नीरज
यन्त्रोपारोपितकोशांशः
[सम्पाद्यताम्]कल्पद्रुमः
[सम्पाद्यताम्]
 पृष्ठभागोऽयं यन्त्रेण केनचित् काले काले मार्जयित्वा यथास्रोतः परिवर्तयिष्यते। तेन मा भूदत्र शोधनसम्भ्रमः। सज्जनैः मूलमेव शोध्यताम्। |
नीरजम्, क्ली, (नीरे जले जायते इति । जन + डः ।) कुष्ठौषधिः । (यथा, सुश्रुते चिकित्सित- ष्ठाने । २५ । “फलत्रयं लौहरजोऽञ्जनञ्च यष्ट्याह्वयं नीरजसारिवे च ॥”) पद्मम् । इति मेदिनी । जे, २४ ॥ (यथा, भ्रम- राष्टके । ४ । “नीतं जन्म नवीननीरजवने पीतं मधु स्वेच्छया ॥”) मुक्ता । इति राजनिर्घण्टः ॥ जलजाते, त्रि ॥
नीरजः, पुं, (नीरे जायते इति । जन + डः ।) उद्रजन्तुः । इति शब्दरत्नावली ॥ उशीरी । इति राजनिर्घण्टः ॥ (महादेवः । यथा, महा- भारते । १३ । १७ । १४६ । “उद्भित्त्रिविक्रमो वैद्यो विरजो नीरजोऽमरः ॥”)
वाचस्पत्यम्
[सम्पाद्यताम्]|
पृष्ठभागोऽयं यन्त्रेण केनचित् काले काले मार्जयित्वा यथास्रोतः परिवर्तयिष्यते। तेन मा भूदत्र शोधनसम्भ्रमः। सज्जनैः मूलमेव शोध्यताम्। |
नीरज¦ न॰ नीरे जायते जन--ड।
१ पद्मे
२ कुष्ठोषधौ मेदि॰।
३ मुक्ताफले राजनि॰।
४ उद्राख्ये जन्तौ (उद्बिडाल) पुंस्त्रीस्त्रियां जातित्वात् ङीष्।
५ उशीरिणि च राजनि॰।
६ जलजातमात्रे त्रि॰
“नीतं जन्म नवीननीरजवनेपीतं मधुस्वेच्छया” भ्रमराष्टकम् निर्गयं रजात् प्रा॰ ब॰रलोपदीर्घौ
“सर्वे सान्ताः अदन्ताःस्थुः” इत्युक्तेः रजश-ब्दोऽपि रजःसमानार्थकः।
७ रजोगुणकार्यरागशून्ये
८ महादेवे पु॰।
“उद्भित् त्रिविक्रमो वैस्रो विरजो नीरजो-ऽमरः” भा॰ अ॰
१७ अ॰।
शब्दसागरः
[सम्पाद्यताम्]|
पृष्ठभागोऽयं यन्त्रेण केनचित् काले काले मार्जयित्वा यथास्रोतः परिवर्तयिष्यते। तेन मा भूदत्र शोधनसम्भ्रमः। सज्जनैः मूलमेव शोध्यताम्। |
नीरज¦ mfn. (-जः-जा-जं) Aquatic. n. (-जं)
1. A sort of Costus, (C. spe- ciosus.)
2. A. lotus in general. m. (-जः) An otter. E. नीर water, and ज born, or produced.
Monier-Williams
[सम्पाद्यताम्]|
पृष्ठभागोऽयं यन्त्रेण केनचित् काले काले मार्जयित्वा यथास्रोतः परिवर्तयिष्यते। तेन मा भूदत्र शोधनसम्भ्रमः। सज्जनैः मूलमेव शोध्यताम्। |
नीरज/ नी--रज mfn. free from dust MBh.
नीरज/ नी--रज mfn. free from passion Ka1v.
नीरज/ नी--रज mfn. pur. etc.
नीरज/ नी--रज m. (with विरज)N. of शिवMBh.
नीरज/ नीर--ज mn. (for 1. See. p. 543 , col. 3) " -wwater-born " , a water lily , lotus MBh. Ka1v. etc.
नीरज/ नीर--ज m. an otter L.
नीरज/ नीर--ज m. a species of grass L.
नीरज/ नीर--ज n. a species of Costus Sus3r.
नीरज/ नीर--ज n. a pearl L.