प्रवृत्
यन्त्रोपारोपितकोशांशः[सम्पाद्यताम्]
वाचस्पत्यम्[सम्पाद्यताम्]
 पृष्ठभागोऽयं यन्त्रेण केनचित् काले काले मार्जयित्वा यथास्रोतः परिवर्तयिष्यते। तेन मा भूदत्र शोधनसम्भ्रमः। सज्जनैः मूलमेव शोध्यताम्। |
प्रवृत्¦ न॰ प्रवृणोति भूतानि प्र + वृ--क्विप्। अन्ने थजु॰
१५ ।
९ वेददीपः।
Apte[सम्पाद्यताम्]
|
पृष्ठभागोऽयं यन्त्रेण केनचित् काले काले मार्जयित्वा यथास्रोतः परिवर्तयिष्यते। तेन मा भूदत्र शोधनसम्भ्रमः। सज्जनैः मूलमेव शोध्यताम्। |
प्रवृत् [pravṛt], 1 Ā.
To go forward, move on, proceed; स्वामिसेवकयोरेवं वृत्तिचक्रं प्रवर्तते Pt.1.81.
To arise, be produced, spring; प्रवर्तन्ते क्रियाः सर्वाः पर्वतेभ्य इवापगाः Pt. 1.6.
To happen, come to pass, take place.
To begin, commence (usually with inf.); हन्त प्रवृत्तं संगीतकम् M.1; Ś.7.34; Ku.3.25.
To strive, exert oneself; प्रवर्ततां प्रकृतिहिताय पार्थिवः Ś7.35.
To act up to, follow; न कौलीन्यान्न सौहार्दान्नृपो वाक्ये प्रवर्तते Pt.1.116.
To engage in, be occupied with; अपि स्वशक्त्या तपसि प्रवर्तसे Ku.5.33.
To act, do; न पुनरेवं प्रवर्तितव्यम् Ś.6.
To act or behave towards.
To prevail, exist; राजन् प्रजासु ते कश्चिदपचारः प्रवर्तते R.15.47.
To hold good.
To proceed uninterruptedly, thrive; तस्मादोमित्युदा- हृत्य यज्ञदानतपःक्रियाः । प्रवर्तन्ते ...... Bg.17.24; Ms.3.61.Caus.
To proceed with, continue; Mu.2.
To introduce.
To set on foot, establish, found.
To drive, propel, urge, stimulate.
To promote, advance.
To throw, cast.
To produce, create.
To invent, devise.
Monier-Williams[सम्पाद्यताम्]
|
पृष्ठभागोऽयं यन्त्रेण केनचित् काले काले मार्जयित्वा यथास्रोतः परिवर्तयिष्यते। तेन मा भूदत्र शोधनसम्भ्रमः। सज्जनैः मूलमेव शोध्यताम्। |
प्रवृत्/ प्र- A1. -वर्तते, ( ep. also P. ति) , to roll or go onwards (as a carriage) , be set in motion or going ChUp. MBh. etc. ; to set out , depart , betake one's self MBh. R. etc. ; to proceed( वर्त्मना, or नि, on a path ; अपथेन, on a wrong path) Ka1v. Katha1s. ; to come forth , issue , originate , arise , be produced , result , occur , happen , take place VS. Br. MBh. etc. ; to commence , begin to( inf. ) , set about , engage in , be intent upon or occupied with( dat. loc. , or अर्थम्ifc. ) MBh. Ka1v. etc. ; to proceed against , do injury to( loc. ) MBh. R. Ragh. Page693,3; to debauch( अन्यो ऽन्यम्, " one another ") MBh. ; to act or proceed according to or with( instr. or abl. ) MBh. Ka1v. etc. ; to behave or conduct one's self towards , deal with( loc. ) ib. ; to hold good , prevail ib. ; to continue , keep on ( pr.p. ) Hariv. Sarvad. ; to be , exist Ma1rkP. ; to serve for , conduce to( dat. , or अर्थम्ifc. ) Sarvad. ; to mean , be used in the sense of( loc. ) ib. ; to let any one( gen. )have anything( acc. ) MBh. : Caus. -वर्तयति, to cause to turn or roll , set in motion RV. etc. ; to throw , hurl , Pour forth RV. MaitrS. ; to send Prab. ; to set on foot , circulate , diffuse , divulge MBh. Ka1v. etc. ; to introduce , appoint , instal ib. ; to produce , create , accomplish , devise , invent , perform , do , make ib. (with सेतुम्to erect a dam ; with व्ययकर्म, to effect expenditure ; with लोक-यात्राम्, to transact the business of life ; with कथाम्, to relate a story); to exhibit , show , display R. BhP. ; to undertake , begin Ka1tyS3r. MBh. etc. ; to use , employ Bhat2t2. ; to induce any one to do anything , betray into( loc. ) Katha1s. ; to proceed against( loc. ) MBh.
प्रवृत्/ प्र-वृत् f. (?) VS. xv , 9.