प्रयुज्
यन्त्रोपारोपितकोशांशः[सम्पाद्यताम्]
शब्दसागरः[सम्पाद्यताम्]
 पृष्ठभागोऽयं यन्त्रेण केनचित् काले काले मार्जयित्वा यथास्रोतः परिवर्तयिष्यते। तेन मा भूदत्र शोधनसम्भ्रमः। सज्जनैः मूलमेव शोध्यताम्। |
प्रयुज्¦ mfn. (-युक्) Who or what joins or is connected with, literally or figuratively, as a cause, motive, &c. E. प्र before, युज् to join, क्विप् aff.
Apte[सम्पाद्यताम्]
|
पृष्ठभागोऽयं यन्त्रेण केनचित् काले काले मार्जयित्वा यथास्रोतः परिवर्तयिष्यते। तेन मा भूदत्र शोधनसम्भ्रमः। सज्जनैः मूलमेव शोध्यताम्। |
प्रयुज् [prayuj], 7 Ā.
To use, employ; अयमपि च गिरं नस्त्वत् प्रबोधयुक्ताम् R.5.74; सद्भावे साधुभावे च सदित्येतत्प्रयुज्यते Bg. 17.26.
To appoint, employ, direct, order; मा मां प्रयुक्थाः कुलकीर्तिलोपे Bk.3.54; प्रायुङ्क्त राज्ये बत दुष्करे त्वाम् 3.51; Ku.7.85.
To give, bestow, confer; आशिषं प्रयुयुजे न वाहिनीम् R.11.6;2.7;5.35;15.8.
To move, set in motion; मरुत्प्रयुक्ताः (बाललताः) R.2.1.
To excite, urge, prompt, drive on; अथावमानेन पितुः प्रयुक्ता Ku. 1.21; अथ केन प्रयुक्तो$यं पापं चरति पूरुषः Bg.3.36.
To perform, do; प्रयुक्तपाणिग्रहणोपचारौ Ku.7.86;17.12.
To represent on the stage, act, perform; उत्तरं रामचरितं तत्प्रणीतं प्रयोक्ष्यते U.1.2; Ku.5.35; परिषदि प्रयुञ्जानस्य मम Mu.1.
To lend for use, put to interest (as money &c.); धेनुरुष्ट्रो वहन्नश्वो यश्च दम्यः प्रयुज्यते Ms.8.146.
To harness, yoke.
To appoint, invest, instal (in an office).
To cast, hurl, throw (as a missile); direct; प्रयुक्तमप्यस्त्रमितो वृथा स्यात् R.2.34.
To be fit, become.
To impose, inflict (with loc. or gen. of person). -Caus.
To use, employ; भोजयेत् सह भृत्यैस्ता- वानृशंस्यं प्रयोजयन् Ms.3.112.
To exact (as interest).
To perform, practise.
प्रयुज् [prayuj], f. Ved.
Impulse, motive, cause.
Acquisition, gain.
Monier-Williams[सम्पाद्यताम्]
|
पृष्ठभागोऽयं यन्त्रेण केनचित् काले काले मार्जयित्वा यथास्रोतः परिवर्तयिष्यते। तेन मा भूदत्र शोधनसम्भ्रमः। सज्जनैः मूलमेव शोध्यताम्। |
प्रयुज्/ प्र- A1. -युङ्क्ते(rarely P. -युनक्ति; See. Pa1n2. 1-3 , 64 ) , to yoke or join or harness to( loc. ) RV. ; to unite with( instr. ) AV. ; to turn (the mind) to( loc. ) RV. ; to prepare for( dat. ) ib. ; to set in motion , throw , cast (also dice) , discharge , hurl at( loc. or dat. ) MBh. Ka1v. etc. ; to utter , pronounce , speak , recite ib. ; to fix , place in or on( loc. ) BhP. ; to direct , order , urge to( dat. or loc. ) MBh. Ka1v. etc. ; to choose for (two acc. ) Kum. ; to lead towards , bring into( acc. ) BhP. ; to use , employ , practise , display , exhibit , perform , accomplish , contrive , do Br. etc. ; to undertake , commence , begin Vait. R. ; to cause , effect , produce Kum. BhP. Sarvad. ; to represent on the stage , act Mr2icch. Ka1lid. ; to lend (for use or interest) Mn. Ya1jn5. : Pass. -युज्यते, to be fit or suitable , conduce to( dat. ) Ka1v. Pan5cat. : Caus. -योजयति, to throw , discharge , hurl at or against( loc. ) MBh. ; to utter , pronounce R. ; to show , display , exhibit BhP. ; (with मनस्)to concentrate the mind S3vetUp. ; to urge , direct , appoint to( loc. ) MBh. BhP. ; to transfer or entrust to( dat. ) MBh. ; to undertake , begin Ka1m. ; to represent on the stage Hariv. Sa1h. ; to cause to be represented by( instr. ) Uttarar. ; to use , employ MBh. Ka1m. Sus3r. etc. ; to perform , practise Mn. iii , 112 ; (with वृद्धिम्)to take interest ib. x , 117 ; (with प्रयोगम्)to invest capital SaddhP. ; to be applicable g. क्षुभ्ना-दि; to aim at , have in view Pa1n2. 6-3 , 62 Sch. : Desid. -युयुक्षते, to wish to use , want , require Pat.
प्रयुज्/ प्र-युज् f. (prob.)a team RV.
प्रयुज्/ प्र-युज् f. impulse , motive VS. AV.
प्रयुज्/ प्र-युज् f. acquisition RV.
प्रयुज्/ प्र-युज् f. ( युजां हवींषिor युग्-घव्N. of 12 oblations , one of which is offered each month S3Br. )
प्रयुज्/ प्र-युज् mfn. joining , connected with( lit. or fig. , as a cause , motive etc. ) W.
Vedic Rituals Hindi[सम्पाद्यताम्]
|
पृष्ठभागोऽयं यन्त्रेण केनचित् काले काले मार्जयित्वा यथास्रोतः परिवर्तयिष्यते। तेन मा भूदत्र शोधनसम्भ्रमः। सज्जनैः मूलमेव शोध्यताम्। |
प्रयुज् स्त्री.
(प्र + युज् + क्विप्) जोड़ने (युगबद्ध करने) की आहुति, मा.श्रौ.सू. 9.1.5.34-35; अनुष्ठित इन (छः) आहुतियों के दो समूह होते हैं ः पूर्णमासी के सायंकालीन अगिन्होत्र के पूर्व एवं और दूसरा ‘पूर्णमास’ इष्टि के बाद अगले दिन जब दशपेय के प्रसङ्ग में ‘वशातिरात्र अनुबन्ध्य’ समाप्त हो जाता है।