ब्रह्माणी

यन्त्रोपारोपितकोशांशः

कल्पद्रुमः

पृष्ठभागोऽयं यन्त्रेण केनचित् काले काले मार्जयित्वा यथास्रोतः परिवर्तयिष्यते। तेन मा भूदत्र शोधनसम्भ्रमः। सज्जनैः मूलमेव शोध्यताम्।

ब्रह्माणी, स्त्री, (ब्रह्माणमणति कीर्त्तयतीति । अण शब्दे कर्म्मण्यण् । ङीप् । यद्वा, ब्रह्माण- मानयति जीवयतीति । अनघ्लुप्राणने ण्यन्ता- दस्मात् कर्म्मणि अणि कृते “णेरनिटि । ६ । ४ । ५१ । इति णिलोपः “टिड्ढेति ।” ४ । १ । १५ । इति ङीप् पूर्ब्बपदादितिणत्वञ्च ।) ब्रह्मणः पत्नी । इति शब्दमाला ॥ ब्रह्मणोऽर्द्धशरीरात् तस्या उत्पत्तिर्नामान्तरञ्च यथा, -- “ततः संजपतस्तस्य भित्त्वा देहमकल्मषम् । स्त्रीरूपमर्द्धमकरोदर्द्धं पुरुषरूपवत् ॥ शतरूपा च सा ख्याता सावित्री च निगद्यते । सरस्वत्यथ गायत्त्री ब्रह्माणी च परन्तप ! ॥” इति मत्स्यपुराणे ३ अध्यायः ॥ * ॥ अपि च । “हंसयुक्तविमानाग्रे साक्षसूत्रकमण्डलुः । आयाता ब्रह्मणः शक्तिर्ब्रह्मार्णी साभिधीयते ॥” इति मार्कण्डेयपुराणे । ८८ । १४ ॥ * ॥ (इयं हि पूर्णशक्तेर्दुर्गायाः कलाशक्तिः । यदुक्तं मार्कण्डेये । ९० । ३४ । देव्युवाच । “एकैवाहं जगत्यत्र द्वितीया का ममापरा । पश्यैता दुष्ट ! मय्येव विशन्त्यो मद्विभूतयः ॥ ततः समस्तास्ता देव्यो ब्रह्माणी-प्रमुखा लयम् । तस्या देव्यास्तनौ जग्मुरेकैवासीत्तदाम्बिका ॥”) दुर्गा । यथा, -- “ब्रह्माणी ब्रह्मजननाद्ब्रह्माक्षरपरा मता ॥” इति देवीपुराणे ४५ अध्यायः ॥ * ॥ रेणुकानामगन्धद्रव्यम् । इति रत्नमाला ॥ राज- रीतिः । इति राजनिर्घण्टः ॥

वाचस्पत्यम्

पृष्ठभागोऽयं यन्त्रेण केनचित् काले काले मार्जयित्वा यथास्रोतः परिवर्तयिष्यते। तेन मा भूदत्र शोधनसम्भ्रमः। सज्जनैः मूलमेव शोध्यताम्।

ब्र(व्र)ह्माणी¦ पु॰ ब्र(व्र)ह्माणम् आनयति जीवयति अन-णिच्--अण् पूर्व॰ णत्वम्। ब्रह्मशक्तौ
“हंसयुक्ते विमा-नस्था साक्षसूत्रकमण्डलुः। आयाता ब्रह्मणः शक्तिःब्रह्माणी साऽभिधीयते” इति देवीमा॰।
“ब्रह्माणी ब्रह्म-जननाद्” देवीपु॰। ब्रह्मशब्दात् ङीष् आनङ्चेति त्वपाणिनीयम्।

२ रेणुकानामगन्धद्रव्ये रत्नमा॰।

२ राजरीतौ राजनि॰।

३ ब्रह्मणोऽर्द्धशरीरादुत्पन्नायांशतरूपायाम्।
“ततः संजपतस्तस्य भित्त्वा देहमकल्म-षम्। स्त्रीरूपमर्द्धमकरोदर्द्धं पुरुषरूपवत्। शतरूपा चसा ख्याता सावित्री च निगद्यते। सरस्वत्यथ गायत्रीब्रह्माणीत्युच्यते च सा” मत्स्यपु॰

३ अ॰।

शब्दसागरः

पृष्ठभागोऽयं यन्त्रेण केनचित् काले काले मार्जयित्वा यथास्रोतः परिवर्तयिष्यते। तेन मा भूदत्र शोधनसम्भ्रमः। सज्जनैः मूलमेव शोध्यताम्।

ब्रह्माणी¦ f. (-णी)
1. The female energy of BRAHMA
4.
2. A sort of perfume, commonly Re4nuka
4.
3. A kind of brass; “वेङापितल” | E. ब्रह्मन् BRAHMA4, fem. aff. ङीप्।

Apte

पृष्ठभागोऽयं यन्त्रेण केनचित् काले काले मार्जयित्वा यथास्रोतः परिवर्तयिष्यते। तेन मा भूदत्र शोधनसम्भ्रमः। सज्जनैः मूलमेव शोध्यताम्।

ब्रह्माणी [brahmāṇī], 1 The wife of Brahman.

An epithet of Durgā.

A kind of perfume (= रेणुका).

A kind of brass.

Monier-Williams

पृष्ठभागोऽयं यन्त्रेण केनचित् काले काले मार्जयित्वा यथास्रोतः परिवर्तयिष्यते। तेन मा भूदत्र शोधनसम्भ्रमः। सज्जनैः मूलमेव शोध्यताम्।

ब्रह्माणी f. the शक्तिor personified female energy of ब्रह्मा, the wife of -Br ब्रह्माPur. (See. IW. 522 )

ब्रह्माणी f. N. of दुर्गाHariv. Devi1P. ( w.r. ब्राह्मानीor ब्राह्मणी)

ब्रह्माणी f. a kind of perfume L.

ब्रह्माणी f. a kind of brass L.

ब्रह्माणी f. N. of a river MBh. ( v.l. ब्राह्मणी).

Purana index

पृष्ठभागोऽयं यन्त्रेण केनचित् काले काले मार्जयित्वा यथास्रोतः परिवर्तयिष्यते। तेन मा भूदत्र शोधनसम्भ्रमः। सज्जनैः मूलमेव शोध्यताम्।

--the image of; four faces and four hands with the swan for riding. M. २६१. २४.

Purana Encyclopedia

पृष्ठभागोऽयं यन्त्रेण केनचित् काले काले मार्जयित्वा यथास्रोतः परिवर्तयिष्यते। तेन मा भूदत्र शोधनसम्भ्रमः। सज्जनैः मूलमेव शोध्यताम्।

Brahmāṇī  : f.: Name of a river.

One of the rivers of the Bhāratavarṣa listed by Saṁjaya; its water used by people for drinking 6. 10. 32, 13; all the rivers listed here are described as mothers of the universe and very strong 6. 10. 35 (for citation see Atikṛṣṇā ).


_______________________________
*1st word in right half of page p398_mci (+offset) in original book.

Mahabharata Cultural Index

पृष्ठभागोऽयं यन्त्रेण केनचित् काले काले मार्जयित्वा यथास्रोतः परिवर्तयिष्यते। तेन मा भूदत्र शोधनसम्भ्रमः। सज्जनैः मूलमेव शोध्यताम्।

Brahmāṇī  : f.: Name of a river.

One of the rivers of the Bhāratavarṣa listed by Saṁjaya; its water used by people for drinking 6. 10. 32, 13; all the rivers listed here are described as mothers of the universe and very strong 6. 10. 35 (for citation see Atikṛṣṇā ).


_______________________________
*1st word in right half of page p398_mci (+offset) in original book.