जीवातु
यन्त्रोपारोपितकोशांशः
[सम्पाद्यताम्]कल्पद्रुमः
[सम्पाद्यताम्]
 पृष्ठभागोऽयं यन्त्रेण केनचित् काले काले मार्जयित्वा यथास्रोतः परिवर्तयिष्यते। तेन मा भूदत्र शोधनसम्भ्रमः। सज्जनैः मूलमेव शोध्यताम्। |
जीवातुः, पुं, क्ली, (जीवत्यनेनेति । जीव + “जीवे- रातुः ।” उणां । १ । ८० । इति करणे आतुः ।) भक्तम् । जीवनौषधम् । (यथा, काशीखण्डे । २९ । ६५ । “जीवजीवातुलतिका जन्मिजन्मनिवर्हिणी ॥” “जीवानां प्राणिनां जीवनौषधरूपा ।” इति तट्टीका ॥ * ॥ (जीव + भावे आतुः ।) जीवितम् । इति मेदिनी । ते, ११२ ॥ (यथा, उत्तरराम- चरिते २ अङ्के । “रे हस्त दक्षिण ! मृतस्य शिशोर्द्विजस्य जीवातवे विसृज शूद्रमुनौ कृपाणम् । रामस्य गात्रमसि दुर्व्वहगर्भखिन्न- सीताविवासनपटोः करुणा कुतस्ते ॥”)
अमरकोशः
[सम्पाद्यताम्]|
पृष्ठभागोऽयं यन्त्रेण केनचित् काले काले मार्जयित्वा यथास्रोतः परिवर्तयिष्यते। तेन मा भूदत्र शोधनसम्भ्रमः। सज्जनैः मूलमेव शोध्यताम्। |
जीवातु पुं।
मृतसञ्जीवनौषधः
समानार्थक:जीवातु,जीवनौषध
2।8।120।1।3
आयुर्जीवितकालो ना जीवतुर्जीवनौषधम्.
पदार्थ-विभागः : पक्वम्
वाचस्पत्यम्
[सम्पाद्यताम्]|
पृष्ठभागोऽयं यन्त्रेण केनचित् काले काले मार्जयित्वा यथास्रोतः परिवर्तयिष्यते। तेन मा भूदत्र शोधनसम्भ्रमः। सज्जनैः मूलमेव शोध्यताम्। |
जीवातु¦ पु॰ जीवयति जीव--णिच् + कर्त्तरि आतुः जीवत्य-[Page3137-b+ 38] नेन जीव--करणे वा आतु।
१ अन्ने
२ जीवनौषधे
३ मृतसञ्जीवनौषधे च भावे आतु।
४ जीवने। मेदि॰
“रेहस्त! दक्षिण! मृतस्य शिशोर्द्विजस्य जीवातवे विसृजशूद्रमुनौ कृपाणम्” उत्तरच॰।
“आर्त्तया पुनर्जीवातवेन मर्त्तवे” ताण्ड्य॰ ब्रा॰
१ ।
५ ।
१८ । जीवितुमिति भाष्योक्तेःतवेप्रत्ययान्तमित्यन्ये तथा च जीव--तुमर्थे तवे वा॰दीर्घः। न मर्त्तवे इति साहचर्य्यात् जीवितुमित्यर्थकतातच्च तवेप्रत्ययान्ततयैव सिध्यतीति बोध्यम्।
शब्दसागरः
[सम्पाद्यताम्]|
पृष्ठभागोऽयं यन्त्रेण केनचित् काले काले मार्जयित्वा यथास्रोतः परिवर्तयिष्यते। तेन मा भूदत्र शोधनसम्भ्रमः। सज्जनैः मूलमेव शोध्यताम्। |
जीवातु¦ mn. (-तुः-तु)
1. A drug for reanimating the dead.
2. Boiled rice, food.
3. Life, existence. E. जीव life, णिच् कर्त्तरि आतु Unadi aff.
Apte
[सम्पाद्यताम्]|
पृष्ठभागोऽयं यन्त्रेण केनचित् काले काले मार्जयित्वा यथास्रोतः परिवर्तयिष्यते। तेन मा भूदत्र शोधनसम्भ्रमः। सज्जनैः मूलमेव शोध्यताम्। |
जीवातु [jīvātu], m., n.
Food.
Life, existence (fig. also); स खलु प्राज्ञजीवातुः सर्वशास्त्रविशारदः J. N. V.
Restoration to life, revival; रे हस्त दक्षिण मृतस्य शिशोर्द्विजस्य जीवातवे बिसृज शूद्रमुनौ कृपाणम् U.2.1.
Medicine for restoring life.
Monier-Williams
[सम्पाद्यताम्]|
पृष्ठभागोऽयं यन्त्रेण केनचित् काले काले मार्जयित्वा यथास्रोतः परिवर्तयिष्यते। तेन मा भूदत्र शोधनसम्भ्रमः। सज्जनैः मूलमेव शोध्यताम्। |
जीवातु f. life RV. AV. etc. ( dat. तवे; once त्वैMaitrS. ii , 3 , 4 )
जीवातु f. a life-giving drug HParis3. xiii , 189
जीवातु mn. victuals , food( ifc. mfn. " living on ") Kautukas.