नेम
यन्त्रोपारोपितकोशांशः[सम्पाद्यताम्]
कल्पद्रुमः[सम्पाद्यताम्]
 पृष्ठभागोऽयं यन्त्रेण केनचित् काले काले मार्जयित्वा यथास्रोतः परिवर्तयिष्यते। तेन मा भूदत्र शोधनसम्भ्रमः। सज्जनैः मूलमेव शोध्यताम्। |
नेमः, पुं, (नयतीति । नी + “अर्त्तिस्तुसुह्विति ।” उणां । १ । १३९ । इति मन् ।) कालः । अवधिः । खण्डम् । प्राकारः । कैतवम् । इति मेदिनी । मे, १८ ॥ अर्द्धम् । गर्त्तः । इति हेम- चन्द्रः । ६ । ७० ॥ नाट्यादिः । अन्यः । इति शब्दरत्नावली ॥ सायंकालः । मूलम् । ऊर्द्ध्वम् । इति संक्षिप्तसारोणादिवृत्तिः ॥
वाचस्पत्यम्[सम्पाद्यताम्]
|
पृष्ठभागोऽयं यन्त्रेण केनचित् काले काले मार्जयित्वा यथास्रोतः परिवर्तयिष्यते। तेन मा भूदत्र शोधनसम्भ्रमः। सज्जनैः मूलमेव शोध्यताम्। |
नेम¦ पु॰ नी--मन्।
१ काले
२ अवधौ
३ खण्डे
४ प्राकारे
५ कैतवे च मेदि॰।
६ अर्द्धे
७ गर्त्ते च हेमच॰।
८ ना-ट्यादौ अन्यार्थे च शब्दरत्ना॰।
९ सायंकाले
१० मूलेच
११ ऊर्द्धे च सुमूतिः। अर्द्धार्थेऽस्य सर्वनामता। नेमस्मै नेमस्मिन् इत्यादि। जसि वा, नेमे नेमाः।
१२ अन्ने
१३ दिश उत्तरवर्त्तिनि च निघण्टुः।
“हितंजनिम नेममुद्यतम्” ऋ॰
९६
८५
“नेममर्द्धम्” भा॰
“आयन् पचाति नेमो नहि पक्षदर्धः” ऋ॰
१०
२७
१८
शब्दसागरः[सम्पाद्यताम्]
|
पृष्ठभागोऽयं यन्त्रेण केनचित् काले काले मार्जयित्वा यथास्रोतः परिवर्तयिष्यते। तेन मा भूदत्र शोधनसम्भ्रमः। सज्जनैः मूलमेव शोध्यताम्। |
नेम¦ m. (-मः)
1. Time, period, season.
2. Term, boundary, limit.
3. Part, portion.
4. A fence, a boundary wall or hedge.
5. A hole, a chasm.
6. Fraud, deceit.
7. Acting, dancing.
8. Other, dif- ferent.
9. Evening.
10. Up, above.
11. A root.
12. The founda- tion of a wall. E. णी to gain, Una4di aff. मन्।
Apte[सम्पाद्यताम्]
|
पृष्ठभागोऽयं यन्त्रेण केनचित् काले काले मार्जयित्वा यथास्रोतः परिवर्तयिष्यते। तेन मा भूदत्र शोधनसम्भ्रमः। सज्जनैः मूलमेव शोध्यताम्। |
नेम [nēma], a. (Nom. pl. नेमे-नेमाः)
Half.
मः A part.
A period, time, season.
A boundary, limit.
An enclosure, fence.
The foundation of a wall.
Fraud, deceit.
Evening.
A hole, ditch.
A root.
Acting, dancing.
Upper part.
Ved. Food. -Comp. -धित a. Ved. divided; विदन्मर्तो नेमघिता चिकित्वान् Rv.1.72.4 (see com.). -धितिः f. Ved.
battle, conflict.
dividing into two.
Monier-Williams[सम्पाद्यताम्]
|
पृष्ठभागोऽयं यन्त्रेण केनचित् काले काले मार्जयित्वा यथास्रोतः परिवर्तयिष्यते। तेन मा भूदत्र शोधनसम्भ्रमः। सज्जनैः मूलमेव शोध्यताम्। |
नेम mfn. (fr. न +इम[?] ; loc. ने-मस्मिन्nom. pl. नेमेand मास्See. Pa1n2. 1-1 , 33 )one , several
नेम mfn. नेम-नेम, the one-the other RV. unaccented , vi , 16 , 18
नेम mfn. ( ibc. )half(See. Nir. iii , 20 )
नेम m. N. of a ऋषिwith the patr. भार्गव(author of RV. viii , 89 )
नेम m. (only L. )portion
नेम m. time
नेम m. limit
नेम m. boundary
नेम m. the foundation of a wall(See. नेमि)
नेम m. a hole
नेम m. upper part , above
नेम m. deceit
नेम m. acting , dancing
नेम m. evening
नेम m. a root
नेम m. food , rice ;
नेम n. a partic. high number Buddh. [ cf. Zd. naima.]