भीरु
यन्त्रोपारोपितकोशांशः
[सम्पाद्यताम्]कल्पद्रुमः
[सम्पाद्यताम्]
 पृष्ठभागोऽयं यन्त्रेण केनचित् काले काले मार्जयित्वा यथास्रोतः परिवर्तयिष्यते। तेन मा भूदत्र शोधनसम्भ्रमः। सज्जनैः मूलमेव शोध्यताम्। |
भीरुः, त्रि, (बिभेतीति । भी भये + “भियः क्रुक्लुकनौ ।” ३ । २ । १७४ । इति क्रुः ।) भय- शीलः । (यथा, मनौ । ७ । ६२ । “तेषामर्थे नियुञ्जीत शूरान् दक्षान् कुलोद्गतान् । शुचीनाकरकर्म्मान्ते भीरूनन्तर्निवेशने ॥”) तत्पर्य्यायः । त्रस्नुः २ भीरुकः ३ भीलुकः ४ । इत्यमरः । ३ । १ । २६ ॥ भीलुः ५ । इति शब्दरत्नावली ॥
भीरुः, स्त्री, (बिभेतीति । भी + “भियः क्रुक्लुकनौ ।” ३ । २ । १७४ । इति क्रुः ।) भयशीला स्त्री । भयप्रकृतिका । इत्यमरभरतौ ॥ (यथा, विष्णु- पुराणे । १ । १५ । ३३ । “सत्यं भीरु ! वदस्येतत् परिहासोऽथवा शुभे ! । दिनमेकमहं मन्ये त्वया सार्द्धमिहासितम् ॥”) शतावरी । इति धरणिः, अमरश्च ॥ (यथा, -- “बहुपुत्त्री वरा भीरुः शतमूली शतावरी । महापुरुषदन्ता च पीवरीन्दीवरी वरी ॥” इति वैद्यकरत्नमालायाम् ॥) कण्टकारी । इति शब्दचन्द्रिका ॥ शतपादिका । इति शब्दरत्नावली ॥ अजा । छाया । स्त्री । इति राजनिर्घण्टः ॥
भीरुः, पुं, (बिभेतीति । भी + क्रुः ।) शृगालः । इति शब्दमाला ॥ व्याघ्रः । इति राजनिर्घण्टः ॥ इक्षुभेदः । इति रत्नमाला ॥ अस्य गुणाः । श्लेष्मकारित्वम् । स्वादुत्वम् । अविदाहित्वम् । गुरुत्वञ्च । इति राजवल्लभः ॥
अमरकोशः
[सम्पाद्यताम्]|
पृष्ठभागोऽयं यन्त्रेण केनचित् काले काले मार्जयित्वा यथास्रोतः परिवर्तयिष्यते। तेन मा भूदत्र शोधनसम्भ्रमः। सज्जनैः मूलमेव शोध्यताम्। |
भीरु स्त्री।
शतावरी
समानार्थक:शतमूली,बहुसुता,भीरु,इन्दीवरी,वरी,ऋष्यप्रोक्ता,भीरुपत्री,नारायणी,शतावरी,अहेरु
2।4।100।2।3
शृङ्गी महौषधं चाथ क्षीरावी दुग्धिका समे। शतमूली बहुसुताभीरूरिन्दीवरी वरी॥
पदार्थ-विभागः : , द्रव्यम्, पृथ्वी, अचलसजीवः, लता
भीरु स्त्री।
स्त्रीविशेषः
समानार्थक:अङ्गना,भीरु,कामिनी,वामलोचना,प्रमदा,मानिनी,कान्ता,ललना,नितम्बिनी,सुन्दरी,रमणी,रामा
2।6।3।1।2
विशेषास्त्वङ्गना भीरुः कामिनी वामलोचना। प्रमदा मानिनी कान्ता ललना च नितम्बिनी॥
पदार्थ-विभागः : , द्रव्यम्, पृथ्वी, चलसजीवः, मनुष्यः
भीरु वि।
भयशाली
समानार्थक:त्रस्त,भीरु,भीरुक,भीलुक
3।1।26।2।4
स्यादधृष्टे तु शालीनो विलक्षो विस्मयान्विते। अधीरे कातरस्त्रस्ते भीरुभीरुकभीलुकाः॥
वैशिष्ट्यवत् : भयम्
पदार्थ-विभागः : , द्रव्यम्, पृथ्वी, चलसजीवः, मनुष्यः
वाचस्पत्यम्
[सम्पाद्यताम्]|
पृष्ठभागोऽयं यन्त्रेण केनचित् काले काले मार्जयित्वा यथास्रोतः परिवर्तयिष्यते। तेन मा भूदत्र शोधनसम्भ्रमः। सज्जनैः मूलमेव शोध्यताम्। |
भीरु¦ त्रि॰ भी--क्रु।
१ मयशीले अमरः।
२ शतावर्य्यां स्त्री ध-रणिः।
३ कण्टकार्य्यां
४ शतपादिकायां शब्दर॰।
५ छायायां
६ योषिति
७ अजायां स्त्री मेदि॰।
८ शृगाले पु॰ शब्दमा॰।
९ व्याघ्रे राजनि॰
१० इक्षुभेदे रत्नमा॰।
शब्दसागरः
[सम्पाद्यताम्]|
पृष्ठभागोऽयं यन्त्रेण केनचित् काले काले मार्जयित्वा यथास्रोतः परिवर्तयिष्यते। तेन मा भूदत्र शोधनसम्भ्रमः। सज्जनैः मूलमेव शोध्यताम्। |
भीरु¦ mfn. (-रुः-रुः or -रुः-रु) Timid, fearful. f. (-रुः-रूः)
1. A timid woman.
2. A plant, (Asparagus racemosus.)
3. A sort of prickly night- shade.
4. A jackal.
5. A centipede.
6. A tiger.
7. A goat. n. (-रु) Silver. E. भी to fear, Una4di aff. क्रु; also र being changed to उ, भीलु |
Apte
[सम्पाद्यताम्]|
पृष्ठभागोऽयं यन्त्रेण केनचित् काले काले मार्जयित्वा यथास्रोतः परिवर्तयिष्यते। तेन मा भूदत्र शोधनसम्भ्रमः। सज्जनैः मूलमेव शोध्यताम्। |
भीरु [bhīru], a. (-रु or -रू f.) [भी-क्रु; cf. P.III.2.174.]
Timid, cowardly, fearful; क्षान्त्या भीरुः H.2.26.
Afraid of; (mostly in comp.); पाप˚, अधर्म˚, प्रतिज्ञाभङ्ग˚ &c.
रुः A jackal.
A tiger.
A kind of sugarcane.-रु n. Silver. -f.
A timid woman.
A goat.
A shadow.
A centipede. -Comp. -चेतस् m. a deer.-पत्री, -पर्णी Asparagus Racemosus (Mar. शतावरी).-रन्ध्रः an oven, a furnace. -सत्त्व a. timid, fearful.-हृदयः a deer.
भीरु [bhīru] लु [lu] क [k], (लु) क a. [भी-क्रु-क्लुकन्]
Timid, cowardly, timorous.
Shy.
Afraid.
Formidable.
कः A tiger.
A jackal.
A bear.
An owl.
A kind of sugar-cane; वातपित्तप्रशमनो मधुरो रसपाकयोः । सुशीतो बृंहणो बल्यः पौण्ड्रको भीरुकस्तथा Bhāva. P. -कम् A forest, wood.
Monier-Williams
[सम्पाद्यताम्]|
पृष्ठभागोऽयं यन्त्रेण केनचित् काले काले मार्जयित्वा यथास्रोतः परिवर्तयिष्यते। तेन मा भूदत्र शोधनसम्भ्रमः। सज्जनैः मूलमेव शोध्यताम्। |
भीरु mf( ऊ)n. fearful , timid , cowardly , afraid of( abl. or comp. ) RV. etc.
भीरु mf( ऊ)n. (with परत्र)dreading the beyond or the hereafter Ya1jn5. Sch. ( ifc. expressive of blame Gan2ar. on Pa1n2. 2-1 , 53 )
भीरु m. a jackal L. (See. फेरु)
भीरु m. a tiger L.
भीरु m. various kinds of fish L.
भीरु m. a centipede L.
भीरु m. a kind of sugarcane L.
भीरु m. Asparagus Racemosus L.
भीरु f. a timid woman ( esp. voc. " भीरु" , " O timid one! ") Ka1v.
भीरु f. a shadow L.
भीरु f. a she-goat L.
भीरु f. Solanum Jacquini L.
भीरु n. a species of plant L.
भीरु n. silver L.
Purana index
[सम्पाद्यताम्]|
पृष्ठभागोऽयं यन्त्रेण केनचित् काले काले मार्जयित्वा यथास्रोतः परिवर्तयिष्यते। तेन मा भूदत्र शोधनसम्भ्रमः। सज्जनैः मूलमेव शोध्यताम्। |
--a यक्ष, son of पुण्यजनी and मणिभद्र. Br. III. 7. १२३.
Purana Encyclopedia
[सम्पाद्यताम्]|
पृष्ठभागोऽयं यन्त्रेण केनचित् काले काले मार्जयित्वा यथास्रोतः परिवर्तयिष्यते। तेन मा भूदत्र शोधनसम्भ्रमः। सज्जनैः मूलमेव शोध्यताम्। |
BHĪRU : A son born to Maṇibhadra and his wife Puṇya- janī.
_______________________________
*3rd word in right half of page 134 (+offset) in original book.