प्रथ्

यन्त्रोपारोपितकोशांशः

Apte

पृष्ठभागोऽयं यन्त्रेण केनचित् काले काले मार्जयित्वा यथास्रोतः परिवर्तयिष्यते। तेन मा भूदत्र शोधनसम्भ्रमः। सज्जनैः मूलमेव शोध्यताम्।

प्रथ् [prath], I. 1 Ā. (प्रथते, प्रथित)

To increase (wealth &c.); तत्प्रथ्यमानवपुषा व्यथितात्मभोगः Bhāg.1.16.24.

To spread abroad (as fame, rumour &c.); तथा यशो$स्य प्रथते Ms.11.15.

To become famous or celebrated; अतस्तदाख्यया तीर्थं पावनं भुवि पप्रथे R.15.11; अतो$स्मि लोके वेदे च प्रथितः पुरुषोत्तमः Bg.15.18; Śi.9.16;15.23; Ku.5.7; Me.24; R.5.65;9.76.

To appear, arise, come to light; श्रमो नु तासां मदनो नु पप्रथे Ki.8.53.

To occur (to mind). -II. 1 U. (प्रथयति-ते, प्रथित)

To spread abroad, proclaim; सज्जना एव साधूनां प्रथयन्ति गुणोत्करम् Dṛi. Ś.12; Bk.17.17; जगद्भ्रमणकौतुकोच्चलितरामकीर्त्यङ्गनाप्रयाण- पटहध्वनिं प्रथयति स्म ताराध्वनिः Rāmāyaṇachampū.

To show, manifest, display, evince, indicate; परमं वपुः प्रथयतीव जयम् Ki.6.35;5.3; Śi.1.25; Ratn.4.13; Ś.3.14.

To increase, enlarge, enhance, augment, stretch; अवस्था वस्तूनि प्रथयति च संकोचयति च Bh.2.45.

To disclose.

To spread, extend.

To throw, cast.

To celebrate (प्राथयति); L. D. B.

Monier-Williams

पृष्ठभागोऽयं यन्त्रेण केनचित् काले काले मार्जयित्वा यथास्रोतः परिवर्तयिष्यते। तेन मा भूदत्र शोधनसम्भ्रमः। सज्जनैः मूलमेव शोध्यताम्।

प्रथ् cl.1 A1. ( Dha1tup. xix , 3 ) प्रथते(rarely P. तिe.g. impf. 2. du. अप्रथतम्RV. ; Impv. प्रथन्तुVS. ; pf. पप्रथतुःBhP. ; mostly A1. pf. पप्रथे, p. पप्रथानRV. ; aor. प्रथिष्ट, p. प्रथानib. ; fut. प्रथिष्यते, प्रथिताGr. ) , to spread , extend (intrans. ; P. trans. and intrans.) , become larger or wider , increase RV. etc. ; to spread abroad (as a name , rumour etc. ) , become known or celebrated MBh. Ka1v. etc. ; to come to light , appear , arise Kir. Ra1jat. ; to occur (to the mind) Ra1jat. : Caus. प्रथयति(rarely ते; aor. अपप्रथत्Pa1n2. 7-4 , 95 ; Subj. पप्रथत्RV. ; पप्रथन्तib. ; प्रथयिTS. ) , to spread , extend , increase RV. etc. ( प्रथयति-तराम्Ratna7v. iv , 3 ; A1. intr. RV. AV. ); to spread abroad , proclaim , celebrate R. Hariv. BhP. ; to unfold , disclose , reveal , show Ka1v. Pur. ; to extend over i.e. shine upon , give light to( acc. ) RV. iii , 14 , 4.

प्रथ् or पृथ्cl.10 P. प्राथयतिor पर्थयति, to throw , cast; to extend Dha1tup. xxxii , 19.