दुह्

यन्त्रोपारोपितकोशांशः

Apte

पृष्ठभागोऽयं यन्त्रेण केनचित् काले काले मार्जयित्वा यथास्रोतः परिवर्तयिष्यते। तेन मा भूदत्र शोधनसम्भ्रमः। सज्जनैः मूलमेव शोध्यताम्।

दुह् [duh], I. 2 U. (दोग्धि, दुग्धे, दुदोह-दुदुहे. अधुक्षत्-त or अदुग्ध, धोक्ष्यति-ते, दोग्धुम्, दुग्ध)

To milk or squeeze out, extract (with two acc.); भास्वन्ति रत्नानि महौषधीश्च पृथूपदिष्टां दुदुहुर्धरित्रीम् Ku.1.2; यः पयो दोग्धि पाषाणं स रामाद्भूतिमाप्नुयात् Bk.8.82; पयो घटोघ्नीरपि गा दुहन्ति 12.73; R.5.33.

To draw anything out of another (with two acc.); प्राणान्दुहन्निवात्मानं शोकं चित्तमवारुधत् Bk.6.9.

To drain a thing of its contents, to make profit out of; दुदोह गां स यज्ञाय शस्याय मघवा दिवम् R.1.26.

To yield or grant (any desired object); कामान्दुग्धे विप्रकर्षत्यलक्ष्मीम् U.5.31.

To enjoy. -Caus. (दोहयति-ते) To cause to milk.-Desid. (दुधुक्षति-ते) To wish to milk; राजन् दुधुक्षसि यदि क्षितिधेनुमेताम् Bh.2.46. -II. 1 P. (दोहति) To hurt. pain, distress.

Monier-Williams

पृष्ठभागोऽयं यन्त्रेण केनचित् काले काले मार्जयित्वा यथास्रोतः परिवर्तयिष्यते। तेन मा भूदत्र शोधनसम्भ्रमः। सज्जनैः मूलमेव शोध्यताम्।

दुह् cl.1 P. दोहति, to pain Dha1tup.

दुह् ( orig. दुघ्See. दुघान, दुघetc. , and the initial ध्of some forms) cl.2 P. A1. दोग्धि; दुग्धेor दुहेRV. etc. ( pl. A1. दुहते, ix , 19 , 5 etc. ; दुह्रते, i , 134 , 6 etc. ; दुह्रे, vii , 101 , 1 etc. ; impf. P. अधोक्, iii , 19 , 7 ; दुहुर्ii , 34 , 10 etc. ; A1. अदुग्ध[according to Pa1n2. 7-3 , 73 aor. ] pl. अदुह्र, i AV. viii , 10 , 14 ; 3 sg. अदुहpl. ह्रMaitrS. [See. Pa1n2. 7-1 , 8 ; 41 Ka1s3. ] ; Impv. धुक्ष्वRV. AV. ; 3 sg. दुहाम्RV. i , 164 , 27 ; pl. दुह्राम्, रताम्AV. ; धुङ्ग्ध्वम्A1s3vS3r. ; Subj. दोहत्[3 pl. हान्Br. ] , हतेRV. ; Pot. दुहीयत्RV. ii , 11 , 21 ; यन्, i , 120 , 9 ; A1. हीत, ii , 18 , 8 ; p. P. दुहत्A1. दुहान, दुहान, and दुघ्RV. ; cl.6 P. A1. दुहति, तेRV. etc. ; cl.4. दुह्यति, तेMBh. ; pf. दुदोह[ हिथRV. ii , 3 , 16 ] , दुदुहे, 3 pl. दुदुहुर्[ दुदूहुर्BhP. v , 15 , 9 ] RV. etc. ; A1. दुदुह्रेRV. iii , 57 , 2 etc. [ ix , 70 , 1 SV. ह्रिरे] ; fut. धोक्ष्यति, तेPa1n2. 8-2 , 37 Ka1s3. ; aor. अधुक्षत्, षत[3 sg. ix , 2 , 3 pl. 110 , 8 ] , अदुक्षत्, i , 33 , 10 ; दुक्षत, 3 sg. i , 160 , 3 ; Impv. धुक्षस्वRV. ; Pot. धुक्षीमहिTS. , i , 6 , 4 , 3 ; inf. दोग्धुम्MBh. etc. ; दोग्धोस्S3Br. ; दुहध्यैand दोहसेRV. ; ind.p. दुग्ध्वाS3Br. )to milk (a cow or an udder) fig. take advantage of(See. ?) , enjoy; to milk or squeeze out , extract (milk , सोमe.g. any good thing); draw anything out of another thing (with 2 acc. ) RV. etc. ; (mostly A1. )to give milk , yield any desired object( acc. , rarely gen. ) RV. etc. etc. : Pass. दुह्यतेaor. अदोहि( Pa1n2. 3-1 , 63 Ka1s3. )to be milked , to be drawn or extracted from RV. AV. MBh. etc. : Caus. दोहयति, तेaor. अदूदुहत्Pass. दोह्यते, to cause to milk or be milked; to milk , milk out , extract S3Br. Vait. Mn. BhP. : Desid. दुदुक्षति( RV. ) , दुधुक्षति( Bhartr2. ii , 38 See. दुधुक्षु) , to wish to milk.

दुह् mfn. ( nom. धुक्)milking

दुह् mfn. yielding , granting(See. काम-, गो-etc. )