नम्
यन्त्रोपारोपितकोशांशः[सम्पाद्यताम्]
Apte[सम्पाद्यताम्]
 पृष्ठभागोऽयं यन्त्रेण केनचित् काले काले मार्जयित्वा यथास्रोतः परिवर्तयिष्यते। तेन मा भूदत्र शोधनसम्भ्रमः। सज्जनैः मूलमेव शोध्यताम्। |
नम् [nam], 1 P., sometimes Ā. (नमति-ते, ननाम, अनंसीत्, नंस्यति, नत, caus. नमयति-ते or नामयति-ते, but with a preposition नमयति only; desid. निनंसति) also 9 P. (नम्नाति), 4. P. (नम्यति)
To bow to, make obeisance to, salute (as a mark of respect) (with acc. or dat.); इयं नमति वः सर्वान् त्रिलोचनवधूरिति Ku.6.89; Bg.11.37; Bk.9.51;1.31; 12.99; Si.4.57.
To submit or subject oneself, bow down; अशक्तः सन्धिमान् नमेत् Kām.8.55.
To bend, sink; go down; अनंसीद्भूर्भरेणास्य Bk.15.25; नेमुः सर्वदिशः K.55; उन्नमति नमति वर्षति......मेघः Mk.5.26.
To stoop, be inclined.
To be bent or curved.
To sound.
To change a dental to a lingual letter. -Caus.
To bend, make curved.
To bend (as a bow); न नमयितुमधिज्यमस्मि शक्तः Ś.2.3.
To cause to sink.
To prevent, ward off.
To subdue, make subordinate; स पुरस्कृतमध्यमक्रमो नमयामास नृपाननुद्धरन् R.8.9.
Monier-Williams[सम्पाद्यताम्]
|
पृष्ठभागोऽयं यन्त्रेण केनचित् काले काले मार्जयित्वा यथास्रोतः परिवर्तयिष्यते। तेन मा भूदत्र शोधनसम्भ्रमः। सज्जनैः मूलमेव शोध्यताम्। |
नम् cl.1 P. नमति( Dha1tup. xxiii , 12 ) , ते(mostly intrans. ; cf. Pa1n2. 3-1 , 89 ; pr. p. A1. नमानR. ; pf. P. नानामRV. etc. ; 2. sg. नेमिथ, or ननन्थVop. ; Subj. ननमस्RV. ; 3. pl. नेमुर्Ka1v. ; A1. नेमेRV. ; 3. pl. -ननमिरेMBh. ; aor. P. अनान्Ka1t2h. ; अनंसीत्Das3. ; A1. अनंस्तGr. ; 3. pl. अनंसतBr. ; Subj. नंसै, नंसन्तेRV. ; fut. नंस्यतिBr. ; नमिष्यतिHariv. ; नन्ताSiddh. ; inf. -नमम्, -नमेRV. ; नन्तुम्, नमितुम्Ka1v. ; ind.p. नत्वाBhP. Katha1s. ; -नत्यBr. ; -नम्यMBh. )to bend or bow (either trans. or oftener intr. ) to bow to , subject or submit , one's self (with gen. dat. or acc. ) RV. etc. ; (with हिरुक्)to turn away , keep aside AV. iv , 1 , 3 ; to turn towards i.e. to aim at( gen. )with( instr. ) RV. i , 165 , 6 ; to yield or give way , keep quiet or be silent Ba1lar. vi , 12 ; (in gram.) to change a dental letter into a cerebral RPra1t. : Pass. नम्यते, to be bent or bowed; yield or submit to TUp. iii , 10 , 4 : Caus. नमयतिRV. etc. ( नामयतिUp. etc. ; नाम्यति[!] Mr2icch. i , 30 ; aor. अनीनमत्RV. ; Pass. नाम्यते, तिMBh. etc. ) to cause to bow or sink , incline RV. etc. ; (with चापम्)to bend a bow MBh. Hariv. etc. ; to turn away or ward off RV. ; to aim at( gen. ) , ix , 97 , 15 ; (in gram.) to change a dental letter into a cerebral RPra1t. : Desid. निनंसति, Gr2. : Intens. नन्नमीतिRV. ; नन्नम्यतेKa1tyS3r. (3. sg. नम्नतेimpf. अनम्नत, p. नममानRV. )to bow or submit one's self to( dat. ). RV. Br. [ cf. Zd. nam , nemaiti ; Gk. ? ; Lat. nemus ; Goth. , Old Sax. , Angl.Sax. niman ; HGerm. ne0man , ne0men , nehmen.]