पिण्याक
यन्त्रोपारोपितकोशांशः[सम्पाद्यताम्]
कल्पद्रुमः[सम्पाद्यताम्]
 पृष्ठभागोऽयं यन्त्रेण केनचित् काले काले मार्जयित्वा यथास्रोतः परिवर्तयिष्यते। तेन मा भूदत्र शोधनसम्भ्रमः। सज्जनैः मूलमेव शोध्यताम्। |
पिण्याकः, पुं, क्ली, (पिनष्टीति । पिषॢ संचूर्णने + “पिनाकादयश्च ।” उणां । ४ । १५ । इति आकप्रत्ययेन निपातनात् साधुः ।) तिल- कल्कः । (अस्य गुणाः यथा, -- “पिण्याको ग्लपनो रूक्षो विष्टम्भी दृष्टिदूषणः ॥” इति वाभटे सूत्रस्थाने षष्ठेऽध्याये ॥ यथा, महाभारते । १२ । १६७ । ३६ । “नवनीतं यथा दध्नस्तथा कामोऽर्थधर्म्मतः । श्रेयस्तैलं हि पिण्याकात् घृतं श्रेय उदश्वितः ॥”) अस्य भक्षणे दोषो यथा, -- “पिण्याकं भक्षयित्वा तु यो वै मामुपसर्पति । तस्य वै शृणु सुश्रोणि ! प्रायश्चित्तं सुशोभनम् ॥ उलूको दशवर्षाणि कच्छपस्तु समास्त्रयः । जायते मानवस्तत्र मम कर्म्मपरायणः ॥” इति वराहपुराणम् ॥ हिङ्गु । वाह्लीकम् । सिह्लकः । इति मेदिनी ॥ (सरलरसः । अस्य पर्य्यायो यथा, -- “तैलपर्णी दधित्थाख्यः पिण्याको रक्तशीर्षकः । वेष्टो रसाह्वः श्रीवासः श्रीपिष्टसरलद्रवौ ॥” इति वैद्यकरत्नमालायाम् ॥)
अमरकोशः[सम्पाद्यताम्]
|
पृष्ठभागोऽयं यन्त्रेण केनचित् काले काले मार्जयित्वा यथास्रोतः परिवर्तयिष्यते। तेन मा भूदत्र शोधनसम्भ्रमः। सज्जनैः मूलमेव शोध्यताम्। |
पिण्याक पुं-नपुं।
तिलकल्कम्
समानार्थक:पिण्याक
3।3।9।2।1
सिते च खदिरे सोमवल्कः स्यादथ सिह्लके। तिलकल्के च पिण्याको बाह्लीकं रामठेऽपि च॥
पदार्थ-विभागः : , द्रव्यम्, पृथ्वी, अचलनिर्जीवः, अचलनिर्जीववस्तु
पिण्याक पुं-नपुं।
सिह्लकम्
समानार्थक:पिण्याक
3।3।9।2।1
सिते च खदिरे सोमवल्कः स्यादथ सिह्लके। तिलकल्के च पिण्याको बाह्लीकं रामठेऽपि च॥
पदार्थ-विभागः : पक्वम्
वाचस्पत्यम्[सम्पाद्यताम्]
|
पृष्ठभागोऽयं यन्त्रेण केनचित् काले काले मार्जयित्वा यथास्रोतः परिवर्तयिष्यते। तेन मा भूदत्र शोधनसम्भ्रमः। सज्जनैः मूलमेव शोध्यताम्। |
पिण्याक¦ पु॰ न॰ पण--व्यवहारे आकन् नि॰।
१ तिल{??}ल्के
२ हिङ्गुनि
३ वाह्नीके च।
४ सिह्लके पुंस्त्री॰ मेदि॰। स्त्रीत्वे ङीप् तस्त व्रतार्थभक्षणे न दोषः मनुः
११ ।
९२ अन्यत्र दोषो यथा
“पिण्याकं भक्षयित्वा तु यो वैमामुपसर्पति। तस्य वै शृणु मुश्रोणि! प्रायश्चित्तंमुशोभनम्। उलूको दश वर्षाणि कच्छ्रपस्तु समात्रयम्। [Page4331-b+ 38] जायते मानवस्तत्र मम कर्मपारायणः” वराहपु॰।
शब्दसागरः[सम्पाद्यताम्]
|
पृष्ठभागोऽयं यन्त्रेण केनचित् काले काले मार्जयित्वा यथास्रोतः परिवर्तयिष्यते। तेन मा भूदत्र शोधनसम्भ्रमः। सज्जनैः मूलमेव शोध्यताम्। |
पिण्याक¦ m. (-कः)
1. The sediments of seeds, &c. ground for oil; oil- cake, or the seeds after expression.
2. Saffron.
3. Asafœtida.
4. Incense. E. पिषु to pound or bruise, deriv. irr. [Page451-a+ 60]
Apte[सम्पाद्यताम्]
|
पृष्ठभागोऽयं यन्त्रेण केनचित् काले काले मार्जयित्वा यथास्रोतः परिवर्तयिष्यते। तेन मा भूदत्र शोधनसम्भ्रमः। सज्जनैः मूलमेव शोध्यताम्। |
पिण्याकः [piṇyākḥ] कम् [kam], कम् 1 Oil-cake; कणान् वा भक्षयेदब्दं पिण्याकं वा सकृन्निशि Ms.11.92; Bhāg.5.9.11.
Incense.
Saffron.
Asafoetida.
Residue of seeds ground for oil; श्रेयस्तैलं च पिण्याकात् Pt.3.99.
Monier-Williams[सम्पाद्यताम्]
|
पृष्ठभागोऽयं यन्त्रेण केनचित् काले काले मार्जयित्वा यथास्रोतः परिवर्तयिष्यते। तेन मा भूदत्र शोधनसम्भ्रमः। सज्जनैः मूलमेव शोध्यताम्। |
पिण्याक mn. oil-cake Mn. A1past. MBh. etc.
पिण्याक mn. Asa Foetida L.
पिण्याक mn. incense L.
पिण्याक mn. saffron L.