिजाठाः प्रकामगुर्व्वी- रलघुविलम्बिपयोधरोपरुद्धाः ॥”) जीर्णः । इति हेमचन्द्रः ॥ (वृद्धः । यथा, भागवते । ६ । १ । २५ । “स बद्धहृदयस्तस्मिन्नर्भके कलभाषिणि । निरीक्षमाणस्तल्लीलां मुमुदे जरठो भृशम् ॥” परिणतः । यथा, माघे । ११ । १४ । “हिमरुचिररुणिम्ना राजते रज्यमानै- र्जरठकमलकन्दच्छेदगौरैर्मयूखैः ॥”) जरायां पुं । इति विश्वः ॥
अमरकोशः[सम्पाद्यताम्]
|
पृष्ठभागोऽयं यन्त्रेण केनचित् काले काले मार्जयित्वा यथास्रोतः परिवर्तयिष्यते। तेन मा भूदत्र शोधनसम्भ्रमः। सज्जनैः मूलमेव शोध्यताम्। |
जरठ वि।
कठिनम्
समानार्थक:खक्खट,कठिन,क्रूर,कठोर,निष्ठुर,दृढ,जरठ,मूर्तिमत्,मूर्त,घन,जठर,कर्कश
3।1।76।2।1
खक्खटं कठिनं क्रूरं कठोरं निष्ठुरं दृढम्. जरठं मूर्तिमन्मूर्तं प्रवृद्धं प्रौढमेधितम्.।
पदार्थ-विभागः : , द्रव्यम्
वाचस्पत्यम्[सम्पाद्यताम्]
|
पृष्ठभागोऽयं यन्त्रेण केनचित् काले काले मार्जयित्वा यथास्रोतः परिवर्तयिष्यते। तेन मा भूदत्र शोधनसम्भ्रमः। सज्जनैः मूलमेव शोध्यताम्। |
जरठ¦ त्रि॰ जॄ--बा॰ अठ।
१ कर्कशे कठिने
२ पाण्डुनृपे पु॰मेदि॰।
३ जीर्णे त्रि॰ हेम॰
४ जरायां विश्वः।
“नीरन्ध्रास्तनु-मालिखन्तु जरठच्छेदानलग्रन्थयः” सा॰ द॰।
“अयमतिजरठाः प्रकामगुर्व्वीः” माघः।
५ परिणते च।
“जरठक-मलकन्दच्छेदगौरैर्मयूखैः” माघः।
शब्दसागरः[सम्पाद्यताम्]
|
पृष्ठभागोऽयं यन्त्रेण केनचित् काले काले मार्जयित्वा यथास्रोतः परिवर्तयिष्यते। तेन मा भूदत्र शोधनसम्भ्रमः। सज्जनैः मूलमेव शोध्यताम्। |
जरठ¦ mfn. (-ठः-ठा-ठं)
1. Hard, solid.
2. Herd-hearted, harsh, cruel.
3. Pale, yellowish-white.
4. Old, decayed, infirm.
5. Bent, bowed down, drooping. m. (-ठः)
1. A name of Pandu, father of the five Pandavas.
2. Decrepitude. E. जॄ to become old or decayed, Unadi affix अठ्, and the deriv. irr.
Apte[सम्पाद्यताम्]
|
पृष्ठभागोऽयं यन्त्रेण केनचित् काले काले मार्जयित्वा यथास्रोतः परिवर्तयिष्यते। तेन मा भूदत्र शोधनसम्भ्रमः। सज्जनैः मूलमेव शोध्यताम्। |
जरठ [jaraṭha], a. [जॄ बा˚ अठ]
Hard, solid.
old, aged; अयमतिजरठाः प्रकामगुर्वीः परिणतदिक्करिकास्तटीर्बिभर्ति Śi.4.29 (where जरठ means 'hard' also).
Decayed, decrepit, infirm.
Bent, bowed down, drooping.
Pale, yellowish-white.
Full-grown, ripe, matured; जरठ- कमल Śi.11.14.
Hard-hearted, cruel.
ठः1 N. of Paṇdu, father of the five Paṇḍavas.
Old age.
Monier-Williams[सम्पाद्यताम्]
|
पृष्ठभागोऽयं यन्त्रेण केनचित् काले काले मार्जयित्वा यथास्रोतः परिवर्तयिष्यते। तेन मा भूदत्र शोधनसम्भ्रमः। सज्जनैः मूलमेव शोध्यताम्। |
जरठ mfn. old Bhartr2. ( S3a1ntis3. iv , 17 ) BhP. vi , ix , xi Ra1jat. ii , 170
जरठ mfn. bent , drooping W.
जरठ mfn. for जठर, hard , solid Sa1h. iv , 9 a/5
जरठ mfn. harsh , cruel W.
जरठ mfn. strong , violent Hcar. ii , 24 Vcar. xi f.
जरठ mfn. yellowish (old leaves' colour) L.
जरठ m. old age L.