दरिद्र
यन्त्रोपारोपितकोशांशः
[सम्पाद्यताम्]कल्पद्रुमः
[सम्पाद्यताम्]
 पृष्ठभागोऽयं यन्त्रेण केनचित् काले काले मार्जयित्वा यथास्रोतः परिवर्तयिष्यते। तेन मा भूदत्र शोधनसम्भ्रमः। सज्जनैः मूलमेव शोध्यताम्। |
दरिद्रः, पुं, (दरिद्राति दुर्गच्छतीति । दरिद्रा + अच् ।) निर्धनः । तत्पर्य्यायः । निस्वः २ दुर्विधः ३ दीनः ४ दुर्गतः ५ । इत्यमरः । ३ । १ । ४९ ॥ कीकटः ६ दुस्थः ७ । इति जटाधरः ॥ अस्तमितः ८ । इति दानधर्म्मः । तस्य कारणं यथा, -- “अनुपोष्य त्रिरात्राणि तीर्थान्यनभिगम्य च । अदत्त्वा हेमधेनूश्च दरिद्रो जायते नरः ॥” इति पाद्मे भूखण्डम् ॥ “दरिद्रो यस्त्वसन्तुष्टः कृपणो योऽजितेन्द्रियः ॥” इति श्रीभागवतम् ॥
अमरकोशः
[सम्पाद्यताम्]|
पृष्ठभागोऽयं यन्त्रेण केनचित् काले काले मार्जयित्वा यथास्रोतः परिवर्तयिष्यते। तेन मा भूदत्र शोधनसम्भ्रमः। सज्जनैः मूलमेव शोध्यताम्। |
दरिद्र वि।
दरिद्रः
समानार्थक:निःस्व,दुर्विध,दीन,दरिद्र,दुर्गत
3।1।49।1।4
निःस्वस्तु दुर्विधो दीनो दरिद्रो दुर्गतोऽपि सः। वनीयको याचनको मार्गणो याचकार्थिनौ॥
पदार्थ-विभागः : , द्रव्यम्, पृथ्वी, चलसजीवः, मनुष्यः
वाचस्पत्यम्
[सम्पाद्यताम्]|
पृष्ठभागोऽयं यन्त्रेण केनचित् काले काले मार्जयित्वा यथास्रोतः परिवर्तयिष्यते। तेन मा भूदत्र शोधनसम्भ्रमः। सज्जनैः मूलमेव शोध्यताम्। |
दरिद्र¦ त्रि॰ दरिद्रा--क।
१ दुर्गते
२ निःस्वे अमरः।
“प्रणीयदारिद्र्यदरिद्रतां नृपः” नैष॰।
“स्त्रीबालोन्मत्तवृद्धान्धदरिद्राणाञ्च रो गणाम्” मनुः। दरिद्रत्वे हेतुः
“अनुपोष्य त्रिरात्राणि तीर्थान्यनभिगम्य च। अदत्त्वाकाञ्चनं गाश्च दरिद्रो नाम जायते” प्रा॰ त॰।
“दरिद्रोयस्त्वसन्तुष्टः कृपणो योऽजितेन्द्रियः” भाग॰।
“अयंपटः सूत्रदरिद्रतां गतः” मृच्छ॰।
शब्दसागरः
[सम्पाद्यताम्]|
पृष्ठभागोऽयं यन्त्रेण केनचित् काले काले मार्जयित्वा यथास्रोतः परिवर्तयिष्यते। तेन मा भूदत्र शोधनसम्भ्रमः। सज्जनैः मूलमेव शोध्यताम्। |
दरिद्र¦ mfn. (-द्रः-द्रा-द्रं) Poor, needy, indigent, distressed. E. दरिद्रा to be poor, affix क |
Apte
[सम्पाद्यताम्]|
पृष्ठभागोऽयं यन्त्रेण केनचित् काले काले मार्जयित्वा यथास्रोतः परिवर्तयिष्यते। तेन मा भूदत्र शोधनसम्भ्रमः। सज्जनैः मूलमेव शोध्यताम्। |
दरिद्र [daridra], n. [दरिद्रा-क] Poor, needy, indigent, in distressed circumstances; स तु भवतु दरिद्रो यस्य तृष्णा विशाला मनसि च परितुष्टे को$र्थवान् को दरिद्रः Bh.3.5. ˚ताम् Poverty; शङ्क- नीया हि लोके$स्मिन्निष्प्रतापा दरिद्रता Mk.3.24.
Monier-Williams
[सम्पाद्यताम्]|
पृष्ठभागोऽयं यन्त्रेण केनचित् काले काले मार्जयित्वा यथास्रोतः परिवर्तयिष्यते। तेन मा भूदत्र शोधनसम्भ्रमः। सज्जनैः मूलमेव शोध्यताम्। |
दरिद्र mf( आ)n. ( द्रा, Intens. Pa1n2. 6-4 , 114 Va1rtt. 2 ) roving , strolling TS. iii , 1 , 1 , 2 ( रिद्र) VS. xvi , 47 S3Br. i , 6 , 1 , 18 Ta1n2d2yaBr.
दरिद्र mf( आ)n. poor , needy , deprived of( instr. Katha1s. lxxiii ; in comp. , lxiv Bhartr2. iv , 11 ) , m. a beggar Mn. ix , 230 R. etc. ( ifc. f( आ). Katha1s. xc , 26 )
दरिद्र mf( आ)n. See. महा-.
Purana Encyclopedia
[सम्पाद्यताम्]|
पृष्ठभागोऽयं यन्त्रेण केनचित् काले काले मार्जयित्वा यथास्रोतः परिवर्तयिष्यते। तेन मा भूदत्र शोधनसम्भ्रमः। सज्जनैः मूलमेव शोध्यताम्। |
DARIDRA : A king born in the family of Yayāti. He was the son of Dundubhi and father of Vasu. (Bhāga- vata, Navama Skandha).
_______________________________
*2nd word in left half of page 203 (+offset) in original book.