बलवत्
यन्त्रोपारोपितकोशांशः[सम्पाद्यताम्]
कल्पद्रुमः[सम्पाद्यताम्]
 पृष्ठभागोऽयं यन्त्रेण केनचित् काले काले मार्जयित्वा यथास्रोतः परिवर्तयिष्यते। तेन मा भूदत्र शोधनसम्भ्रमः। सज्जनैः मूलमेव शोध्यताम्। |
बलवत्, व्य, (बलमस्यास्तीति । बल + मतुप् । मस्य वः ।) अतिशयम् । इत्यमरः । ३ । ४ । १ ॥ (यथा, शाकुन्तले प्रस्तावनायां सूत्रधारस्योक्तिः । “बलवदपि शिक्षितानामात्मन्यप्रत्ययं चेतः ॥”)
बलवान् [त्], त्रि, (बलमस्यास्तीति । बल + मतुप् । मस्य वः ।) बलविशिष्टः । तत्पर्य्यायः । मांसलः २ अंशलः ३ । इत्यमरः । २ । ६ । ४४ ॥ वीर्य्यवान् ४ बली ५ । इति शब्दरत्नावली ॥ (यथा, मनुः १ । ७६ । “आकाशात्तु विकुर्व्वाणात् सर्व्वगन्धवहः शुचिः । बलवान् जायते वायुः स वै स्पर्शगुणो मतः ॥”)
अमरकोशः[सम्पाद्यताम्]
|
पृष्ठभागोऽयं यन्त्रेण केनचित् काले काले मार्जयित्वा यथास्रोतः परिवर्तयिष्यते। तेन मा भूदत्र शोधनसम्भ्रमः। सज्जनैः मूलमेव शोध्यताम्। |
बलवत् पुं।
बलवान्
समानार्थक:बलवत्,मांसल,अंसल
2।6।44।1।4
अमांसो दुर्बलश्छातो बलवान्मांसलोंऽसलः। तुन्दिलस्तुन्दिभस्तुन्दी बृहत्कुक्षिः पिचण्डिलः॥
वैशिष्ट्यवत् : बलम्
पदार्थ-विभागः : , द्रव्यम्, पृथ्वी, चलसजीवः, मनुष्यः
बलवत् अव्य।
अतिशयः
समानार्थक:अतिशय,भर,अतिवेल,भृश,अत्यर्थ,अतिमात्र,उद्गाढ,निर्भर,तीव्र,एकान्त,नितान्त,गाढ,बाढ,दृढ,बलवत्,सुष्ठु,किमुत,सु,अति,अतीव,निर्भर
3।4।2।2।1
द्राग्झटित्यञ्जसाह्नाय द्राङ्मङ्क्षु सपदि द्रुते। बलवत्सुष्ठु किमुत स्वत्यतीव च निर्भरे॥
पदार्थ-विभागः : , गुणः, परिमाणः
शब्दसागरः[सम्पाद्यताम्]
|
पृष्ठभागोऽयं यन्त्रेण केनचित् काले काले मार्जयित्वा यथास्रोतः परिवर्तयिष्यते। तेन मा भूदत्र शोधनसम्भ्रमः। सज्जनैः मूलमेव शोध्यताम्। |
बलवत्¦ mfn. (-वान्-वती-वत्) Strong, stout, lusty, powerful. E. बल strength, and मतुप् poss. aff.
Apte[सम्पाद्यताम्]
|
पृष्ठभागोऽयं यन्त्रेण केनचित् काले काले मार्जयित्वा यथास्रोतः परिवर्तयिष्यते। तेन मा भूदत्र शोधनसम्भ्रमः। सज्जनैः मूलमेव शोध्यताम्। |
बलवत् [balavat], a.
Strong, powerful, mighty; विधिरहो बलवानिति मे मतिः Bh.2.91.
Stout, robust; बलवानपि निस्तेजाः कस्य नाभिभवास्पदम् H.2.132.
Dense, thick (as darkness, &c.)
Getting the upper hand, predominant, prevailing; बलवानिन्द्रियग्रामो विद्वांसमपि कर्षति Ms. 2.215.
More important, of greater weight; लोकापवादो बलवान् मतो मे R.14.4.
Accompained by an army.-m.
N. of the 8th Muhūrta.
Phlegm; Gīrvāṇa.-ती Small cardamoms. -ind.
Strongly, powerfully, forcibly; पुनर्वशित्वाद्बलवन्निगृह्य Ku.3.69.
Very much, excessively, in a high degree; बलवत्तर्पितश्चाहं बलवान् भगवंस्त्वया Rām.2.92.5; बलवदपि शिक्षितानामात्मन्यप्रत्ययं चेतः Ś.1.2; शीतार्तिं बलवदुपेयुषेव नीरैः Śi.8.62; Ś.5.31.
Monier-Williams[सम्पाद्यताम्]
|
पृष्ठभागोऽयं यन्त्रेण केनचित् काले काले मार्जयित्वा यथास्रोतः परिवर्तयिष्यते। तेन मा भूदत्र शोधनसम्भ्रमः। सज्जनैः मूलमेव शोध्यताम्। |
बलवत्/ बल--वत् mfn. ( बल-)possessing power , powerful , mighty , strong , intense VS. etc.
बलवत्/ बल--वत् mfn. vehement (as love , desire etc. ) MBh.
बलवत्/ बल--वत् mfn. dense (as darkness) Mr2icch.
बलवत्/ बल--वत् mfn. preponderating , prevailing (also with abl. , " over ") VPra1t.
बलवत्/ बल--वत् mfn. accompanied by an army Inscr.
बलवत्/ बल--वत् ind. powerfully , strongly , vehemently , much , well S3Br. etc.
बलवत्/ बल--वत् m. N. of the 8th मुहूर्तVar.