पॄ

यन्त्रोपारोपितकोशांशः

कल्पद्रुमः

पृष्ठभागोऽयं यन्त्रेण केनचित् काले काले मार्जयित्वा यथास्रोतः परिवर्तयिष्यते। तेन मा भूदत्र शोधनसम्भ्रमः। सज्जनैः मूलमेव शोध्यताम्।

पॄ, क पूर्त्तौ । इति कविकल्पद्रुमः ॥ (चुरा०- पर०-सक०-सेट् ।) क, पारयति । इति दुर्गा- दासः ॥

पॄ, ञि गि लि पालने । पूर्त्तौ । इति कविकल्प- द्रुमः ॥ (क्र्या०-ह्वा० च-पर०-सक०-सेट् ।) ञि, पूर्त्तोऽस्ति । सूल्वाद्योदिदित्यत्र पॄवर्ज्जनान्न निष्ठातस्य नः । गि, पॄणाति । क्तौ तु पूर्त्ति- रित्येव मनीषादित्वान्न निः । लि, पिपर्त्ति । इति दुर्गादासः ॥

Apte

पृष्ठभागोऽयं यन्त्रेण केनचित् काले काले मार्जयित्वा यथास्रोतः परिवर्तयिष्यते। तेन मा भूदत्र शोधनसम्भ्रमः। सज्जनैः मूलमेव शोध्यताम्।

पॄ [p]ॄ, 3, 9 P. (पिपर्ति, पृणाति, पपार, अपारीत्, परि-री-ष्यति, परि-री-तुम्, पूर्ण; pass. पूर्यते; caus. पूरयति-ते; desid. पिपरि- री-षति, पुपूर्षति)

To fill, fill up, complete.

To fulfil, gratify (as hopes &c.).

To fill with wind, blow (as a conch, flute &c.).

To satisfy, refresh, please; पितॄनपारात् Bk.1.2.

To rear, bring up, nourish, nurture, cherish.

Monier-Williams

पृष्ठभागोऽयं यन्त्रेण केनचित् काले काले मार्जयित्वा यथास्रोतः परिवर्तयिष्यते। तेन मा भूदत्र शोधनसम्भ्रमः। सज्जनैः मूलमेव शोध्यताम्।

पॄ cl.9 P. ( Dha1tup. xxxi , 19 ) पृणातिRV. ;

cl.6 P. ( पृण्, xxviii , 40 ) प्रिणतिib. ;

cl.3 P. ( xxv , 4 ) पिपर्तिib. (also A1. ; Impv. पिपीपृहिBhP. iv , 19 , 38 ; pf. पपार, 3. pl. पपरुः, or पप्रुःPa1n2. 7-4 , 12 ; पुपूरे, रिरेBhat2t2. ; -पुपूर्यास्RV. ; पपृवस्[?] MaitrS. ; aor. अपारीत्Gr. , पूरिष्ठास्TA1r. ; Impv. पूर्धिRV. ; Prec. प्रियासम्AV. , पूर्यात्Gr. ; fut. परीष्यति, परीताGr. ; ind.p. पूर्त्वाGr. , -पूर्यMBh. ; -पूरम्[in comp. with its object ; cf. उदर-प्, गोष्पद-प्, चर्म-प्. and Pa1n2. 3-4 , 31 ; 32 ] ; inf. पृणध्यैRV. ; -पुरस्Ka1t2h. ; पूरितुम्R. ) , to fill( A1. " one's self ") RV. AV. ;

to fill with air , blow into( acc. ) Bhat2t2. ;

to sate , cherish , nourish , bring up RV. AV. ;

to refresh(as the पितृs) Bhat2t2. ( aor. अपारीत्v.l. अतार्प्सीत्);

to grant abundantly , bestow on( dat. ) , present with( instr. ) RV. AV. (often p. पृणत्= bounteous , liberal , ungrudging);

to fulfil , satisfy(as a wish) BhP. : Pass. पूर्यते( ep. also ति, and RV. A1. पूर्यते, p. पूयमाण) , to be filled with , become full of( instr. ) , be sated RV. VS. S3Br. MBh. etc. ;

to become complete(as a number) La1t2y. : Caus. पारयति, to fill Dha1tup. xxxii , 15 ;

to fulfil (only aorist पीपरत्) RV. ; पूरयति (Dha1tup. xxxiii , 126 ) , ते (Pass. पूर्यते [cf. above] ; aor. अपूरि, अपूरिष्ट) , to fill , fill up with (instrumental case) S3Br. Gr2S3rS. MBh. etc. ;

to fill (with a noise, said also of the noise itself) MBh. R. ;

to fill with wind, blow (a conch) ib. Page648,2;

to draw (a bow or an arrow to the ear) R. ;

to make full , complete , supplement (a sentence) Kuval. ;

to cover completely , overspread , bestrew , surround MBh. Ka1v. etc. ;

to load or enrich or present with (instrumental case) ib. ;

to fulfil (a wish or hope) AV. etc. ;

to spend completely(a period of time) R. : Desid. पिपरीषति, पुपूर्षति Gr. : Intens. पापर्ति, पोपूर्ति, पोपूर्यते ib.

[ cf. Gk. ? ; Lat. plere , plenus ; Lit. pi4lti , pi4lnas ; Slav. plu8nu8 ; Goth. fulls ; Germ. voll ; Eng. full.]