बलास
यन्त्रोपारोपितकोशांशः
[सम्पाद्यताम्]वाचस्पत्यम्
[सम्पाद्यताम्]
 पृष्ठभागोऽयं यन्त्रेण केनचित् काले काले मार्जयित्वा यथास्रोतः परिवर्तयिष्यते। तेन मा भूदत्र शोधनसम्भ्रमः। सज्जनैः मूलमेव शोध्यताम्। |
बलास¦ पु॰ बलमस्यति क्षिपति अस॰ अण् उप॰ सम॰। कफ-धातौ हेमच॰
“गौरवं कफसंस्रावोऽरुचिस्तम्भोऽग्नि-मार्दवम्। माधुर्य्यमपि चास्यस्य बलासावतते हृदि” सुश्रु॰
शब्दसागरः
[सम्पाद्यताम्]|
पृष्ठभागोऽयं यन्त्रेण केनचित् काले काले मार्जयित्वा यथास्रोतः परिवर्तयिष्यते। तेन मा भूदत्र शोधनसम्भ्रमः। सज्जनैः मूलमेव शोध्यताम्। |
बलास¦ m. (-सः) The phlegmatic humour. E. बल life or strength, अस् to pervade, aff. अच् |
Apte
[सम्पाद्यताम्]|
पृष्ठभागोऽयं यन्त्रेण केनचित् काले काले मार्जयित्वा यथास्रोतः परिवर्तयिष्यते। तेन मा भूदत्र शोधनसम्भ्रमः। सज्जनैः मूलमेव शोध्यताम्। |
बलासः [balāsḥ], 1 A kind of disease.
Consumption, phthisis.
Monier-Williams
[सम्पाद्यताम्]|
पृष्ठभागोऽयं यन्त्रेण केनचित् काले काले मार्जयित्वा यथास्रोतः परिवर्तयिष्यते। तेन मा भूदत्र शोधनसम्भ्रमः। सज्जनैः मूलमेव शोध्यताम्। |
बलास m. (also written बलाश)a partic. disease , consumption or phthisis VS. AV.
बलास m. the phlegmatic humour Sus3r.
Vedic Index of Names and Subjects
[सम्पाद्यताम्]|
पृष्ठभागोऽयं यन्त्रेण केनचित् काले काले मार्जयित्वा यथास्रोतः परिवर्तयिष्यते। तेन मा भूदत्र शोधनसम्भ्रमः। सज्जनैः मूलमेव शोध्यताम्। |
Balāsa is the name of a disease mentioned several times in the Atharvaveda[१] and occasionally later.[२] Mahīdhara[३] and Sāyaṇa[४] interpret the term as ‘consumption.’ Zimmer[५] supports this view on the ground that it is mentioned[६] as a kind of Yakṣma, makes the bones and joints fall apart (asthi-sraṃsa, paruḥ-sraṃsa),[७] and is caused by love, aversion, and the heart,[८] characteristics which agree with the statements of the later Hindu medicine.[९] It is in keeping with a demon of the character of consumption that Balāsa should appear as an accompaniment of Takman.[१०] Grohmann,[११] however, thought that a ‘sore’ or ‘swelling’ (in the case of fever caused by dropsy) was meant. Bloomfield[१२] considers that the question is still open. Ludwig[१३] renders the word by ‘dropsy.’
As remedies against the disease the salve (Āñjasa) from Trikakud[१४] and the Jaṅgiḍa[१५] plant are mentioned.
- ↑ iv. 9, 8;
v. 22, 11;
vi. 14;
1;
127, 1;
ix. 8, 8;
xix. 34, 10. - ↑ Vājasaneyi Saṃhitā, xii. 97.
- ↑ On Vājasaneyi Saṃhitā, loc. cit.
- ↑ On Av. xix. 34, 10.
- ↑ Altindisches Leben, 385-387.
- ↑ Av. ix. 8, 10.
- ↑ Av. vi. 14, 1.
- ↑ ix. 8, 8.
- ↑ Wise, Hindu System of Medicine, 321, 322.
- ↑ Av. iv. 9, 8;
xix. 34, 10. - ↑ Indische Studien, 9, 396 et seq.
- ↑ Hymns of the Atharvaveda, 450.
- ↑ Translation of the Rigveda, 3, 510.
- ↑ Av. iv. 9, 8.
- ↑ Av. xix. 34, 10.